Οι γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή επαναφέρουν στο προσκήνιο τον κίνδυνο διακοπής της ναυσιπλοΐας σε ένα από τα πιο στρατηγικά σημεία του πλανήτη. Οι παγκόσμιες αγορές αντιδρούν με άμεσες ανατιμήσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ενώ οι διεθνείς ναυτιλιακές ενώσεις προειδοποιούν για επιπτώσεις που θα ξεπεράσουν τον ενεργειακό τομέα.
Ανησυχία για ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ
Ισχυρούς τριγμούς προκαλεί στις διεθνείς αγορές το ενδεχόμενο περαιτέρω κλιμάκωσης της σύρραξης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με επίκεντρο τα Στενά του Ορμούζ — το κομβικό πέρασμα απ’ όπου διακινείται περίπου το 20% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου.
Σύμφωνα με τον Γιάκομπ Λάρσεν, επικεφαλής ασφάλειας της ναυτιλιακής ένωσης BIMCO, «μια πλήρης ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ ή ΗΠΑ και Ιράν θα οδηγούσε αναπόφευκτα στο προσωρινό κλείσιμο των Στενών και σε απότομη εκτίναξη των τιμών πετρελαίου».
Η δήλωσή του έρχεται να επιβεβαιώσει τους φόβους που εκφράζουν διεθνείς ναυτιλιακές ενώσεις, με το Lloyd’s List να μεταδίδει ότι ήδη παρατηρείται αυξημένη επιφυλακή στα διεθνή ναυτιλιακά δρομολόγια. Το σενάριο ενός πλήρους αποκλεισμού έχει ιστορικά εξεταστεί πολλές φορές από την Τεχεράνη, όμως ποτέ δεν έχει υλοποιηθεί.
Άλμα στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο
Οι αγορές ενέργειας αντέδρασαν με έντονη νευρικότητα: η τιμή του μπρεντ κατέγραψε άλμα έως και 11%, ενώ λίγο μετά τις 12:00 ώρα Ελλάδος ενισχυόταν κατά 7% στα 74 δολάρια το βαρέλι. Η JP Morgan εκτιμά πως σε περίπτωση στρατιωτικής σύρραξης και αποκλεισμού των Στενών, η τιμή του αργού θα ξεπεράσει τα 120 δολάρια.
Παράλληλα, τα συμβόλαια για φυσικό αέριο (TTF Ιουλίου) στην Ευρώπη εκτινάχθηκαν κατά 5,7%, με άνοδο 4,4% λίγο πριν το μεσημέρι στα 37,8 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Οι επενδυτές φοβούνται πιθανές καθυστερήσεις στη ροή LNG, έστω και αν η φυσική διακίνηση δεν έχει ακόμη επηρεαστεί.
Κατάρ και γεωπολιτικός κίνδυνος για το LNG
Η στρατηγική σημασία της περιοχής δεν περιορίζεται στο πετρέλαιο. Το Κατάρ, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συγκεντρώνουν σχεδόν το 18% της παγκόσμιας εξαγωγικής ικανότητας LNG, με το Κατάρ να είναι ένας από τους τρεις μεγαλύτερους προμηθευτές παγκοσμίως.
Η Rabobank προειδοποιεί ότι σε περίπτωση μεγάλης διαταραχής, η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Η Ευρώπη, μετά τη ρήξη με τη Ρωσία, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές LNG και αναπληρώνει τώρα τα αποθέματά της ενόψει χειμώνα.
Η Κίνα ως παράγοντας ανάσχεσης της κρίσης
Ιδιαίτερη σημασία έχει ο ρόλος της Κίνας, η οποία παραμένει ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ιρανικού πετρελαίου και κύριος εμπορικός εταίρος της Τεχεράνης. Όπως επισημαίνει η Ellen Wald της Washington Ivy Advisors, «η Κίνα δεν θέλει ούτε να διακοπεί η ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο ούτε να αυξηθεί η τιμή του. Θα χρησιμοποιήσει όλη την οικονομική της επιρροή για να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη».
Ο Anas Alhajji της Energy Outlook Advisors προειδοποιεί πως η διακοπή της κυκλοφορίας στα Στενά θα πλήξει περισσότερο τους «φίλους» του Ιράν παρά τους εχθρούς του. «Η Τεχεράνη θα υποφέρει πρώτη», δήλωσε, τονίζοντας ότι τα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά του Ιράν διακινούνται επίσης μέσω αυτής της θαλάσσιας οδού.
Είναι ρεαλιστικό ένα κλείσιμο των Στενών;
Η στρατηγική σημασία των Στενών του Ορμούζ είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι ένα πλήρες κλείσιμό τους είναι πρακτικά αδύνατο.
«Το μεγαλύτερο μέρος των Στενών ανήκει στο Ομάν, όχι στο Ιράν, και το πλάτος του επιτρέπει εναλλακτικές διαδρομές», δήλωσε ο Alhajji. Παρόμοια άποψη εξέφρασε και ο Vivek Dhar της Commonwealth Bank of Australia, λέγοντας ότι ένας αποκλεισμός θα αποτελούσε «έσχατη επιλογή» και θα εξαρτιόταν από στρατιωτική εμπλοκή ΗΠΑ-Ιράν.
Η Helima Croft της RBC σημείωσε πως, παρότι η απειλή ναρκοθέτησης ή επιθέσεων κατά δεξαμενόπλοιων είναι υπαρκτή, η παρουσία του Πέμπτου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν λειτουργεί αποτρεπτικά για ένα πλήρες κλείσιμο.
