Τι συμβαίνει στις αγορές: Τρέμουν την ύφεση που θα προκαλέσουν οι κεντρικές τράπεζες για να ρίξουν τον πληθωρισμό
Το τελευταίο διάστημα οι τιμές των μετοχών παγκοσμίως υποχωρούν, επειδή οι επενδυτές φοβούνται πλέον ότι οι μεγάλες οικονομίες μπορεί να οδηγηθούν σε ύφεση, που σημαίνει μείωση εισοδημάτων και αύξηση ανεργίας.
Παρόλο που η προοπτική της ύφεσης δεν είναι βέβαιη, οι ενδείξεις για κάτι τέτοιο πληθαίνουν και οι προβλέψεις των ειδικών γίνονται όλο και πιο δυσοίωνες.
Το χειρότερο είναι ότι η δημιουργία ύφεσης φαίνεται ότι είναι μια συνειδητή απόφαση των κεντρικών τραπεζών, κατ΄αρχήν στις ΗΠΑ, ως ένας τρόπος για να σταματήσουν τον πληθωρισμό, ο οποίος πλέον βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Οι πολιτικές στις οποίες οδηγούνται τώρα οι κεντρικές τράπεζες, με πρώτη την αμερικανική FED, έχουν στόχο να «φρενάρουν» την οικονομία, γεγονός που θα αυξήσει την ανεργία, θα συμπιέσει τα εισοδήματα έτσι ώστε η ζήτηση να μειωθεί και να επανέλθει η ισορροπία με την προσφορά αγαθών.
Ο πληθωρισμός, τον οποίο νοικοκυριά και επιχειρήσεις βιώνουν ως ακρίβεια, εκδηλώθηκε όταν τελείωσε η καραντίνα και η εφοδιαστική αλυσίδα (παραγωγή, μεταφορές) δεν κατάφερε να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση για κάθε λογής προϊόντα. Η ζήτηση αγαθών ξεπέρασε την προσφορά και οι τιμές ανέβηκαν.
Οι κεντρικές τράπεζες, που έχουν την ευθύνη για τη διατήρηση του πληθωρισμού σε ελεγχόμενο επίπεδο, γύρω στο 2%, έπεσαν πανηγυρικά έξω στις προβλέψεις τους χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο «παροδικό».
Η ενεργειακή κρίση που είχε ήδη εκδηλωθεί πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς και η πρόσθετη διαταραχή στην προσφορά αγαθών που προκάλεσαν ο πόλεμος και οι κυρώσεις αλλά και τα λοκνταουν στην Κίνα δημιούργησαν ένα φαύλο κύκλο που ανατροφoδότησε τον πληθωρισμό.
Οικονομική υπερθέρμανση
Τώρα πλέον οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες διαπιστώνουν ότι η αύξηση των τιμών δεν οφείλεται μόνο ή κυρίως στα προβλήματα παραγωγής και τροφοδοσίας που δημιουργήθηκαν με το τέλος της καραντίνας για τον κορωνοϊό και με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αναγνωρίζουν πλέον ότι η οικονομία έχει υπερθερμανθεί, που σημαίνει ότι το κόστος των προϊόντων έχει ανέβει ενώ και η ζήτηση έχει ενισχυθεί, επιδεινώνοντας την προσφορά, γεγονός που οδηγεί υψηλότερα τις τιμές των αγαθών.
Ο πληθωρισμός έχει ξεφύγει και από ότι φαίνεται οι κεντρικές τράπεζες βλέπουν ότι δεν έχουν άλλο δρόμο να τον σταματήσουν από το να προκαλέσουν ύφεση, ανεργία και μείωση εισοδημάτων για να συμπιέσουν τη ζήτηση και να σταματήσουν την άνοδο των τιμών.
Έτσι σπεύδουν καθυστερημένα να ανεβάσουν τα επιτόκια και να σταματήσουν τη δημιουργία νέου χρήματος (το λεγόμενο «τύπωμα χρήματος» ή ποσοτική χαλάρωση) με το οποίο τροφοδότησαν την παγκόσμια αγορά με περίπου 28 τρισεκατομμύρια «φρεσκοτυπωμένα» δολάρια.
Η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (FED) έχει ήδη ανεβάσει το βασικό επιτόκιό της κατά μισή ποσοστιαία μονάδα και θεωρείται βέβαιο ότι θα προχωρήσει σε άλλες 3 ή 4 παρόμοιες αυξήσεις, ανεβάζοντάς το στο 2,5%-2,7% μέχρι το τέλος του χρόνου.
