«Η γεωπολιτική κατάσταση παγκοσμίως θα υποστεί σημαντικές αλλαγές μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία», δηλώνει ο – 98χρονος πια – Χένρι Κίσινγκερ, απαντώντας σε ερώτηση του Έντουαρντ Λους των Financial Times.
Πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ (1973 – 1977) και πάλαι ποτέ σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου (1969 – 1975), ο Χένρι Κίσινγκερ ξεχωρίζει ως ένας από τους πιο εμβληματικούς Αμερικανούς διπλωμάτες της ψυχροπολεμικής περιόδου. Ως ένας διπλωμάτης που είχε βρεθεί να πρωταγωνιστεί επί σειρά ετών στα ανοιχτά μέτωπα των σχέσεων της Δύσης με τη Σοβιετική Ένωση και την Κίνα. Υπό αυτό το πρίσμα, αποκτούν όμως πρόσθετο νόημα και αξία όσα εκείνος έχει πλέον να πει για τις τελευταίες εξελίξεις με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και την προσέγγιση Μόσχας – Πεκίνου.
«Η γεωπολιτική κατάσταση παγκοσμίως θα υποστεί σημαντικές αλλαγές μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Και δεν είναι φυσικό για την Κίνα και τη Ρωσία να έχουν ακριβώς τα ίδια συμφέροντα απέναντι σε όλα τα προβλήματα. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία θα πρέπει να επανεκτιμήσει τη σχέση της με την Ευρώπη και τη γενική της στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ», δήλωσε ο ίδιος στις 7 Μαΐου, μιλώντας στον Έντουαρντ Λους των Financial Times στο πλαίσιο του FT Weekend Festival στην Ουάσιγκτον.
Σύμφωνα με τον Κίσινγκερ, δεν θα ήταν συνετό στην παρούσα φάση η Δύση να υιοθετήσει μια στάση που θα οδηγεί την Κίνα και τη Ρωσία πιο κοντά τη μία στην άλλη.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ρωσία ή η Κίνα θα γίνουν στενοί φίλοι της Δύσης, σημαίνει ότι σε συγκεκριμένα ζητήματα θα (σ.σ. πρέπει να) αφήνουμε ανοιχτή την επιλογή μιας διαφορετικής προσέγγισης», συνέχισε ο πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι η Δύση δεν πρέπει να βάζει τη Ρωσία και την Κίνα στο ίδιο καλάθι θεωρώντας δεδομένη τη σύμπλευσή τους.
«Ζούμε τώρα σε μια εντελώς νέα εποχή […] και καθώς η τεχνολογία εξαπλώνεται […] η διπλωματία και ο πόλεμος θα χρειαστούν διαφορετικό περιεχόμενο και αυτό θα είναι μια πρόκληση», δήλωσε από την πλευρά του ο Κίσιντζερ, αναγνωρίζοντας πως πλέον βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τεχνολογίες που μπορούν να προκαλέσουν επίπεδα καταστροφής τα οποία δεν θα φανταζόταν κανείς πριν από χρόνια.
Όσο για τον ίδιο τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, εκείνος, σύμφωνα με τον Κίσινγκερ, «δεν υπολόγισε σωστά την κατάσταση που αντιμετώπιζε διεθνώς ούτε και τις ικανότητες της Ρωσίας να συντηρήσει μια τόσο μεγάλη επιχείρηση». Όταν, δε, έρθει η ώρα της όποιας μελλοντικής συμφωνίας μέσα από την οποία θα διευθετηθούν τα υπάρχοντα προβλήματα, ο Χένρι Κίσιντζερ προειδοποιεί πως Ρωσία και Δύση δεν πρόκειται να επιστρέψουν στην προηγούμενη σχέση που είχαν.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Χένρι Κίσινγκερ στους FT
– FT: Νωρίτερα φέτος, γιορτάσαμε την 50η επέτειο από την επίσκεψη του Νίξον στην Κίνα, το ανακοινωθέν της Σαγκάης. Εσείς, φυσικά, ήσασταν ο οργανωτής, ο ενορχηστρωτής αυτής της σινο-αμερικανικής συμφωνίας. Και ήταν μια σημαντική αλλαγή στον ψυχρό πόλεμο: χωρίσατε την Κίνα από τη Ρωσία. Αισθανόμαστε σαν να έχουμε μετατοπιστεί 180 μοίρες. Και τώρα η Ρωσία και η Κίνα έχουν επιστρέψει σε μια πολύ στενή σχέση. Η αρχική μου ερώτηση προς εσάς είναι: Βρισκόμαστε σε νέο ψυχρό πόλεμο με την Κίνα;
Απ: Την εποχή που ανοιχτήκαμε στην Κίνα, η Ρωσία ήταν ο κύριος εχθρός – αλλά οι σχέσεις μας με την Κίνα ήταν όσο πιο κακές μπορούσαν να είναι. Η άποψή μας στο άνοιγμα προς την Κίνα, ήταν ότι δεν ήταν συνετό, όταν έχεις δύο εχθρούς, να τους συμπεριφέρεσαι ακριβώς το ίδιο.
