Αλλεπάλληλα σοκ προκαλεί το τυφλό ράλι των τιμών του φυσικού αερίου και ρεύματος στη διψασμένη για ενέργεια ενόψει του χειμώνα ευρωπαϊκή αγορά. Η τιμή του φυσικού αερίου, σε συνέχεια μιας τρελής κούρσας που ξεκίνησε από την άνοιξη, έσπασε χθες κάθε προηγούμενο ρεκόρ στα προθεσμιακά συμβόλαια ΤΤF της Ολλανδίας, που αποτελούν σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη και έφτασε τα 119,36 ευρώ/MWh σημειώνοντας άνοδο 23,5% σε μία ημέρα. Σε όρους ισοδύναμου πετρελαίου η τιμή του φυσικού αερίου διαμορφώνεται στα αστρονομικά επίπεδα των 215 δολαρίων το βαρέλι, υπερδιπλάσια από αυτή του πετρελαίου, προκαλώντας πραγματικό ίλιγγο ακόμη και στους πιο ψύχραιμους παρατηρητές, που αδυνατούν να προβλέψουν πότε και σε ποιο επίπεδο θα προσγειωθούν οι τιμές.
Η τιμή του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί κατά 121,4% μέσα σε ένα μήνα και κατά 501,6% από την αρχή του έτους, συμπαρασύροντας σε αντίστοιχα ασύλληπτα επίπεδα τις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα, η μέση τιμή στη χονδρεμπορική αγορά μετά μια εβδομαδιαία αύξηση 10,6% διαμορφώνεται σήμερα στα 178,29 ευρώ/MWh, σημειώνοντας ημερήσια αύξηση 4% και μέγιστο ύψος ημέρας στα 251 ευρώ. Από τις αρχές του έτους η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην ελληνική αγορά έχει αυξηθεί κατά 239,5% (ήταν στα 52,52 ευρώ/MWh τον Ιανουάριο) και κατά 295,3% από τη μέση τιμή του 2020 (45,1 ευρώ/ΜWh). Στην ίδια σφαίρα κινούνται οι χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με την Ιταλία να κρατάει τα σκήπτρα της ακριβότερης αγοράς, με μέση τιμή στα 242 ευρώ/MWh σήμερα, αύξηση 17% σε σχέση με χθες, τις χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου, Ισπανία και Πορτογαλία, να ακολουθούν κατά πόδας στα 228,59 ευρώ/MWh (ημερήσια αύξηση 12%) και τις τιμές στις πλέον ανταγωνιστικές προ κρίσης αγορές της Γαλλίας και της Γερμανίας να φτάνουν τα 182,15 και 184,12 ευρώ/ΜWh αντίστοιχα σημειώνοντας αύξηση κατά 15,3% και 14% σε μία ημέρα.
Πραγματική ανατριχίλα σε σχέση με την εξέλιξη των τιμών προκαλεί το κλείσιμο προθεσμιακών συμβολαίων ηλεκτρικής ενέργειας στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο για το πρώτο τρίμηνο του έτους, στα 212 ευρώ/MWh. Oι τιμές ωστόσο αποτελούν τη μία όψη του νομίσματος, που κλονίζει το ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης, προκαλώντας σοβαρούς τριγμούς στο «σχέδιο πράσινης μετάβασης» στο οποίο δείχνει να έχει αυτοπαγιδευθεί. Η άλλη όψη είναι η επάρκεια σε αέριο και κατ’ επέκταση σε ηλεκτρισμό, αφού ο σχεδιασμός της ενεργειακής μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικών ρύπων το 2050 στηρίχτηκε στο φυσικό αέριο, στο οποίο όπως δημοσίως παραδέχτηκε χθες από την Εσθονία η πρόεδρος της Ε.Ε. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Ευρώπη είναι εξαρτώμενη σε ποσοστό 90% από εισαγωγές.
Η τιμή του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί κατά 501,6% από την αρχή του έτους.
