Μόνιμη δημοσιονομική στήριξη, με σκοπό την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, συστήνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στις προτάσεις της για τον διάλογο που έχει αρχίσει σχετικά με τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, δίνοντας ξεκάθαρα τη γραμμή ότι και την «επόμενη μέρα» θα συνεχίσει την υποστηρικτική πολιτική της για τις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης.
Η θέση αυτή θέτει αυτομάτως την ΕΚΤ σε μεγάλη απόσταση από τη Γερμανία, η οποία σε ένα πρώτο δείγμα γραφής τάχθηκε υπέρ των «σφιχτών» δημοσιονομικών πολιτικών, καθώς και από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), που πρότεινε πρόσφατα αύξηση μεν του ορίου του χρέους στο 100%, αλλά διατήρηση του ορίου για τα ελλείμματα στο 3%.
Στήριξη της ανάπτυξης και των επενδύσεων
Στη γραπτή αναφορά της για την επερχόμενη αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων, η κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης καλεί τις Βρυξέλλες να προσαρμόσουν τους δημοσιονομικούς κανόνες κατά τρόπο που να στηρίζουν περισσότερο την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, καθιστώντας τους απλούστερους, πιο ρεαλιστικούς και προβλέψιμους, διορθώνοντας τις μακροοικονομικές ανισορροπίες και δημιουργώντας δημοσιονομικό χώρο.
Το κείμενο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη χάραξη μιας δημοσιονομικής πολιτικής περισσότερο φιλικής προς την ανάπτυξη και ταυτόχρονα σε μία ρεαλιστική, σταδιακή και βιώσιμη αναπροσαρμογή του δημόσιου χρέους, «φωτογραφίζοντας» εμμέσως πλην σαφώς τον ευρωπαϊκό Νότο, που είναι και ο πλέον υπερχρεωμένος, ειδικά μετά τα άνευ προηγουμένου μέτρα στήριξης που χρειάστηκε να εφαρμόσει στη διάρκεια της πανδημίας.
Συμπληρωματικές σε όλο αυτό το σκηνικό και οι δηλώσεις του επιτρόπου της Ε.Ε. για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος υπογράμμισε την ανάγκη ενός μόνιμου υποστηρικτικού δημοσιονομικού εργαλείου μετά το πέρας του Ταμείου Ανάκαμψης το 2026 και ταυτόχρονα την ύπαρξη ενός αξιόπιστου τρόπου μείωσης των χρεών χωρίς να πλήττεται η ανάπτυξη.
Βιώσιμη προσαρμογή του δημόσιου χρέους
«Θα βοηθούσε εάν οι κανόνες ήταν λιγότερο σύνθετοι και βασίζονταν λιγότερο στο δυσδιάκριτο κενό παραγωγής. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μέσω μεγαλύτερης εστίασης σε κανόνες που βασίζονται περισσότερο στις δαπάνες και όχι στις ετήσιες προβλέψεις σε πραγματικό χρόνο. Επίσης, μία ρεαλιστική, σταδιακή και βιώσιμη προσαρμογή του δημόσιου χρέους είναι σημαντική για την αναδιαμόρφωση του δημοσιονομικού χώρου πριν από την επόμενη ύφεση.
Οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα έπρεπε να αλλάξουν, ώστε να οδηγήσουν σε μία τέτοια προσαρμογή», τονίζει η ΕΚΤ. Οι υφιστάμενοι κανόνες είναι μη ρεαλιστικοί αυτή τη στιγμή για πολλές χώρες της Ευρωζώνης, τουλάχιστον μετά τη μεγάλη αύξηση του δανεισμού στο μπλοκ κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Τα κρίσιμα σημεία στο κείμενο της ΕΚΤ
* Η ΕΚΤ κρίνει ότι οι αυξημένοι δείκτες δημόσιου χρέους και η ετερογένεια στον απόηχο της πανδημίας του κορονοϊού ενισχύουν την ανάγκη για αποτελεσματικό συντονισμό των δημοσιονομικών θέσεων μέσω του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αναμφισβήτητα, η κρίση του κορονοϊού έχει επιδεινώσει αρκετές από τις μακροοικονομικές ανισορροπίες που προϋπήρχαν και έχει δημιουργήσει νέες διαρθρωτικές προκλήσεις, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν. Συνεπώς, ένα πλαίσιο διακυβέρνησης που λειτουργεί σωστά είναι ζωτικής σημασίας για τον εντοπισμό, την πρόληψη και διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών.