Αυτό που προκάλεσε την κίνησή μας, ήταν εντάσεις που αναπτύχθηκαν αυτόνομα μεταξύ Ρωσίας και Κίνας. Ο Μπρέζνιεφ δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να ενωθούν. Όμως ο Μάο, παρά την ιδεολογική του εχθρότητα, ήταν έτοιμος να ξεκινήσει συζητήσεις.
Κατ’ αρχήν, η (σινο-ρωσική) συμμαχία είναι ενάντια στα κεκτημένα συμφέροντα, έχει πλέον καθιερωθεί. Αλλά δεν μου φαίνεται σαν να είναι μια εγγενώς μόνιμη σχέση.
– FT: Θεωρώ ότι θα ήταν προς το γεωπολιτικό συμφέρον της Αμερικής να ενθαρρύνει μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας. Είναι λάθος αυτό;
Απ: Η γεωπολιτική κατάσταση παγκοσμίως θα υποστεί σημαντικές αλλαγές μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Και δεν είναι φυσικό η Κίνα και η Ρωσία να έχουν τα ίδια συμφέροντα σε όλα τα προβλεπτά προβλήματα. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε πιθανές διαφωνίες, αλλά νομίζω ότι θα το κάνουν οι συνθήκες. Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, η Ρωσία θα πρέπει να επανεκτιμήσει τη σχέση της με την Ευρώπη στο ελάχιστο και τη γενική της στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ. Νομίζω ότι δεν είναι συνετό να παίρνουμε μια αντίπαλη θέση σε δύο αντιπάλους με τρόπο που τους οδηγεί μαζί, και μόλις υιοθετήσουμε αυτήν την αρχή στις σχέσεις μας με την Ευρώπη και στις εσωτερικές μας συζητήσεις, νομίζω ότι η ιστορία θα προσφέρει ευκαιρίες στις οποίες μπορούμε να εφαρμόσουμε η διαφορική προσέγγιση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι κανένας από τους δύο θα γίνει στενός φίλος της Δύσης, σημαίνει μόνο ότι σε συγκεκριμένα ζητήματα, αφήνουμε ανοιχτή την επιλογή μιας διαφορετικής προσέγγισης. Στην περίοδο που έχουμε μπροστά μας, δεν πρέπει να θεωρούμε τη Ρωσία και την Κίνα ως αναπόσπαστο στοιχείο.
– FT: Η κυβέρνηση Μπάιντεν διαμορφώνει τη μεγάλη γεωπολιτική της πρόκληση ως δημοκρατία εναντίον απολυταρχίας. Προχωρώ σε μια σιωπηρή υπόδειξη… είναι λάθος αυτή η ενοχοποίηση;
Απ: Πρέπει να έχουμε επίγνωση των διαφορών ορισμού και ερμηνείας που υπάρχουν. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη συνείδηση για να την εφαρμόσουμε στη δική μας ανάλυση της σημασία των ζητημάτων καθώς προκύπτουν, αντί να την κάνουμε το κύριο ζήτημα της αντιπαράθεσης, εκτός εάν είμαστε διατεθειμένοι να καταστήσουμε την αλλαγή καθεστώτος τον κύριο στόχο της πολιτικής μας. Νομίζω ότι δεδομένης της εξέλιξης της τεχνολογίας και της τεράστιας καταστροφικότητας των όπλων που υπάρχουν τώρα, (η επιδίωξη αλλαγής καθεστώτος) μπορεί να μας επιβληθεί από την εχθρότητα των άλλων, αλλά θα πρέπει να αποφύγουμε να την παράγουμε με τις δικές μας συμπεριφορές.
– FT: Έχετε πιθανώς περισσότερη εμπειρία από οποιονδήποτε άλλο για το πώς να διαχειριστείτε μια αντιπαράθεση μεταξύ δύο υπερδυνάμεων με πυρηνικά όπλα. Τη σημερινή πυρηνική γλώσσα από τον Πούτιν και τους ανθρώπους γύρω του, πώς θα την αξιολογούσατε;
Αυτή τη στιγμή είμαστε αντιμέτωποι με τεχνολογίες όπου η ταχύτητα της ανταλλαγής, η λεπτότητα των εφευρέσεων, μπορεί να προκαλέσει επίπεδα καταστροφής που δεν φανταζόμασταν καν. Και η περίεργη πτυχή της παρούσας κατάστασης είναι ότι τα όπλα πολλαπλασιάζονται και από τις δύο πλευρές και η πολυπλοκότητά τους αυξάνεται κάθε χρόνο.
