Που οδηγεί το παιχνίδι η «χρήσιμη» Τουρκία – Τι θα πουν Ερντογάν Μητσοτάκης στο γεύμα

Κάθε πόλεμος, όσο γεωγραφικά περιορισμένος και αν είναι δημιουργεί νέα δεδομένα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο ρωσοουκρανικός πόλεμος που ακόμα μαίνεται –και ευτυχώς για την ώρα δεν έχει ξεφύγει από τα αρχικά γεωγραφικά του όρια- παράγει ήδη τα δικά του νέα δεδομένα. Μεταξύ αυτών, η επανασυσπείρωση και η «αποσωλήνωση»  του «εγκεφαλικά νεκρού» κατά τον Εμμανουέλ Μακρόν, ΝΑΤΟ, ένας νέος «Ψυχρός Πολέμος» ανάμεσα σε ΗΠΑ/ Δύση και Ρωσία, ο επαναεξοπλισμός της Γερμανίας και η δυνατότητα επιχειρήσεων εκτός συνόρων της, η προβολή της Τουρκίας ως πολύτιμου παράγοντα στη περιοχή που έχει την δυνατότητα να συνομιλεί με τα εμπόλεμα μέρη, να γίνεται δυναμικός παράγοντας για την ειρήνευση και την σταθερότητα κ.α

Ελλάδα και Τουρκία εντάχθηκαν ταυτόχρονα στο ΝΑΤΟ το 1952, στη πιο σκληρή περίοδο του «Ψυχρού Πολέμου».  Ήταν οι χώρες «πρώτης γραμμής», οι στυλοβάτες της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ που μπορούσαν να ανακόψουν οποιαδήποτε κίνηση της τότε ΕΣΣΔ στη Μεσόγειο. Και η συνοχή της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ ήταν και είναι κρίσιμο μέγεθος για την Συμμαχία και σε αυτή πάτησαν οι μεταπολιτευτικές Ελληνικές Κυβερνήσεις για να περιορίζουν τον αναθεωρητισμό και τον επεκτατισμό της Τουρκίας και ανέκοπταν τους ισχυρισμούς της περί αποστρατιωτικοποίσης των νησιών.

Το ΝΑΤΟ ξαναστάθηκε στα πόδια του με την εισβολή της Ρωσίας, η σπουδαιότητα της περιβόητης Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ έναντι της Ρωσίας στη νέα αυτή ψυχροπολεμική περίοδο είναι εμφανής. Οι χώρες της πρώτης γραμμής του νευραλγικού αυτού μετώπου είναι η Ελλάδα και Τουρκία. Υπό τις παρούσες συνθήκες , ούτε οι ΗΠΑ, ούτε καμία άλλη Ευρωπαϊκή χώρα ή χώρα μέλος του ΝΑΤΟ θα επιθυμούσε να δει σκηνικά έντασης ή καταστάσεις εκτός ελέγχου μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, αν και όλοι θα ήθελαν με ένα τρόπο να έχουν φύγει από την μέση τα όποια προβλήματα υπάρχουν ή επικαλούνται μέσω ισχυρισμών στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η Χρήσιμη Τουρκία

Η «απομονωμένη Τουρκία» όπως παρουσιάζονταν κατάφερε να είναι όχι ακριβώς μόνο  ο «Επιτήδειος Ουδέτερος»,  αλλά για την ώρα τουλάχιστον ένας δυναμικός και χρήσιμος παράγοντας στη περιοχή που μπορεί να συμβάλει στην ειρήνευση και την σταθερότητα. Το ότι μετά από επίπονη και επίμονη προσπάθεια κατάφερε να πείσει Ρώσους και Ουκρανούς να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι οι δύο υπουργοί των Εξωτερικών τους (Λαβρόφ και Κουλέμπα) παρουσία του Τούρκου ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου (είναι η πρώτη τους συνάντηση μετά την έναρξη του πολέμου) επί τουρκικού εδάφους στην Αττάλεια (στο περιθώριο του παγκόσμιου φόρουμ για την διπλωματία) πιστώνεται στα υπέρ της Άγκυρας και του έξυπνου διπλωματικού της παιχνιδιού. Αν τελικά οριστικοποιηθεί ότι μπαίνουμε σε μια μεγάλης χρονικής διάρκειας «ψυχροπολεμική περίοδο]  η Τουρκία θα έχει πολλά περιθώρια ελιγμών και διαπραγματεύσεων πρωτίστως με τους Δυτικούς που θα θέλουν να είναι πιο κοντά τους από ότι με τη Ρωσία που και εκείνη θα προσπαθεί να «ρυμουλκεί» την Τουρκία εγγύτερα της .

