Ποιος φταίει για την αύξηση της τιμής του ψωμιού στην Ελλάδα κατά τουλάχιστον 30% από τις αρχές του χρόνου; Τι φταίει για την αύξηση της διεθνούς τιμής του σιταριού κατά 60% από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία; Φταίει το ότι τεράστιες ποσότητες μαλακού σίτου, που αντιστοιχούν στο 10% της παγκόσμιας ζήτησης, είναι εγκλωβισμένες στις περιοχές που ελέγχουν οι ρωσικές δυνάμεις ή το ότι εμποδίζεται η εξαγωγή τους από τη Ρωσία μέσω των κατειλημμένων ουκρανικών λιμανιών; Φταίει η μείωση της παραγωγής κατά 40% φέτος στην εμπόλεμη Ουκρανία; Φταίει η «κλοπή» της παραγωγής από τον ρωσικό στρατό, όπως καταγγέλλει η Ουκρανία, και συνενοχή χωρών όπως η Τουρκία, που δέχονται να πάρουν το κλεμμένο ουκρανικό στάρι; Ή μήπως φταίνε οι κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας, που θα στερήσουν την παγκόσμια αγορά από το 20% του σταριού που εξάγει κάθε χρόνο σε όλες τις χώρες του πλανήτη;
Ενώ η ρητορική της ΕΕ ρίχνει όλο το βάρος της για να εξηγήσει τις ιλιγγιώδεις ανατιμήσεις στα βασικά είδη διατροφής στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την ίδια στιγμή το καθεστώς Πούτιν εμφανίζεται πρόθυμο να συζητήσει όρους για να διευκολυνθεί η μεταφορά σιτηρών από τις σιταποθήκες της Ουκρανίας στις αγορές του κόσμου, αποκαλύπτεται ότι κάποιοι κερδίζουν τρελά από αυτή την κατάσταση. Και δεν είναι κυνικοί Ρώσοι ολιγάρχες, δεν είναι στρατοκράτες που βγάζουν το ουκρανικό σιτάρι στη μαύρη αγορά, αλλά είναι καθωσπρέπει επενδυτικές τράπεζες και hedge funds. Τα μεγαλύτερα και δημοφιλέστερα στη Δύση, που κάνουν εδώ και χρόνια, πολύ πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, χοντρό παιχνίδι στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων της Ευρώπης και της Αμερικής.
Η έρευνα της διεθνούς κοινοπραξίας ερευνητικής δημοσιογραφίας Lighthouse Reports, σε συνεργασία με ευρωπαϊκά ΜΜΕ και δίκτυα όπως το Der Spiegel, Wire, The Continent, Internazionale, Follow the Money κ.α., υπό τον τίτλο «Hunger Profiteers» (οι κερδοσκόποι της πείνας), που δημοσιεύεται σήμερα (https://www.lighthousereports.nl/) διαπίστωσε ότι η εξόφθαλμη κερδοσκοπία από επενδυτικές εταιρείες, επενδυτικούς βραχίονες τραπεζών και κερδοσκοπικά κεφάλαια έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκτόξευση των διεθνών τιμών των τροφίμων κατά 30%, σύμφωνα μα τα στοιχεία του FAO. Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η βιομηχανία των τροφίμων, οι λομπίστες των κερδοσκοπικών κεφαλαίων και μερικές από τις μεγαλύτερες τράπεζες του πλανήτη, ανάμεσά τους οι Goldman Sachs, Bank of America και Deutsche Bank, τα έδωσαν όλα για να εμποδίσουν τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές αρχές να θέσουν όρια στο επενδυτικό, κερδοσκοπικό παιχνίδι με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων. Μερικά στοιχεία της έρευνας είναι αποκαλυπτικά:
- Στο Euronext, το χρηματιστήριο εμπορευμάτων του Παρισιού που είναι σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη, το μερίδιο των κερδοσκοπικών κεφαλαίων στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σίτου αυξήθηκε από 23% τον Μάιο του 2018 σε 72% τον περασμένο Απρίλιο. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 7 στους 10 αγοραστές συμβολαίων σιταριού ήταν χρηματοπιστωτικά κεφάλαια και όχι έμποροι δημητριακών, όπως θα ήταν το αναμενόμενο. Συνολικά, αυτά τα κεφάλαια, μέσα σε δυο χρόνια τετραπλασίασαν τις καθαρές θέσεις τους στο κορυφαίο χρηματιστήριο εμπορευμάτων της Ευρώπης.
