Μετά από δύο χρόνια προετοιμασίας, οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ΕΕ έδωσαν τη Δευτέρα (21 Μαρτίου) το πράσινο φως για το σχέδιο της μελλοντικής αμυντικής στρατηγικής της ΕΕ, το οποίο προβλέπει την ενίσχυση της ασφάλειας και της άμυνας της Ένωσης έως το 2030.
«Οι απειλές αυξάνονται και το κόστος της αδράνειας είναι σαφές. Η Στρατηγική Πυξίδα είναι ένας οδηγός για δράση», δήλωσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ.
«Η έγκριση αυτού του εγγράφου στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα ενότητας και αποφασιστικότητας. Και έρχεται σε μια πολύ σημαντική στιγμή, διότι σίγουρα πρέπει να αυξήσουμε τις ικανότητές μας στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας», πρόσθεσε.
Οι ηγέτες της ΕΕ πρόκειται να εκδώσουν την τελική τους έγκριση μέσα σε αυτή την εβδομάδα κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής τους την Πέμπτη και την Παρασκευή, στην οποία θα συμμετάσχει και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
Για τη Γαλλία, με το πάγιο αίτημα του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για «στρατηγική αυτονομία» της ΕΕ, το έγγραφο αποτελεί κεντρικό σημείο της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, αλλά έχει επισκιαστεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Το πρώτο σχέδιο είχε παρουσιαστεί στους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ στα μέσα Νοεμβρίου, με στόχο να «καθορίσει ένα κοινό στρατηγικό όραμα για την ασφάλεια και την άμυνα της ΕΕ για τα επόμενα 5-10 χρόνια».
Η Ρωσία είχε ήδη τότε βρεθεί στην κορυφή της λίστας των απειλών, ωστόσο το κείμενο του προσχεδίου, που σε αυτό το σημείο έχει ήδη αναθεωρηθεί έξι φορές από τα κράτη μέλη, περιλαμβάνει διατυπώσεις που θα θεωρούνταν εντελώς αδιανόητες μόλις πριν από δύο χρόνια.
Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία προκάλεσε μια σημαντική αναδιατύπωση του εγγράφου, με την απειλή ασφάλειας από την επιθετικότητα της Μόσχας να γίνεται η κόκκινη κλωστή στις τελευταίες εκδόσεις του εγγράφου.
«Σίγουρα, αυτό [το έγγραφο] δεν αποτελεί απάντηση στον ουκρανικό πόλεμο – αρχίσαμε να το επεξεργαζόμαστε πριν από δύο χρόνια», δήλωσε ο Μπορέλ στους δημοσιογράφους.
«Αλλά είναι πολύ επίκαιρο το γεγονός ότι εγκρίνουμε αυτή τη Στρατηγική Πυξίδα σε μια στιγμή κατά την οποία κάθε πολίτης στην Ευρώπη μπορεί να κατανοήσει τον σκοπό ενός εγγράφου που θέλει να αυξήσει την ισχύ της ΕΕ ως φορέα παροχής ασφάλειας», πρόσθεσε.
Η τελική έκδοση αναφέρει ότι «το πιο εχθρικό περιβάλλον ασφαλείας μας αναγκάζει να κάνουμε ένα κβαντικό άλμα προς τα εμπρός, ενισχύοντας τη βούληση και την ικανότητά μας να δράσουμε».
Ωστόσο, για την ΕΕ αυτό σημαίνει κυρίως ότι θα περιοριστεί σε περιορισμένες επιχειρήσεις κρίσης μέσω της νεοσύστατης ικανότητας ταχείας ανάπτυξης της ΕΕ, μιας μόνιμης δύναμης 5.000 ατόμων που θα μπορούσε να αναπτυχθεί «σε μη επιτρεπτά περιβάλλοντα».
Η δύναμη θα επικεντρωθεί σε «επιχειρήσεις διάσωσης και εκκένωσης» και στην «αρχική φάση των επιχειρήσεων σταθεροποίησης», αλλά οι εμπειρογνώμονες αμφιβάλλουν ότι για παράδειγμα θα ήταν δυνατή μια εκκένωση όπως η αερομεταφορά από το Αφγανιστάν πέρυσι.
Υποτίθεται ότι θα βασίζεται στις εθνικές δυνατότητες και στις «ουσιαστικά αλλαγμένες ομάδες μάχης της ΕΕ», οι οποίες υπάρχουν μόνο στα χαρτιά από το 2009 και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ.
Κατά τη διαδικασία σύνταξης, τα κράτη μέλη της Ανατολικής Ευρώπης είχαν επιμείνει να προστεθεί στην αρχή του εγγράφου μια επιβεβλημένη αναφορά ότι το ΝΑΤΟ «παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας των μελών του», η οποία επαναλαμβάνεται αρκετές φορές, θέτοντας ένα όριο στις περαιτέρω φιλοδοξίες της Ένωσης.
Με αυτό, τα κράτη μέλη χάραξαν για πρώτη φορά έναν καταμερισμό εργασίας μεταξύ των δύο οργανισμών, ο οποίος, όπως τονίζουν, είναι συμπληρωματικός του ΝΑΤΟ.
«Δεν πρόκειται για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού», δήλωσε ο Μπορέλ στους δημοσιογράφους, διευκρινίζοντας ότι αυτό θα περιλαμβάνει κοινές ασκήσεις, για παράδειγμα στον τομέα του κυβερνοχώρου, αλλά δεν θα αποτελεί ισοδύναμο με την υποχρέωση του ΝΑΤΟ να παρέχει βοήθεια.
«Δεν μπορούμε να ενεργούμε μόνοι μας, και θέλουμε να ενεργούμε με έναν πιο συντονισμένο τρόπο μεταξύ μας και θέλουμε να ενεργούμε με έναν πιο ολοκληρωμένο τρόπο με τους εταίρους μας», δήλωσε όταν ρωτήθηκε για πιθανή επικάλυψη των προσπαθειών.
«Θα ενεργούμε συμπληρωματικά με το ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει ασφαλώς ο ακρογωνιαίος λίθος της εδαφικής άμυνας της Ευρώπης, αλλά εμείς, οι Ευρωπαίοι, με αυτό το έγγραφο, δηλώσαμε την ισχυρή βούλησή μας να γίνουμε ισχυρότερος πάροχος ασφάλειας για τους πολίτες μας», πρόσθεσε.
Ενώ 21 κράτη μέλη της ΕΕ ανήκουν στο ΝΑΤΟ, η Σουηδία και η Φινλανδία φρόντισαν ώστε η Στρατηγική Πυξίδα να περιλαμβάνει δέσμευση για τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας της Συνθήκης της ΕΕ, το άρθρο 42 παράγραφος 7.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η ΕΕ έσπασε ορισμένα από τα μακροχρόνια ταμπού της, με ένα από τα πιο αξιοσημείωτα να είναι ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πόρους της για να παράσχει όπλα σε μια τρίτη χώρα, ακόμη και αν αυτή βρίσκεται σε κίνδυνο.
«Αυτό είναι μόνο η αρχή (…) Πρέπει να μελετήσουμε τα αμυντικά μας κενά, πρέπει να καλύψουμε αυτά τα αμυντικά κενά. Πρέπει να είμαστε αποτελεσματικοί και συντονισμένοι. Πρέπει να αυξήσουμε την ανθεκτικότητά μας», δήλωσε ο Μπορέλ στους δημοσιογράφους.
Εάν η φιλοδοξία ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ με επιρροή, όπως η Γαλλία, ήταν η ΕΕ να χειραφετηθεί από το ΝΑΤΟ, επιδιώκοντας το δικό της αμυντικό σχέδιο, ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία έχει σίγουρα ανατρέψει τα σχέδια αυτά.
Αντίθετα, πολλές άλλες χώρες της ΕΕ, ιδίως από την Ανατολή, που υποστήριζαν τη «συμπληρωματικότητα» μεταξύ του ΝΑΤΟ και της άμυνας της ΕΕ, φαίνεται ότι βρίσκονται κοντά στην εκπλήρωση των στόχων τους.
Πηγή: euractiv.com
Έρχεται στην Ευρώπη ο Μπάιντεν, αλλά δε θα επισκεφθεί το Κίεβο
Διπλωματικός πυρετός στις Βρυξέλλες ενόψει μιας εβδομάδας γεμάτης συνόδους