Αλλά δεν υπάρχει σχεδόν καμία συζήτηση διεθνώς για το τι θα συνέβαινε εάν τα όπλα χρησιμοποιούνται πραγματικά. Η έκκλησή μου γενικά, από όποια πλευρά κι αν είστε, είναι να καταλάβετε ότι ζούμε τώρα σε μια εντελώς νέα εποχή και δεν πρέπει να παραμελούμε αυτή την πτυχή. Η τεχνολογία εξαπλώνεται, η διπλωματία και ο πόλεμος θα χρειαστούν διαφορετικό περιεχόμενο και αυτό θα είναι μια σοβαρή πρόκληση.
– FT: Έχετε συναντήσει τον Πούτιν 20 με 25 φορές. Το ρωσικό στρατιωτικό πυρηνικό δόγμα, είναι ότι θα απαντήσουν με πυρηνικά όπλα εάν νιώσουν ότι το καθεστώς βρίσκεται υπό υπαρξιακή απειλή. Πού πιστεύετε ότι βρίσκεται η κόκκινη γραμμή του Πούτιν;
Έχω συναντήσει τον Πούτιν ως σπουδαστής διεθνών υποθέσεων περίπου μία φορά το χρόνο για μια περίοδο ίσως 15 ετών για καθαρά ακαδημαϊκές στρατηγικές συζητήσεις. Νόμιζα ότι οι βασικές του πεποιθήσεις ήταν ένα είδος μυστικιστικής πίστης στη ρωσική ιστορία… Και ότι ένιωθε προσβεβλημένος, υπό αυτή την έννοια, όχι από οτιδήποτε κάναμε, ιδιαίτερα στην αρχή, αλλά από αυτό το τεράστιο χάσμα που άνοιξε με την Ευρώπη και την Ανατολή. Προσβλήθηκε επειδή η Ρωσία απειλήθηκε από την απορρόφηση όλης αυτής της περιοχής στο ΝΑΤΟ. Αυτό βέβαια δεν δικαιολογεί την εισβολή στην Ουκρανία και δεν θα είχα προβλέψει μια επίθεση του μεγέθους της κατάληψης μιας αναγνωρισμένης χώρας.
Νομίζω ότι δεν υπολόγισε σωστά την κατάσταση που αντιμετώπισε διεθνώς και προφανώς υπολόγισε λάθος τις δυνατότητες της Ρωσίας, να συντηρήσει μια τόσο μεγάλη επιχείρηση – και όταν έρθει η ώρα της διευθέτησης, όλοι πρέπει να το λάβουμε υπόψη, ότι δεν θα υπάρχει επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά σε μια θέση για τη Ρωσία που θα είναι διαφορετική – και όχι επειδή το απαιτούμε, αλλά επειδή το παρήγαγαν.
– FT: Πιστεύετε ότι ο Πούτιν λαμβάνει καλές πληροφορίες και, αν όχι, για ποιους περαιτέρω λανθασμένους υπολογισμούς πρέπει να προετοιμαστούμε;
Σε όλες αυτές τις κρίσεις, πρέπει κανείς να προσπαθήσει να καταλάβει ποια είναι η εσωτερική κόκκινη γραμμή για τον αντίθετο αριθμό… Το προφανές ερώτημα είναι πόσο καιρό θα συνεχιστεί αυτή η κλιμάκωση και πόσα περιθώρια υπάρχουν για περαιτέρω κλιμάκωση; Ή έχει φτάσει στο όριο των δυνατοτήτων του και πρέπει να αποφασίσει σε ποιο σημείο η κλιμάκωση του πολέμου θα καταπονήσει την κοινωνία του σε σημείο που θα περιορίσει την καταλληλότητά της να ασκεί διεθνή πολιτική ως μεγάλη δύναμη στο μέλλον.
Δεν έχω καμία κρίση όταν φτάνει σε αυτό το σημείο. Όταν φτάσει σε αυτό το σημείο, θα κλιμακωθεί μεταβαίνοντας σε μια κατηγορία όπλων που στα 70 χρόνια της ύπαρξής τους δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ; Εάν ξεπεραστεί αυτή η γραμμή, αυτό θα είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός. Γιατί δεν έχουμε περάσει σε παγκόσμιο επίπεδο για το ποιες θα ήταν οι επόμενες διαχωριστικές γραμμές. Ένα πράγμα που δεν μπορούσαμε να κάνουμε κατά τη γνώμη μου είναι απλώς να το αποδεχθούμε.
– FT: Έχετε συναντήσει τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping πολλές φορές, όπως και τους προκατόχους του. Γνωρίζετε καλά την Κίνα. Ποια μαθήματα αντλεί η χώρα από αυτό;
Υποψιάζομαι ότι οποιοσδήποτε Κινέζος ηγέτης τώρα θα σκεφτόταν πώς να αποφύγει να μπει στην κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο Πούτιν και πώς να βρεθεί σε μια θέση όπου σε οποιαδήποτε κρίση που θα μπορούσε να προκύψει, δεν θα είχε να αντιμετωπίσει ότι ο κόσμος στράφηκε εναντίον τους.
Πηγή: FT
Πώς ο Kίσινγκερ το 2014 είχε προφητεύσει αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία
