Σε τι θα βοηθήσει την Ουκρανία να γίνει «υποψήφια» για ένταξη στην ΕΕ;
Η κυβέρνηση της Ουκρανίας συμπλήρωσε, όπως υπερηφανεύεται σε χρόνο ρεκόρ το ερωτηματολόγιο, που υποχρεώνεται να συμπληρώσει μια χώρα, όταν διεκδικεί καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θερμή οπαδός μιας γρήγορης σχετικής διαδικασίας είναι κατενθουσιασμένη. Ουκρανοί «διπλωμάτες» κάνουν λόμπι σε όλη την Ευρώπη για να πείσουν τις κυβερνήσεις των 27 να συναινέσουν σε μια διαδικασία εξπρές. Η Ουκρανία δε μπορεί φυσικά να γίνει μέλος από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά το καθεστώς της υποψήφιας έχει υψηλή συμβολική σημασία λένε.
Υπάρχουν χώρες που θα χρειαστεί λίγο παραπάνω πειθώ για να ξεπεράσουν τις επιφυλάξεις τους. Αυστριακοί, Γερμανοί, Σουηδοί είναι περισσότερο τυπολάτρες και θέλουν να αποφύγουν ένα «κακό προηγούμενο» μιας τσαπατσούλικης διαδικασίας. Πορτογάλοι και Ισπανοί βλέπουν το ζήτημα με την ανάλογη «γεωγραφική απόσταση». Και ο πρόεδρος Μακρόν από την πρώτη στιγμή δεν είχε κρύψει τις αμφιβολίες του.
Αλλά οι Ουκρανοί πιστεύουν στις διπλωματικές τους ικανότητες. Αλλοτε επικαλούνται την αλληλεγγύη, άλλοτε το ρίχνουν λίγο στο μελόδραμα: «Θα είναι τραγικό η Ευρώπη να αφήσει στη μοίρα τους όλους αυτούς τους νέους Ουκρανούς που πιστεύουν σε αυτή». Στο παρασκήνιο δεν ξεχνούν να υπενθυμίζουν κάτι που πολλοί δεν γνώριζαν, αλλά ο πόλεμος το έφερε στην επιφάνεια. Η Ουκρανία είναι μια νύφη με προίκα. Δεν είναι μόνο οι απέραντοι σιτοβολόνες. Είναι και τα σπάνια και πλούσια ορυκτά στα εδάφη της, αλλά και τα φτηνά εργατικά χέρια στα εργοστάσια που λειτουργούσαν, ήδη πριν τον πόλεμο, παράγοντας για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Οποιος βοηθήσει θα έχει προφανώς και τον πρώτο λόγο στο μοίρασμα των προικιών.
Το ερώτημα είναι άλλο. Σε τι θα βοηθήσει ουσιαστικά το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη αν τελικά αυτό δοθεί στην ιδανική περίπτωση τον Ιούνιο και ενώ η χώρα, όπως όλα δείχνουν, πιθανότατα θα συνεχίζει να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση; Θα την κάνει να νοιώσει ισχυρότερη; Και τι θα σημάνει αυτό για την ΕΕ;
Αν εξετάσει κανείς όλες τις παραμέτρους θα δει ότι η βιασύνη αυτή δεν έχει και τόσο νόημα, αλλά και ότι τα επιχειρήματα, που ακούγονται δεν είναι και τόσο πειστικά. Εκτός αν πίσω από τις ρητορείες κρύβονται άλλες σκοπιμότητες.
