ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ: Αλλάζει ή βουλιάζει; – Τα «στοιχήματα» και η «ανθρωπογεωγραφία» του πιο κρίσιμου συνεδρίου

Με κεντρικό σύνθημα «Νέα Αρχή» ξεκινάει το απόγευμα της Πέμπτης 14 Απριλίου το 3ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, του μεγαλύτερου κόμματος της Αριστεράς στην Ευρώπη, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του 2019.

Μετά από δύο χρόνια κομματικής αδράνειας -και λόγω πανδημίας, αλλά όχι μόνο- το Συνέδριο καλείται να αποφασίσει την πορεία του κόμματος την επόμενη ημέρα, εν μέσω πρωτοφανούς κρίσης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές περιβάλλον με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την άνοδο του πληθωρισμού να απειλεί για μία ακόμη φορά, από το 2008, την κοινωνία.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καλείται να τα αλλάξει όλα στο εσωτερικό του και μέσα από αυτές τις αλλαγές να χαράξει μία νέα πορεία με ορίζοντα τις επόμενες εκλογές διατυπώνοντας προγραμματικές θέσεις τέτοιες που μπορούν να πείσουν τους ψηφοφόρους για να του δώσουν για δεύτερη φορά την κυβερνητική εξουσία. Προϋπόθεση για μία τέτοια πορεία είναι και η επιλογή του “με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει” προεκλογικά και -κυρίως- μετεκλογικά.

Οι αλλαγές στην φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ως κόμμα δεν μπορούν παρά να περνούν μέσα από ουσιαστικές αλλαγές στο καταστατικό του και βαθιές τομές στη λειτουργία του η οποία μέχρι στιγμής κινείται -όπως και των περισσότερων κομμάτων- στις «ράγες» των βασικών αρχών και της ιεραρχικής δομής της δεκαετίας του ’70. Αλλαγές που θα οδηγούν στον μετασχηματισμό του σε ένα σύγχρονο αριστερό κόμμα του 21ου αιώνα.

Οι επτά κομβικές αλλαγές στο καταστατικό, τις οποίες έχει προτείνει ο Αλέξης Τσίπρας και θα τεθούν σε ψηφοφορία το Σάββατο, είναι οι εξής:

1. Ψηφιακή δομή και λειτουργία: Θεσπίζεται σε όλα τα επίπεδα του κόμματος η δυνατότητα ψηφιακής ή υβριδικής λειτουργίας των οργάνων, εκτός της διά ζώσης, που παραμένει ο κανόνας. Η ψηφιακή πλατφόρμα αναβαθμίζεται σε εργαλείο όχι απλώς ενημέρωσης, αλλά και διαβούλευσης και ψηφοφορίας.

2. Απλοποίηση της διαδικασίας ένταξης στο κόμμα: Με μια απλή αίτηση είτε στην Ο.Μ. (Οργάνωση Μελών) είτε κεντρικά στο κόμμα είτε στην ηλεκτρονική πλατφόρμα iSyriza.gr, ο κάθε πολίτης που το επιθυμεί γίνεται αυτοδίκαια μέλος του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ., ενώ στα μέλη της Ο.Μ. δίνεται και το δικαίωμα υποβολής ενστάσεων.

3. Δημοψηφίσματα – Συμμετοχική και άμεση Δημοκρατία: Τα μέλη «αποκτούν δικαίωμα να λαμβάνουν τις κρίσιμες αποφάσεις, όπως π.χ. για τη συμμετοχή σε μια κυβέρνηση, μέσα από τη διεξαγωγή καθολικών δημοψηφισμάτων. Επίσης τα μέλη εκλέγουν αντιπροσώπους όχι μόνο για το συνέδριο αλλά και σε δημοτικές και περιφερειακές συντονιστικές επιτροπές και το Εθνικό Συμβούλιο, ενισχύοντας έτσι την παρέμβασή τους σε δημοτικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο».