- Το διάστημα από τις 23 Φεβρουαρίου, μια μέρα πριν τη ρωσική εισβολή, μέχρι τον Απρίλιο, τα επενδυτικά κεφάλαια αύξησαν τις καθαρές θέσεις αγοράς σε συμβόλαια σιταριού κατά 43%. Το ίδιο διάστημα η τιμή του σιταριού στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του Παρισιού αυξήθηκε από τα 287 ευρώ ο τόνος σε 418 ευρώ, αύξηση 32%.
- Στο παλαιότερο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του κόσμου, στο Σικάγο τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αγόρασαν το 58% των μακροπρόθεσμων συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης σε λεγόμενο μαλακό κόκκινο χειμωνιάτικο σιτάρι – που χρησιμοποιείται κυρίως από τη βιομηχανία τροφίμων- οδηγώντας την τιμή σε αύξηση 75%, με ρεκόρ όλων των εποχών.
- Τα πέντε κορυφαία Αμοιβαία Κεφάλαια στις ΗΠΑ που επενδύουν σε γεωργικά αγαθά, ανάμεσά τους και το ταμείο σίτου της Teucrium, έχουν αυξήσει τις επενδύσεις τους σε γεωργικά συμβόλαια φέτος σε 1,3 δισ. δολάρια, από μόλις 200 εκατ. πέρσι. Ειδικά το Teucrium, ήδη από τον Οκτώβριο, πολλούς μήνες πριν τη ρωσική εισβολή, έβλεπε επενδυτική ευκαιρία στον παγκόσμιο πληθωρισμό τροφίμων και συμβούλευε τους πελάτες του ότι «οι ενημερωμένοι επενδυτές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια τάση ανόδου των τιμών».
- Η παγκόσμια παραγωγή δημητριακών, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του FAO, ελάχιστα θα επηρεαστεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μάλιστα, αναμένεται να αυξηθεί οριακά από 2,78 δισεκατομμύρια τόνους το 2020-2021 σε 2,8 δισεκατομμύρια τόνους το 2021-2022. Η εκτιμώμενη παραγωγή σιταριού για την περίοδο 2021-2022 θα μειωθεί ελάχιστα από 776,6 εκατομμύρια τόνους το 2020-2021 σε 776,5 εκατομμύρια τόνους μέχρι το τέλος του 2022.
- Επομένως, δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι η ουκρανική κρίση προκαλεί μια καθοριστική διαταραχή στην προσφορά δημητριακών που να εξηγεί την αλματώδη αύξηση τιμών. Η κερδοσκοπία στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων αναδεικνύεται στον καθοριστικό παράγοντα.
- Τέλος, επειδή το έργο το έχουμε ξαναδεί, ιδιαίτερα στην παγκόσμια κρίση του 2008, που εξελίχθηκε και σε επισιτιστική, έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιοι εμπόδισαν τις κανονιστικές ρυθμίσεις που επεδίωξαν να εισαγάγουν οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές αρχές. Ενώ λοιπόν υπήρξαν νομοθετήματα (πχ. νόμος Dodd Frank στις ΗΠΑ) που επέβαλαν «όρια θέσης» στα επενδυτικά κεφάλαια- δηλαδή, πλαφόν στο ποσοστό προθεσμιακών συμβολαίων τροφίμων που μπορούσαν να κατέχουν –η International Swaps and Derivatives Association (ISDA), ομάδα λόμπι που εκπροσωπούσε μεταξύ άλλων τις Goldman Sachs, Bank of America Deutsche Bank, BNP Paribas, Citi και άλλες εκλεκτές πρωταγωνίστριες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, αντέδρασε λυσσαλέα. Με αγωγές στις ΗΠΑ, με αφόρητες πολιτικές πιέσεις στις Βρυξέλλες, αυτή «Διεθνής» των κερδοσκόπων, πέτυχε να μην περάσουν ή να αποδυναμωθούν εντελώς τα όρια και οι ελάχιστοι κανόνες αποτροπής της χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας εις βάρος της πείνας της ανθρωπότητας.
Άλλοι πεινάνε, άλλοι κερδοσκοπούν
