Οι μπίζνες του πολέμου: Ενέργεια και άμυνα made in USA για την Ε.Ε.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πιθανότατα δεν θα συμφωνήσουν σήμερα σε μέτρα για την προστασία από την ενεργειακή ακρίβεια -όπως το πλαφόν στις τιμές αερίου- και θα παραπέμψουν το θέμα σε έκτακτη σύνοδο κορυφής το Μάιο, αλλά ήδη λαμβάνουν αποφάσεις που συνδέονται με μπίζνες δισεκατομμυρίων στον τομέα της ενέργειας με Αμερικανούς προμηθευτές.
Σήμερα αναμένεται να ανακοινωθεί σχέδιο προμήθειας αυξημένων ποσοτήτων –ακριβότερου– αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Ε.Ε. έτσι ώστε να υποστηριχθούν οι ευρωπαϊκές χώρες στην διαδικασία απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο που σήμερα καλύπτει το 40% των ευρωπαϊκών αναγκών.
Ευρωπαϊκή άμυνα από το ΝΑΤΟ
Στον τομέα της Άμυνας, η Ε.Ε. προωθεί την λεγόμενη Στρατηγική Πυξίδα η οποία αφορά στην ενίσχυση της συνεργασίας στον αμυντικό τομέα Τα σχέδια αυτά βρίσκονται «εν τω γεννάσθαι», είναι υπό διαμόρφωση και θα ξανασυζητηθούν το Μάιο, αλλά είναι σαφές ότι η Ε.Ε. μπαίνει σε φάση ενίσχυσης των εξοπλισμών υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ. Το βάρος από πλευράς Ε.Ε. δίνεται στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας και την ενθάρρυνση ιδιωτικών επενδύσεων με την αξιοποίηση και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στο οικονομικό πεδίο δηλαδή, ενώ την ίδια στιγμή το στρατιωτικό σκέλος ανατίθεται στο ΝΑΤΟ.
Το ΝΑΤΟ είναι εκείνο που ενισχύεται από κάθε πλευρά και αποκτά την πρωτοκαθεδρία στην ευρωπαϊκή άμυνα, όπως δείχνει και η απόφαση για ανάπτυξη ΝΑΤΟικών δυνάμεων ταχείας επέμβασης σε Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία και Βουλγαρία, πέραν της Πολωνίας, της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας, όπου ήδη ήταν σταθμευμένες. Συνολικά ο αριθμός των δυνάμεων υπολογίζεται σε 40.000 μάχιμους υπό ΝΑΤΟική διοίκηση.
Η ενίσχυση της στρατιωτικής δυνατότητας των κρατών μελών και η αύξηση των αμυντικών δαπανών τουλάχιστον μέχρι το 2% του ΑΕΠ, όπως ζητούσε ο Ντόναλντ Τραμπ και όπως έχει ήδη εξαγγείλει ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς σημαίνει τεράστιες δαπάνες, οι οποίες θα ενισχύσουν τις τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες με ισχυρή αμυντική βιομηχανία (Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία) αλλά, βεβαίως, και τις ΗΠΑ οι οποίες έχουν το «πάνω χέρι» στο ΝΑΤΟ.
Είναι ενδεικτικό ότι μια από τις πρώτες κινήσεις της Γερμανίας ύστερα από την ανακοίνωση της απόφασης για «επανεξοπλισμό» ήταν η παραγγελία 35 νέων αεροσκαφών F-35, της αμερικανικής Lockheed.
Διχασμένοι για την ενεργειακή ακρίβεια
Μπορεί οι Ευρωπαίοι ηγέτες να αποφάσισαν εύκολα τις προμήθειες αμερικανικού LNG, αλλά στο θέμα των μέτρων αντιμετώπισης της ενεργειακής ακρίβειας οι 27 παραμένουν διχασμένοι, με τους Βόρειους (κυρίως Ολλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Δανία και Φινλανδία) να αντιδρούν στην πρόταση για πλαφόν στις τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου την οποία υποστηρίζουν οι χώρες του Νότου, αλλά και το Βέλγιο και η Πολωνία. Ιδιαίτερα σφοδρή αντίθεση επιδεικνύει η Ολλανδία, η οποία είναι παραγωγός και εξαγωγέας φυσικού αερίου, ενώ, αντίθετα, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ απειλεί να μην… φύγει από τις Βρυξέλλες εάν δεν θεσμοθετηθεί το πλαφόν. Η Γερμανία προχωρά ήδη μονομερώς, σε συμφωνία για προμήθεια αερίου από το Κατάρ.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε διατυπώσει σχετικές προτάσεις σε επιστολή του προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενόψει της προηγούμενης συνόδου κορυφής στις Βερσαλίες.
Ενδεικτικό της αντιπαράθεσης είναι ότι ακόμα και το θέμα των κοινών προμηθειών φυσικού αερίου, είχε υποβαθμιστεί σε «εθελοντική βάση», σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων και οι Νότιοι έδιναν μάχη για να φύγει η λέξη «εθελοντική».
Υγροποιημένο αέριο LNG made in USA
Η συμφωνία για την προμήθεια αυξημένων ποσοτήτων αμερικανικού LNG αναμένεται να ανακοινωθεί σήμερα από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος βρίσκεται στις Βρυξέλλες συμμετέχοντας στις διαδοχικές συνεδριάσεις του ΝΑΤΟ, της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. και της Ομάδας των 7 (G7).
Το ευρω-αμερικανικό σχέδιο προβλέπει ότι η Ε.Ε. θα προμηθευτεί φέτος 15 δισ. κυβικά μέτρα (ΚΜ) υγροποιημένου αερίου παραπάνω, σε σχέση με τα 22 δισ. ΚΜ του 2021, έτσι ώστε να προετοιμαστεί για την σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο η οποία έχει ήδη αποφασιστεί.
Το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) είναι παραδοσιακά ακριβότερο από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά τους τελευταίους μήνες οι παραδόσεις στην Ευρώπη έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, υπό το βάρος της ενεργειακής κρίσης η οποία επιδεινώθηκε λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αλλάζουν ρότα στα φορτία LNG
Πολλές εταιρείες έστρεψαν στα ευρωπαϊκά λιμάνια φορτία LNG που είχαν άλλους προορισμούς για να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση με αυξημένες τιμές, προτιμώντας να πληρώσουν πρόστιμα για την αθέτηση των υποχρεώσεων προς τους αρχικούς αγοραστές.
Οι χώρες της Ε.Ε. απορροφούν από τη Ρωσία ετησίως περί τα 150 δισ. ΚΜ φυσικού αερίου και μέχρι στιγμής η τροφοδοσία συνεχίζεται κανονικά παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς η Ευρώπη δεν ανταποκρίθηκε στις πιέσεις των ΗΠΑ για επιβολή εμπάργκο στα ενεργειακά αγαθά, λόγω των αντιδράσεων χωρών όπως η Γερμανία και η Ιταλία.
Είναι ενδεικτικό ότι ο Γερμανός καγκελάριος προειδοποίησε προχθές το κοινοβούλιο της χώρας του ότι σε περίπτωση ενεργειακού εμπάργκο στη Ρωσία η γερμανική οικονομία θα πέσει σε ύφεση, θα αυξηθεί η ανεργία και θα απειληθεί η βιωσιμότητα εκατομμυρίων επιχειρήσεων.
Προετοιμασία από το Φεβρουάριο
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ προανήγγειλε το σχέδιο προμήθειας LNG πριν την αναχώρησή του για τις Βρυξέλλες, το οποίο πιθανότατα είχε συζητηθεί ήδη πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στο πλαίσιο της Ευρω-Αμερικανικής διάσκεψης για την ενέργεια. Η διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου στην Ουάσιγκτον με τη συμμετοχή από πλευράς Ε.Ε. της Επιτρόπου Ενέργεια Κάρι Σίμσον, του εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ και από πλευράς ΗΠΑ οι υπουργοί Ενέργειας και Εμπορίου αλλά και εκπρόσωποι ενεργειακών πολυεθνικών (Exxon, Chevron, Shell, Total, ENI κ.ά.).
Στην ίδια κατεύθυνση έγιναν επαφές της Ε.Ε. με εκπροσώπους προμηθευτών από χώρες όπως το Κατάρ, η Αλγερία και άλλες χώρες που ανήκουν στην σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ, οι οποίες μεσολαβούν για να δημιουργηθούν προϋποθέσεις τροφοδοσίας της Ε.Ε. με ενεργειακά αγαθά εναλλακτικά των ρωσικών.
Η αναδιοργάνωση της ενεργειακής αλυσίδας εφοδιασμού είναι δεδομένο ότι θα χρειαστεί χρόνια και θα δημιουργήσει αυξημένο κόστος μακροπρόθεσμα, καθώς δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το LNG έχει αυξημένο κόστος εκ προοιμίου (ανάμεσα στα άλλα και για τεχνικούς λόγους, καθώς χρειάζεται υγροποίηση και αεριοποίηση) αλλά και ότι απαιτούνται νέες υποδομές στην Ευρώπη προκειμένου να διασφαλίζεται η υποδοχή και διανομή του.
Έλληνες εφοπλιστές
Σήμερα, υποδομές υποδοχής LNG υπάρχουν για παράδειγμα στην Ισπανία, αλλά από εκεί δεν υπάρχουν τα κατάλληλα δίκτυα για να μεταφερθούν στην Γερμανία η οποία καλύπτει το 55% των αναγκών της με ρωσικό αέριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ισχυρή παρουσία στις μεταφορές LNG έχουν Έλληνες εφοπλιστές όπως Χάρης Βαφειάς, Γιώργος Προκοπίου, όμιλος Αγγελικούση, Γιώργος Οικονόμου, Βαγγέλης Μαρινάκης που με ένα στόλο σχεδόν 200 πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου αερίου, και αρκετές δεκάδες ακόμη υπό κατασκευή στα ναυπηγεία της Κορέας, της Σιγκαπούρης, της Κίνας και της Ιαπωνίας, κατέστησαν τους Έλληνες πλοιοκτήτες πρώτους σε αξία πλοίων αερίου (23 δισ. το 2021), πάνω από τις πλοιοκτησίες της Κίνας, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ. Στον τομέα μεταφοράς LNG στην Ελλάδα κυρίαρχο ρόλο έχει ο όμιλος Κοπελούζου ο οποίος συμμετέχει στην κοινοπραξία που θα κατασκευάσει δύο νέους τερματικούς σταθμούς υποδοχής LNG στην Αλεξανδρούπολη, οι οποίοι θα αυξήσουν τη δυναμικότητα της χώρας η οποία τα τελευταία 20 χρόνια καλύπτεται από το σταθμό της Ρεβυθούσας.
