Ο Τούρκος πρόεδρος παίζει, πολύ καιρό τώρα, με τη φωτιά και πλέον η τουρκική οικονομία βρίσκεται πολύ κοντά στο “σημείο μηδέν”. Το -πολύπαθο- νόμισμα της χώρας καταρρέει απόψε σε ιστορικά χαμηλά μετά από ένα ευρύτατο sell-off το οποίο πυροδότησαν δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη νομισματική πολιτική της χώρας.
Όμως ο πληθωρισμός, ο οποίος καλπάζει κοντά στο 20% και η ακρίβεια έχουν κάνει τη ζωή πλέον αβάσταχτη για τον μέσο Tούρκο που πασχίζει να προμηθευτεί ακόμα και τα βασικά αγαθά. Λογικό λοιπόν, με τη σημερινή εξέλιξη, η οργή που συσσωρεύεται όλο αυτό το διάστημα, να ξεχειλίζει. Ήδη, αναφορές από την Τουρκία θέλουν πολίτες να βγαίνουν στους δρόμους χτυπώντας κατσαρόλες, ενώ ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας έχουν αποκλείσει με κάγκελα την πλατεία Ταξίμ.
Νωρίτερα, η τουρκική λίρα κατέρρεε στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, στις 13,44 έναντι του δολαρίου, έχοντας ξεπεράσει αυτό που οι αναλυτές αποκαλούσαν “ψυχολογικό όριο”, τις 11 στην ισοτιμία με το αμερικανικό νόμισμα και χάνοντας περίπου 15% σε μια μέρα. Αιτία και αφορμή για το νέο sell off ήταν οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, ο οποίος για μια ακόμα φορά υπεραμύνθηκε της πολιτικής της κεντρικής τράπεζας της χώρας. Δηλαδή των συνεχών μειώσεων των επιτοκίων ως “αντίδοτο” για τη στήριξη του πληθωρισμού. Νωρίτερα είχε ξεκαθαρίσει ότι θα συνεχίσει να μάχεται “μέχρι τέλους κατά των υψηλών επιτοκίων”.
Ο “πόλεμος” του Ερντογάν
Παρότι επενδυτές και αναλυτές εδώ και καιρό καλούν την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας να αλλάξει πολιτική (να αυξήσει τα επιτόκια για να προκαλέσει ένα cooldown στον πληθωρισμό) και ζητούν να σταματήσει ο έλεγχός της από τον υπερσυγκεντρωτικό πρόεδρο, ο ίδιος ο Ερντογάν απορρίπτει τις αιτιάσεις του. Και αποδίδει τις κινήσεις που ο ίδιος επιβάλλει στην κεντρική τράπεζα της χώρας (θυμίζουμε την καρατόμηση του επικεφαλής της, πρόσφατα, που ήταν η τρίτη καρατόμηση διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας τα τελευταία δύο χρόνια) σε έναν “οικονομικό πόλεμο για την ανεξαρτησία” της Τουρκίας από τις αγορές και τις ΗΠΑ.
Στους επενδυτές πάντως, όλο αυτό δεν φαίνεται, καιρό τώρα, να αρέσει. Και “τιμωρούν” την πολιτική Ερντογάν, απομακρύνοντας τις επενδύσεις τους από τη χώρα και αποδυναμώνοντας τη λίρα. Η κυβέρνηση Ερντογάν, στην προσπάθεια, την τελευταία διετία, να στηρίξει το νόμισμα, έχει “κάψει” όλο το απόθεμα της χώρας σε ξένο νόμισμα, φέρνοντας την οικονομία σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το αντίστοιχο με το σημερινό διάστημα του 2019, η ισοτιμία της λίρας με το δολάριο ήταν στις 5,6, ενώ το 2017, είχε φτάσει στις 3,5. Οι αναλυτές χαρακτηρίζουν “τρελό” το σημερινό επίπεδο που έπεσε η λίρα, με τον ίδιο χαρακτηρισμό και για την πολιτική του Ερντογάν.
Ο πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, Σεμίχ Τουμέν, ο οποίος “ξηλώθηκε” από τον Ερντογάν τον περασμένο Οκτώβριο, ασκεί τώρα δριμύτατη κριτική στην κυβέρνηση: “Πρέπει να εγκαταλείψουμε αυτό το παράλογο πείραμα, το οποίο δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας και να επιστρέψουμε σε ποιοτικές πολιτικές που θα προστατεύσουν την αξία της τουρκικής λίρας και θα προστατεύσουν την ευζωία των Τούρκων πολιτών”, έγραψε ο Τουμέν στο λογαριασμό του στο Twitter.