Το πρόβλημα επάρκειας εξελίσσεται σε πραγματικό θρίλερ για την Ευρώπη μετά και την απόφαση της Κίνας να πληρώσει οποιοδήποτε κόστος για τη διασφάλιση επάρκειας σε ηλεκτρισμό της χώρας, στο πλαίσιο της οποίας η China Petroleum προχώρησε χθες σε διαγωνισμό για την προμήθεια τουλάχιστον 11 φορτίων LNG έως τον Μάρτιο, που σύμφωνα με το δημοσίευμα του Bloomberg αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα χειμερινά αιτήματα αγοράς κινεζικής εταιρείας. Πρόσθετες ποσότητες αγοράς LNG επιδιώκουν και μικρότερες κινεζικές εταιρείες για τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο.
Η στροφή προς τον δαιμονοποιημένο άνθρακα εμφανίζεται ως λύση ανάγκης για εταιρείες ηλεκτρισμού της Ευρώπης, που αδυνατούν να σηκώσουν το υψηλό κόστος του φυσικού αερίου. Τα φουγάρα των ανθρακικών μονάδων που έχουν απομείνει καπνίζουν στο φουλ το τελευταίο διάστημα και τα αποθέματα εξαντλούνται. Στη Γερμανία, προ ημερών σταμάτησε μια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής λόγω έλλειψης άνθρακα, ενώ ηλεκτροπαραγωγοί της Ευρώπης σύμφωνα με το πρακτορείο TASS ζητούν από τη Ρωσία αυξημένες ποσότητες άνθρακα.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση
Με αυτά τα δεδομένα, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη συνάντηση κορυφής στις 22 Οκτωβρίου είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταλήξουν σε βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις αντιστάθμισης των αυξήσεων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, και φαίνεται ότι θα περιοριστούν στο να δώσουν το πράσινο φως στα κράτη-μέλη να υλοποιήσουν τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής που έχουν αποφασίσει και, παράλληλα, να δρομολογήσουν δομικά μέτρα αντιμετώπισης παρόμοιων κρίσεων, καθώς η εκτίμηση ότι οι ακραίες τιμές φυσικού αερίου δεν είναι ένα συγκυριακό φαινόμενο αλλά θα συνοδεύει τα πρώτα στάδια της μετάβασης προς την ουδετερότητα του άνθρακα, ως μεταβατικό και παράλληλα εισαγόμενο καύσιμο, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στο εσωτερικό της Ε.Ε. Σύμφωνα με όσα δήλωσε η πρόεδρος της Ε.Ε., οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν την ιδέα για τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατηγικού αποθέματος φυσικού αερίου, αλλά και την αποδέσμευση των τιμών του ηλεκτρισμού από αυτές του φυσικού αερίου.
Αναζητούνται πρόσθετοι πόροι
Το κλίμα για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης και της χώρας επιδεινώνεται δραματικά. Η ελληνική κυβέρνηση αναζητάει πρόσθετους πόρους για να περιορίσει κατά το δυνατόν την επιβάρυνση των καταναλωτών από τις πρόσθετες αυξήσεις στο ρεύμα, αλλά και τις υπέρογκες αυξήσεις του φυσικού αερίου. Ενα από τα σενάρια που εξετάζονται είναι ο περιορισμός των εσόδων από δημοπρασίες ρύπων που κατευθύνονται στον ειδικό λογαριασμό των ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) κάτω από το θεσμοθετημένο κατώφλι του 60%, καθώς υπολογίζεται ότι μια μείωση της τάξης του 10% θα εξοικονομούσε πόρους 100 εκατ. Επιπλέον πρόσθετα έσοδα θα προκύψουν και από τον λογαριασμό των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ, ο οποίος στο τέλος του έτους θα είναι οριακά πλεονασματικός, αλλά το 2022 εκτιμάται ότι θα έχει σημαντικό πλεόνασμα. Το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος και η ΡΑΕ αναμένουν τα απολογιστικά στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ για το 2021 και τις εκτιμήσεις για το 2022 μέσα στον Νοέμβριο για να προχωρήσουν σε απόφαση μείωσης των ΥΚΩ με εφαρμογή από τις αρχές του νέου έτους.