Πριν από τον πόλεμο κανείς στις Βρυξέλλες δεν έβλεπε να ανοίγεται άμεσα μια τέτοια προοπτική. Οχι μόνο εξαιτίας εσωτερικών διαφωνιών στην ΕΕ, αλλά και γιατί η ίδια η χώρα είχε σοβαρές ελλείψεις στους τομείς του κράτους δικαίου, της λειτουργίας της δημοκρατίας, της αντιμετώπισης της διαφθοράς. Ολα αυτά ουσιαστικά επιδεινώθηκαν, αφού η κατάσταση πολέμου έβγαλε εκτός λειτουργίας ένα σωρό θεσμούς, απαγόρευσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης, έθεσε υπό πλήρη έλεγχο τα ΜΜΕ. Μπορεί κανείς να το θεωρεί δικαιολογημένο, λόγω της κατάστασης, αλλά έχει θέση μια τέτοια χώρα στην Ενωση;
Η πείρα των βιαστικών διευρύνσεων
Εδώ αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά στο παρελθόν και να θυμηθεί τα πανθομολογούμενα σήμερα λάθη της βεβιασμένης διεύρυνσης προς τα ανατολικά και αν τελικά η ΕΕ διδάχτηκε κάτι από αυτά.
Σε καμιά από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης η ένταξη δεν βοήθησε στο να μειωθεί η διαφθορά όπως υπόσχονται τώρα στο Κίεβο. Μάλλον το αντίθετο συνέβη. Απλώς δημιουργήθηκαν κάποιες νέες κλίκες, που απέκτησαν στενούς δεσμούς με τις Βρυξέλλες και μπόρεσαν έτσι να έχουν πάντα το πάνω χέρι σε ότι αφορά τη διανομή και τη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων. Τα σκάνδαλα του πρώην πρωθυπουργού της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις, που αν και δισεκατομμυριούχος εξασφάλιζε επιδοτήσεις για τις εταιρίες του ή το κράτος διαπλοκής με επιχειρηματίες φίλους του Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία είναι μερικά μόνο από τα παραδείγματα.
Αναπόφευκτα αυτοί που είχαν τα χέρια τους στους μοχλούς της διαπλοκής δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα ούτε για τον εκδημοκρατισμό, ούτε για τον πλουραλισμό. Αντίθετα εδραίωσαν την εξουσία τους βάζοντας χέρι στα ΜΜΕ, στη δικαιοσύνη, σε ελεγκτικούς θεσμούς και όργανα. Η Κομισιόν συχνά έδειξε απρόθυμη ή αδύναμη να παρέμβει.
Είναι σαφές ότι μια χώρα που ήδη αντιμετώπιζε σοβαρά ζητήματα διαφθοράς με βάση τις εκθέσεις του ίδιου του ευρωκοινωβουλίου και η οποία θα χρειαστεί τεράστια κονδύλια για την ανοικοδόμηση της, τα οποία βεβαίως γενναιόδωρα υπόσχεται η κυρία φον ντερ Λάιεν, κάθε άλλο παρά «εμβολιασμένη» θα είναι απέναντι στον ιο της διαπλοκής, όταν όλα θα πρέπει να γίνουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Η σπουδή λοιπόν της προέδρου της Κομισιόν αρχίζει να προκαλεί κάποιες απορίες. Ειδικά όταν υπάρχουν διατυπωμένες ενστάσεις από κράτη μέλη. Τα λεφτά σίγουρα θα είναι πολλά, έστω και με μορφή δανείων ή κυρίως με τέτοια μορφή. Αλλά οι θεσμοί ξέρουν ότι δεν είναι κακό για αυτούς να έχουν ένα καταχρεωμένο νέο μέλος. Και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει αποδείξει ότι ξέρει να μιλά άπταιστα τη γλώσσα των μεγαλοστελεχών πολυεθνικών επιχειρήσεων.
Ομως αυτό ήταν τελικά το ζητούμενο για την Ουκρανία και την ΕΕ; Οταν πίσω από τα μεγάλα λόγια για «αγώνες για την ελευθερία και τη δημοκρατία» αποκαλυφθεί μια μουντή καθημερινότητα, βουτηγμένη στα χρέη και τις «υποχρεώσεις» το ξύπνημα ίσως να είναι ακόμα χειρότερο και από εκείνο που ακολούθησε την επέκταση της ΕΕ στην πιο κοντινή της Ανατολική Ευρώπη και έφερε στον αφρό φιγούρες όπως ο Ορμπαν, ο Κατσίνσκι ή ο Γιάνσα. Αλλά τότε θα είναι πάλι αργά για μετάνοιες.
H Ουκρανία θα κλείσει έναν αγωγό ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη
