Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Σήμερα Δευτέρα τα βλέμματα των κολοσσών των υδρογονανθράκων του κόσμου θα είναι στραμμένα στην Ουάσιγκτον. Και εκτός από τα βλέμματα θα είναι εκεί και οι εκπρόσωποί τους. Ιδιαίτερα οι μεγαλύτεροι παραγωγοί υγροποιημένου αερίου, που κατά «σύμπτωση» είναι οι μακρινοί απόγονοι των άλλοτε «7 αδελφών» του πετρελαίου στις ΗΠΑ: η ExxonMobil, η Chevron, η Shell, η Cheniere Energy.
Τι θα γίνει στην Ουάσιγκτον; Η ευρωαμερικανική σύνοδος για την ενέργεια, με τη συμμετοχή από πλευράς ΕΕ του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης Ζοζέπ Μπορέλ και της επιτρόπου Ενέργειας Κάντρι Σίμσον.
«Συμπτωματικά» θα είναι στην Ουάσιγκτον και ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, που θα συναντηθεί με τον Μπάιντεν, με κορυφαίο θέμα στην ατζέντα τους, εκτός από το ουκρανικό, την τύχη του μπλοκαρισμένου ρωσικού αερίου Nord Stream 2.
Δεν ξέρουμε τι θα προκύψει απ’ αυτή την ασταθή ισορροπία, το σίγουρο είναι ότι η αμερικανική ηγεσία επενδύει πολλά στην «ενεργειακή ασφάλεια» της Ευρώπης. Δηλαδή στην απεξάρτησή της από το ρωσικό αέριο και την υποκατάστασή του από το υγροποιημένο αέριο, το λεγόμενο LNG, στην παραγωγή του οποίου οι ΗΠΑ έγιναν και επίσημα πρώτες στον κόσμο στα τέλη του 2021.
Πριν περίπου 10 μέρες, στις 28/1, ενώ η στρατιωτική ένταση γύρω από την Ουκρανία κορυφωνόταν, δημοσιοποιήθηκε κοινό ανακοινωθέν του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν και της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο οποίο διακηρυσσόταν ορθά κοφτά η ανάγκη διαφοροποίησης της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης, με τη στροφή στο υγροποιημένο αέριο, προκειμένου να αποφευχθεί σοκ στον εφοδιασμό στο ενδεχόμενο μιας ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία.
Αύριο, Δευτέρα, στην Ουάσιγκτον, το σχέδιο περνά στη δεύτερη φάση: στο παζάρι. Καθώς οι ΗΠΑ τον Ιανουάριο κάλυψαν το 60% των εισαγωγών LNG στην Ευρώπη εν είδει… ορεκτικού, τώρα ο Μπορέλ και η Επίτροπος Ενέργειας Σιμσον, θα μιλήσουν όχι μόνο με τους υπουργούς Ενέργειας και Εμπορίου των ΗΠΑ, αλλά και με τους προμηθευτές: τους επικεφαλής των εταιρειών παραγωγής υγροποιημένου αερίου στις ΗΠΑ. Τις Shell, Chevron, ExxonMobil κ.α. Οι οποίες τυγχάνει να διαχειρίζονται ή να συμπράττουν στην παραγωγή LNG και των εναλλακτικών προμηθευτών, πέραν της Ρωσίας και της Κίνας: του Κατάρ, που μέχρι το 2020 ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός, της Αλγερίας, της Νιγηρίας, της Μαλαισίας. Πρακτικά, μιλούμε για ένα αμερικανικό καρτέλ υγροποιημένου αερίου, το οποίο υποτίθεται ότι καλείται να εγγυηθεί την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Διόλου τυχαία, η πρώτη κρούση της Κομισιόν, εκτός των ΗΠΑ, για την εξασφάλιση πρόσθετων προμηθειών LNG προς την Ευρώπη έγινε προς το Κατάρ. Μετά τον ανακοινωθέν με τον Μπάιντεν, η πρόεδρος της Κομισιόν συνάντησε τον εμίρη Ταμίμ μπιν Χαμπάντ αλ Θάνι, ουσιαστικά βασικό μέτοχο της Qatargas, της μεγαλύτερης παραγωγού LNG στον κόσμο, με συμμετόχους την ExxonMobil και την Total. Κι έπειτα, με εξόφθαλμη αμερικανική υπόδειξη, έγιναν κρούσεις προς άλλους εναλλακτικούς προμηθευτές: το Καζακστάν, το Αζερμπαϊτζάν, την Αίγυπτο, τη Νιγηρία. Στις τυπικά κρατικές εταιρείες υγροποιημένου αερίου των χωρών αυτών είναι σταθερή η συμμετοχή των γνωστών πολυεθνικών του κλάδου: Exxon, Chevron, Shell, Total, ENI κ.α.
Ουσιαστικά, η αμερικανική ηγεσία υποβάλλει στην ΕΕ, στο όνομα της απεξάρτησής της από το ρωσικό αέριο, την ιδέα ενός «ενεργειακού ΝΑΤΟ», με πρώτο πωλητή τις ίδιες τις ΗΠΑ και βασικό πελάτη την Ευρώπη.
Είναι ασαφές με ποια εξουσιοδότηση από τους 27 της ΕΕ προχωρεί η Κομισιόν σε αυτό το αβέβαιο παζάρι, που εξάλλου βρίσκεται σε κραυγαλέα αντίφαση με τη στρατηγική της πράσινης μετάβασης.
Σαφές είναι, ωστόσο, ότι η υπονόμευση του Eastmed από την αμερικανική ηγεσία, που άφησε αμήχανη και επισήμως… άλαλη την κυβέρνηση Μητσοτάκη (ένα μήνα από την αμερικανική τορπίλη στον αγωγό Ισραήλ- Κύπρου- Ελλάδας η κυβέρνηση δεν έχει βγάλει άχνα) για την εξέλιξη) βρίσκει τώρα μια πιο χειροπιαστή ερμηνεία: το υγροποιημένο αέριο, είτε άμεσα αμερικανικό είτε με αμερικανική «χορηγία».
Αλλά υπάρχει και ελληνική «χορηγία» σε αυτό το αμφίβολο ευρω-αμερικανικό project. Μπορούμε να εντοπίσουμε τρεις τουλάχιστον πηγές της:
- Η πρώτη αφορά την κυριαρχία του ελληνικού εφοπλισμού στα πλοία μεταφοράς υγροποιημένου αερίου. Χάρης Βαφειάς, Γιώργος Προκοπίου, όμιλος Αγγελικούση, Γιώργος Οικονόμου, Βαγγέλης Μαρινάκης είναι μερικοί από τους ναυτιλιακούς ομίλους, που με ένα στόλο σχεδόν 200 πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου αερίου, και αρκετές δεκάδες ακόμη υπό κατασκευή στα ναυπηγεία της Κορέας, της Σιγκαπούρης, της Κίνας και της Ιαπωνίας, κατέστησαν τους Έλληνες πλοιοκτήτες πρώτους σε αξία πλοίων αερίου (23 δισ. το 2021), πάνω από τις πλοιοκτησίες της Κίνας, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ. Με τους ναύλους μεταφοράς LNG να φτάνουν ακόμη και τα 400.000 δολάρια τη μέρα είναι προφανές ότι είναι οι Ελληνες εφοπλιστές από τους πρώτους που ενθαρρύνουν τη βιαστική στροφή στο υγροποιημένο αέριο.
- Η δεύτερη ελληνική «χορηγία» αφορά την αναμενόμενη μέχρι το 2023 κατασκευή τοη δεύτερου τερματικού σταθμού υγροποιημένου αερίου στη χώρα μας, μετά τον 20ετή και πλέον σταθμό της Ρεβυθούσας: το Ανεξάρτητο Σύστημα Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ) Αλεξανδρούπολης, επένδυση 360 εκατ. ευρώ, με ευρωπαϊκή επιδότηση 167 εκατ. ευρώ και με κυρίαρχο τον ρόλο του Ομίλου Κοπελούζου στο κοινοπρακτικό σχήμα. Είναι προφανές ότι ο ενεργειακός αυτός σταθμός- θα είναι ο 11ος στην Ευρωπη- «συνομιλεί» με την ανάδειξη του λιμένα της Αλεξανδρούπολης και σε στρατιωτικό- νατοϊκό κόμβο, με ζωηρή αμερικανική παρουσία.
- Η τρίτη πιθανή ελληνική συμβολή αφορά τη δραστηριοποίηση της Energean Oil &Gas στα κοιτάσματα υδρογοναθράκων της νοτιανατολικής Μεσογείου. Η εταιρεία που εκμεταλλεύεται τον Πρίνο έχει απομείνει σχεδόν μόνη στα ελληνικά «οικόπεδα» με… υποψίες υδρογονανθράκων, είναι στην παρούσα φάση απορροφημένη στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων στη θάλασσα του Ισραήλ. Ωστόσο, μετά τη διαφαινόμενη ματαίωση του Eastmed, βλέπει κι αυτή με ενδιαφέρον την πιθανότητα υποκατάστασής του από έναν εναλλακτικό ελληνο-αιγυπτιακό αγωγό ή από ένα μηχανισμό μεταφοράς υγροποιημένου αερίου από την Αίγυπτο, φυσικά με ένα ρόλο και για την ίδια σε αυτό.
Περιττό να σχολιάσουμε ότι στους γκρίζους σχεδιασμούς μεταξύ Βρυξελλών, Ουάσιγκτον και (εν μέρει) Αθήνας οι αγωνίες Ευρωπαίων και Ελλήνων για το αν θα παγώσουν ή θα ξεπαραδιαστούν από τους λογαριασμούς αερίου και ρεύματος δεν έχουν βρει μέχρι στιγμής τον παραμικρό χώρο.
Ο ρόλος της Ευρώπης στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης
Διπλωματικές υπερωρίες για την Ουκρανία για να αποφευχθεί το «μπαμ»