* Η ΕΚΤ υπογραμμίζει τη σημασία των βιώσιμων δημοσιονομικών θέσεων για τη σταθερότητα των τιμών και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι καλά σχεδιασμένες δημοσιονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές μπορούν να στηρίξουν την παραγωγικότητα και την αύξηση της προσφοράς εργασίας, συμβάλλοντας στη δημιουργία χώρου νομισματικής πολιτικής.
* Η ΕΚΤ συμφωνεί ότι το νέο πλαίσιο πρέπει να είναι απλούστερο, πιο διαφανές και περισσότερο προβλέψιμο, καθώς και σε μια ρεαλιστική, σταδιακή και διαρκής προσαρμογή του δημόσιου χρέους με σκοπό τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου εν όψει της επόμενης ύφεσης. Ο κανόνας για το χρέος του Συμφώνου Σταθερότητας θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί για να καθοδηγήσει μία τέτοια προσαρμογή.
* Η δημιουργία κοινών δημοσιονομικών κανόνων και μία διευρυμένη, πλήρως ανεξάρτητη αξιολόγηση από ισχυρές ανεξάρτητες δημοσιονομικές θεσμικές αρχές θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση των προκυκλικών τάσεων που είναι εγγενείς στη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής. Ως εκ τούτου, οι συντονισμένες προσπάθειες για την ενίσχυση των εθνικών ανεξάρτητων δημοσιονομικών θεσμών και των πλαισίων δαπανών πρέπει να συνεχιστούν.
* Η ΕΚΤ συμφωνεί ότι η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να γίνει πιο φιλική προς την ανάπτυξη. Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης θα χρειαστούν σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις. Αν εφαρμοστούν αποτελεσματικά, τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα υποστηρίξουν τα κράτη-μέλη στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Θα χρειαστούν επίσης βιώσιμες, εθνικά χρηματοδοτούμενες επενδύσεις, και θα απαιτηθούν είτε πρόσθετες πηγές εσόδων είτε επαναπροσδιορισμός όσον αφορά τις προτεραιότητες των δαπανών, ειδικά σε χώρες με αυξημένο χρέος.
* Η ολοκλήρωση της ΟΝΕ παραμένει σημαντική για την ενίσχυση της ικανότητας απορρόφησης κραδασμών. Αυτό περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης με τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων και την ολοκλήρωση της ένωσης κεφαλαιαγορών που θα έδιδε στις επιχειρήσεις καλύτερη πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου. Επίσης, η ΕΚΤ κάνει αναφορά και στην ανάγκη ενός προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, μία αμφιλεγόμενη ιδέα που είχε συναντήσει σημαντικές αντιρρήσεις από Γερμανία και Ολλανδία το 2018.
Πόροι σταθεροποίησης οικονομιών σε κρίση
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις του επιτρόπου Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος μιλώντας στο συνέδριο Reuters Next είπε ότι η Ε.Ε. θα χρειαστεί χρήματα για να σταθεροποιήσει τις οικονομίες σε μία κρίση, ειδικά αφότου ολοκληρωθεί το Ταμείο Ανάκαμψης το 2026.
Εκτός από την ύπαρξη ενός δημοσιονομικού εργαλείου σταθεροποίησης, ο Τζεντιλόνι υπογράμμισε και την ανάγκη οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες να ενθαρρύνουν τις δημόσιες επενδύσεις και να βρεθεί ένας αξιόπιστος τρόπος μείωσης των δημοσίων χρεών χωρίς να πλήττεται η ανάπτυξη. «Συντονισμένες, αντικυκλικές δημοσιονομικές πολιτικές αποδείχθηκαν άκρως αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της κρίσης. Θα πρέπει να καταστήσουμε τη δημοσιονομική πολιτική πιο ισχυρή για να ανταποκρίνεται σε απότομες διακυμάνσεις της οικονομίας», ανέφερε ο επίτροπος.