Το τετ-α-τετ Ερντογάν – Μητσοτάκη

Η συνάντηση-γεύμα των κ.κ. Ερντογάν  και  Μητσοτάκη την Κυριακή 13 Μαρτίου  (Κυριακή της Ορθοδοξίας) στην Κωνσταντινούπολη, γίνεται υπό τον έντονο απόηχο του ρωσοουκρανικού πολέμου, των παρενεργειών του και των νέων δεδομένων που δημιουργεί. Η παγκόσμια κοινότητα έχει την προσοχή και το βλέμμα στραμμένο στην Ουκρανική κρίση και Αθήνα και Άγκυρα έχουν μπροστά τους μια τεράστια πρόκληση με αφορμή τον ρωσοουκρανικό πόλεμο. Και οι δύο  τους για μια ακόμα φορά έρχονται στη πρώτη γραμμή απέναντι στη Ρωσία στην Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ . Η συνοχή της και πάλι είναι αδιαπραγμάτευτη και από τις ΗΠΑ και από τους Ευρωπαίους. Μόνο που η Τουρκία είναι «βήματα πολλά μπροστά] καθώς καταγράφηκε και καταγράφεται ως ο δυναμικός και χρήσιμος παράγοντας στη περιοχή.

Δεν φεύγουν τα «αγκάθια»

Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία μπορεί εύκολα αυτή την περίοδο να παίξει τον «ταραξία της περιοχής», να δημιουργήσει εντάσεις, επεισόδια που θα θέσουν σε δοκιμασία τις σχέσεις με την Ελλάδα και την συνοχή της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Τουλάχιστον τώρα ούτε οι Αμερικάνοι, ούτε οι Ευρωπαίοι, θέλουν κάποια επεισόδιο ή μεγάλη ένταση στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο. Το μήνυμα αυτό φαίνεται ότι έχει πάει στην Άγκυρα, η οποία θα πρέπει για ένα χρονικό διάστημα να αποφύγει εντάσεις και αμφισβητήσεις.. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ως δια μαγείας θα φύγουν «τα αγκάθια» με την Τουρκία  ή ότι  πάμε σε μια μακρά περίοδο θεσμοθετημένων ήρεμων νερών στο Αιγαίο και την Αν Μεσόγειο.

Η Τουρκία είναι αναθεωρητική δύναμη διαχρονικά και έχει συγκεκριμένες βλέψεις προς τη  Ελλάδα. Ούτε η θεωρία των «γρίζων ζωνών» θα αποσυρθεί , ούτε  η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας για όλα τα νησιά που θεωρεί ότι υπάρχει η υποχρέωση αποστρατικοποίησής τους, ούτε το casus belli θα αποσύρει, ούτε το παράνομο Τουρκολυβικό μνημόνιο θα παραμερίσει, ούτε καμία άλλη από τις διεκδικήσεις της.

Η Αθήνα σε κάθε ευκαιρία διαμηνύει πως θέλει ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία σε όλα τα επίπεδα , ακόμα και σε επίπεδο κορυφής. Το μήνυμα αυτό το έστειλε και μάλιστα πρόσφατα, εν μέσω της Ουκρανικής κρίσης, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και από την Βουλή (κατόπιν παρότρυνσης του Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης) και από την συνέντευξη που παραχώρησε στην τηλεόραση του Alpha. Εκτιμάει ότι τα νέα δεδομένα από την Ουκρανική κρίση και το ΝΑΤΟ, μπορούν να είναι ένα πεδίο συναντίληψης με την Άγκυρα  και να περιοριστούν οι τριβές στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις για ένα διάστημα. Το ερώτημα όμως είναι που ακριβώς θέλει να το πάει ο Ερντογάν.