4. Εκλογή της ηγεσίας του κόμματος απευθείας από τη βάση του κόμματος: «Η συλλογική ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ., τόσο η Κεντρική Επιτροπή όσο και ο πρόεδρος του κόμματος θα εκλέγονται απευθείας από τα μέλη του κόμματος με καθολική ψηφοφορία, με ενιαία λίστα. Το συνέδριο του κόμματος θα εγκρίνει πέραν από το κείμενο Πολιτικής Απόφασης και τις υποψηφιότητες για την Κεντρική Επιτροπή καθώς και για την προεδρία του κόμματος. Η καθολική ψηφοφορία θα διεξάγεται μετά το συνέδριο».

Υπογραμμίζεται επίσης ότι «δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε σώμα που εκλέγει τον πρόεδρο και την Κεντρική Επιτροπή», επομένως «κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η πρόταση αποβλέπει σε αρχηγικό κόμμα, αλλά αντίθετα σε πιο δημοκρατικό και συμμετοχικό κόμμα».

5. Θητείες σε Βουλή – Ευρωβουλή – Κεντρική Επιτροπή: Προτείνεται η «εισαγωγή ανώτατου ορίου στις τρεις θητείες ή στα δώδεκα συνεχόμενα χρόνια στη Βουλή / Ευρωβουλή και αντίστοιχα και στην Κεντρική Επιτροπή και την Πολιτική Γραμματεία του κόμματος, ώστε απρόσκοπτα να διασφαλίζεται η ανανέωση του στελεχικού δυναμικού».

6. Ισότητα φύλων στην Κεντρική Επιτροπή: Πλήρης ισότητα στα όργανα, καθώς από την ποσόστωση υπέρ των γυναικών στο 30% πάμε στο 50% και τα μισά μέλη θα είναι γυναίκες. Προβλέπεται επίσης η «δημιουργία Παρατηρητηρίου κατά των Διακρίσεων ως προσπάθεια υπέρβασης των διακρίσεων και υπέρ της συμπερίληψης, με αρμοδιότητα να διερευνά προκαταρκτικά καταγγελίες για διακρίσεις και αν κριθεί σκόπιμο να παραπέμπει στην Επιτροπή Δεοντολογίας».

7. Θέσπιση Επιτροπής Δεοντολογίας / πειθαρχικές κυρώσεις: Διαμορφώνεται ένα αναλυτικό πλέγμα υποχρεώσεων των μελών, σε αντιστοιχία με τα διευρυμένα δικαιώματά τους. Θεσμοθετείται Επιτροπή Δεοντολογίας, απευθείας εκλεγμένη από το συνέδριο, για να παρακολουθεί την τήρηση του καταστατικού και να επιβάλλει πειθαρχικές κυρώσεις όπου απαιτείται, μέσα από μία διαδικασία που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των μελών αλλά και την εφαρμογή του καταστατικού.

Για σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα η Επιτροπή Δεοντολογίας με αυξημένη πλειοψηφία 2/3 μπορεί να αποφασίσει την αναστολή ιδιότητας του μέλους ή ακόμα και τη διαγραφή του.

Ολα τα παραπάνω αναμένεται, εκτός απροόπτου, να εγκριθούν με ευρεία πλειοψηφία το βράδυ του Σαββάτου ενώ τελικός σταθμός θα είναι η ψηφοφορία που θα γίνει μετά το συνέδριο, στις 15 Μαΐου με την εκλογή του προέδρου και του κεντρικού καθοδηγητικού οργάνου της Κεντρικής Επιτροπής από τα μέλη του κόμματος. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει προτείνει – και αναμένεται να εγκριθεί και αυτή η πρόταση κατά το συνεδριακό τετραήμερο – οι εγγραφές νέων μελών να συνεχιστούν και μετά το συνέδριο, έως και την ημέρα της ψηφοφορίας, και τα μέλη που θα εγγραφούν, ακόμη και ανήμερα, να έχουν το δικαίωμα για την εκλογή προέδρου. Αντιθέτως, για την εκλογή της Κεντρικής Επιτροπής οι λίστες των μελών με δικαίωμα ψήφου έκλεισαν στις 21