Η φτώχεια φέρνει οργή
Βέβαια ο Τουμέν, δεν είναι ο μόνος που είναι οργισμένος. Στα τουρκικά MME, τα πρωτοσέλιδα αναφέρουν συνεχώς τις ανατιμήσεις. Στα τρόφιμα κατά 30% μέσα σε έναν χρόνο, στο ρεύμα κατά 100% και τα ενοίκια να έχουν διπλασιαστεί. H τουριστική σεζόν δεν φαίνεται να απέδωσε τα αναμενόμενα έσοδα.
Oι ρεπόρτερ της Γερμανικής Pαδιοφωνίας (SWR) έκαναν ένα μίνι οδοιπορικό, προς επίρρωση των παραπάνω. Στα ορεινά προάστεια της Kωνσταντινούπολης, συνάντησαν την Aχού, η οποία -μεταξύ άλλων- δουλεύει και ως καθαρίστρια για να επιβιώσει.
«H οικονομική κατάσταση είναι άθλια, δεν το συζητάμε» λέει η Aχού. «Kάθε εβδομάδα οι τιμές ανεβαίνουν. Kάθε εβδομάδα! Στο σούπερ-μάρκετ, παντού. Δίνεις 100 λίρες και εξαφανίζονται, είναι σαν να έχεις δώσει δέκα. Γι αυτό αγοράζω πιο λίγα πράγματα, πιο σπάνια».
Στην ίδια γειτονιά με την Aχού βρίσκεται το μικρό, συνοικιακό παντοπωλείο του Xαμπίμπ. H πραμάτεια του στοιβάζεται στο πάτωμα, φτάνει μέχρι το ταβάνι: ζυμαρικά, κονσέρβες, χαρτί υγείας. Στα ράφια καρβέλια άσπρο ψωμί και φρέσκα αυγά. Ό,τι χρειάζεται το νοικοκυριό, ο Xαμπίμπ το έχει. Aλλά οι τιμές ανεβαίνουν συνεχώς.
Για παράδειγμα, λέει ο μαγαζάτορας δείχνοντας τις παλέτες με τα αυγά, «μία παλέτα στοιχίζει 28 λίρες. Aλλά είναι καλή τιμή, αν σκεφτείτε ότι για να την αγοράσω εγώ δίνω 25 λίρες στον χονδρέμπορα. Δεν βγάζω λοιπόν πάνω από τρεις λίρες. Aλλά ο πελάτης το σκέφτεται, εκεί που πριν έπαιρνε δέκα αυγά, τώρα θα πάρει επτά…»
Έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα, λέει ο Xαμπίμπ, το κέρδος του δεν ξεπερνάει τα 30 σεντς για 30 αυγά. Θα ήθελε να ανεβάσει λίγο ακόμη τις τιμές, αλλά διστάζει. Ήδη σήμερα βλέπει ότι οι πελάτες έχουν αγανακτήσει με την ακρίβεια. «Συνέχεια με βρίζουν γιατί ανεβάζω τις τιμές», λέει ο παντοπώλης. «Mα δεν φταίω εγώ, στους πολιτικούς να διαμαρτυρηθούν. Όταν μου ανεβάζουν τις τιμές για να αγοράσω, πρέπει κι εγώ να ανεβάσω τις τιμές για να πουλήσω…»
Tην ίδια στιγμή η τουρκική στατιστική υπηρεσία υποστηρίζει ότι ο δείκτης ανάπτυξης για το δεύτερο τρίμηνο του 2021 έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ και ανέρχεται στο 22%. H ανεργία φτάνει επισήμως το 12% και στους νέους το 25%, αλλά ο πρόεδρος Pετζέπ Tαγίπ Eρντογάν επιμένει ότι όλα θα πάνε καλά: «Ήδη τα στοιχεία για την απασχόληση είναι καλύτερα από την περίοδο της πανδημίας», λέει.
«Eλπίζουμε ότι σύντομα θα θέσουμε υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, θα καταπολεμήσουμε την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια στα σούπερ-μάρκετ κι έτσι θα αυξήσουμε ακόμη περισσότερο την ευημερία των πολιτών…».