O ίδιος ο πρόεδρος της Fed ο Τζερόμ Πάουελ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η μετάβαση στη νέα πραγματικότητα «θα προκαλέσει πόνο» και ότι ίσως η «προσγείωση δεν θα είναι ομαλή»
Το ευρωπαϊκό αδιέξοδο
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την πλευρά της ακολουθεί πολύ πιο ήπια ρητορική και τακτική, δεν δέχεται ότι υπάρχει ουσιαστική αύξηση των μισθών και της ζήτησης, αλλά πλέον είναι σαφές ότι προσανατολίζεται και εκείνη σε αύξηση επιτοκίων η οποία θεωρείται σίγουρο ότι θα γίνει τον Ιούλιο.
Όπως λένε πηγές με γνώση των παρασκηνίων της ΕΚΤ, ανεξάρτητα από τη φύση του πληθωρισμού, το φαινόμενο έχει πάρει τέτοια έκταση που πρέπει να «σκοτωθεί» η ζήτηση με «σφιχτή» νομισματική πολιτική.
Το πρόσθετο πρόβλημα, ειδικά για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είναι ότι τα μέτρα αυτά θα πλήξουν μεν την οικονομία, αυξάνοντας την ανεργία και πιέζοντας προς τα κάτω το ΑΕΠ αλλά δεν θα λύσουν το ζήτημα της ακριβής ενέργειας, η οποία θα συνεχίσει να πιέζει τις τιμές προς τα πάνω.
Όσο για τις ΗΠΑ, γίνεται πλέον λόγος για στιγμη Πολ Βόλκερ, από το όνομα του προέδρου της FED την περίοδο του στασιμοπληθωρισμού τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, ο οποίος πιστώνεται την καταπολέμηση του πληθωρισμού επειδή έδρασε ανεξάρτητα, χωρίς να υπολογίσει το πολιτικό κόστος και ανέβασε τα επιτόκια για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό.
Οι δυσάρεστες μνήμες της δεκαετίας του 1980
Ο Βόλκερ ανέλαβε τη FED το 1979 σε περίοδο υψηλού πληθωρισμού, ο οποίος έφτασε το 1981 στο 13,5%. Ο τότε πρόεδρος της FED ανέβασε το βασικό επιτόκιο από το 11,2% που ήταν το 1979 στο 20% το 1981 και τελικά με τις πολιτικές αυτές ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 3,2% το 1983.
Όμως το αποτέλεσμα των πολιτικών αυτών ήταν ύφεση και αύξηση της ανεργίας η οποία ξεπέρασε το 10% και η FED έγινε στόχος ισχυρής κριτικής και αντιδράσεων λόγω των μεγάλων προβλημάτων που δημιουργήθηκαν σε σημαντικούς κλάδους της οικονομίας που επλήγησαν σφοδρά όπως οι κατασκευές, η γεωργία η βιομηχανία , ιδίως η αυτοκινητοβιομηχανία.
Ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι αυτή τη φορά οι συνέπειες θα είναι πολύ χειρότερες δεδομένου ότι εξελίσσεται μια πρωτοφανής κρίση στην ιστορία του καπιταλισμού, καθώς, πέραν όλων των άλλων, συντελείται και μια απότομη διακοπή της παγκοσμιοποίησης, καθώς ο κόσμος χωρίζεται και πάλι στα δύο, προκαλώντας αγνώστου μεγέθους διαταραχές στην παγκόσμια παραγωγή και διακίνηση αγαθών.
Την εποχή του Βόλκερ, ο κόσμος ήταν ήδη χωρισμένος στα δύο, με τη Σοβετική Ένωση, αλλά και την Κίνα και άλλες αναδυόμενες σήμερα οικονομίες, να βρίσκονται ουσιαστικά εκτός της παγκόσμιας αγοράς και να παράγουν περίπου το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Bloomberg.
Σήμερα, όμως το μερίδιο του «υπόλοιπου κόσμου» έχει φτάσει στο 35% και σε λίγα χρόνια θα ξεπεράσει εκείνο της «Δύσης».
Κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης λόγω του πολέμου – Σε ελεύθερη πτώση οι αγορές
H φούσκα των χρηματιστηρίων και η μεγάλη «ληστεία» των εισοδημάτων – Τι συμβαίνει τώρα στις αγορές