Το γεύμα

Στο γεύμα με τον άλλο ή τον άλλο τρόπο θα απλωθεί στο τραπέζι από τον Τούρκο Πρόεδρο όλο το φάσμα των τουρκικών αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων, θα απλωθούν επίσης και χειρισμοί και τρόποι από την τουρκική πλευρά για το πώς «κλείσουν» κάποια θέματα, με τον τρόπο που επιθυμεί η Άγκυρα. Η πρόσκληση σε γεύμα, που δεν μπορούσε όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα να την αρνηθεί ο Πρωθυπουργός αφού συν τα άλλα θα είναι την Κυριακή στη Κωνσταντινούπολη για να τιμήσει στο Φανάρι την Κυριακή της Ορθοδοξίας, μπορεί με τις μανούβρες του κ. Ερντογάν να είναι ο προθάλαμος για μία εφ΄όλης της ύλης και χωρίς ατζέντα συζήτηση Κορυφής για τα Ελληνοτουρκικά. Άλλωστε φαίνεται και από το κλίμα που ακούγεται πως διαμορφώνεται στις διερευνητικές επαφές πως  η Άγκυρα επιμένει  πως πριν από ενδεχόμενη παραπομπή στη Χάγη θα πρέπει να υπάρξει εξαντλητικός διμερής διάλογος, δηλαδή απ΄ευθείας συζήτηση Ελλάδας Τουρκίας ή ακόμα και διαμεσολάβηση . Υπερπροβάλει δε ταυτόχρονα πως η Ελλάδα έχει καταθέσει εξαίρεση από την δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου για θέματα ασφάλειας και άμυνας, που συμπεριλαμβάνει και το θέμα των νησιών και της στρατιωτικοποίησης τους.

Πάντως είναι πιθανόν  από το γεύμα –συζήτηση να ανοίξει ένας νέος κύκλος διερευνητικών επαφών κάτι που θα επιτρέψει για ένα διάστημα να μείνουν ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας, χωρίς πίεση για νέα ή για  καθοριστική Ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής. Όπως και να είναι η Τουρκία έχει πάγιες θέσεις και είναι σταθερά αναθεωρητική δύναμη. Παρά το καλό κλίμα που η Αθήνα δημιούργησε στη τελευταία συνάντηση κορυφής του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο , τον περασμένο Ιούνιο στις Βρυξέλλες στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ και με τον πρωθυπουργό να εκφράζει  την ελπίδα ότι η συνάντηση θα οδηγούσε σε «ήρεμα νερά στο Αιγαίο», ωστόσο τα προβλήματα δεν έφυγαν ούτε περιορίστηκαν. Όχι μόνο μείωση της έντασης δεν υπήρξε, αλλά αντίθετα η Τουρκία έφερε στην πορεία στο τραπέζι  την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών συνδέοντας την μάλιστα με την κυριαρχία επί των νησιών. Κλιμάκωσε μάλιστα το θέμα αυτό με δύο επιστολές προς τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας, στη  δεύτερη μάλιστα με απόλυτη σαφήνεια η Τουρκία συνέδεσε  ευθέως το θέμα της κυριαρχίας των νησιών με την κυριαρχία.

Διαβάστε επίσης:

  

Κρίσιμο τετ-α-τετ Λαβρόφ – Κουλέμπα στην Αττάλεια 15 μέρες μετά τη ρωσική εισβολή

Τι είναι το κοινό Ταμείο Άμυνας και Ενέργειας που συζητούν οι ηγέτες της Ε.Ε:  Άλμα ενοποίησης ή πρόσδεση στις ΗΠΑ;

Το μυαλό στο Κίεβο, το βλέμμα σε Ατάλεια και Βερσαλλίες με χαμηλές προσδοκίες