Η γεωγραφία των τάσεων και οι θέσεις τους

Η Κουμουνδούρου εκτιμά ότι η συγκυρία είναι ευνοϊκή για τα πολιτικά μηνύματα του συνεδρίου, όπως η «Νέα Αρχή» και η Πολιτική Αλλαγή, καθώς το συνέδριο συμβαίνει σε μια στιγμή που η φθορά της κυβέρνησης είναι μεγάλη και ραγδαία, με την ψαλίδα να κλείνει όλο και περισσότερο κάθε εβδομάδα. Υπό αυτό το πρίσμα, η ηγετική ομάδα μεταφέρει ότι το κλίμα είναι πολύ θετικό και πέρα από αναμενόμενη κριτική και αιχμές, πιθανώς και κάποιες εντάσεις, δεν ευνοούνται μετωπικές και συγκρουσιακές καταστάσεις το τετραήμερο των εργασιών.

Ο βασικός διαχωρισμός στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. είναι μεταξύ της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας, οι δύο «πόλοι» που συγκρούονται όταν προκύπτουν ζητήματα που προκαλούν πόλωση (και το θέμα της εκλογής από τη βάση είναι ένα από αυτά), ενώ για ορισμένα ζητήματα ενίοτε προκύπτει οριζόντια συμφωνία. Οι προτάσεις Τσίπρα για εκλογή προέδρου αλλά και Κεντρικής Επιτροπής από το σύνολο των μελών και όχι από το συνεδριακό σώμα έχει προκαλέσει τη βασική διαίρεση στο συνέδριο, με τις τάσεις να τοποθετούνται υπέρ ή κατά.

Η προεδρική πλειοψηφία

Αναφανδόν υπέρ του προέδρου και των προτάσεών του είναι οι τάσεις της πλειοψηφίας, δηλαδή:

● Η Κίνηση Μελών είναι η βασική «προεδρική» τάση στην οποία μετέχουν στελέχη όπως οι Νίκος Παππάς, Χρήστος Σπίρτζης, Ρένα Δούρου, Παύλος Πολάκης, Γιώργος Τσίπρας, Γιάννης Μπαλάφας, Κώστας Ζαχαριάδης, Γιάννης Σαρακιώτης, Κατερίνα Νοτοπούλου, Βασίλης Τσίρκας, Διονύσης Καλαματιανός, Θεοδώρα Τζάκρη, Στέφανος Τζουμάκας, Θάνος Μωραΐτης κ.ά.

● Η ΡΕΝΕ (Ριζοσπαστική Εναλλακτική Ενότητα) είναι ένα κομμάτι των προεδρικών που αποχώρησε από την Κίνηση Μελών στις αρχές της προηγούμενης χρονιάς και συγκροτείται από τους Νίκο Σκορίνη, Αντώνη Κοτσακά, Πάνο Ρήγα, Σωκράτη Φάμελλο, Γιάννη Βουλγαράκη, Διονύση Τεμπονέρα, Άκη Καλαμαρά κ.ά.

● Η Γέφυρα (Νίκος Μπίστης, Παναγιώτης Παναγιώτου, Σπύρος Δανέλλης, Αντώνης Λιάκος, Δημήτρης Χατζησωκράτης), η ΔΗΜΑΡ (Θανάσης Θεοχαρόπουλος), ανεξάρτητοι πασοκογενείς (π.χ. Νίνα Κασιμάτη, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, Γιάννης Ραγκούσης) κ.ά. εντάσσονται επίσης στην προεδρική πλειοψηφία.

Οι τάσεις αυτές αποφάσισαν να συνεργαστούν στο συνέδριο (διευκρινίζοντας ωστόσο ότι δεν συγχωνεύονται) και συνομολόγησαν ότι θα στηρίξουν τις προτάσεις Τσίπρα στην κάλπη, ενώ αναμένεται ότι η συνεργασία θα συνεχιστεί και για τη σταυροδοσία στο πλαίσιο των εκλογών για Κεντρική Επιτροπή στην επόμενη φάση, μετά το συνέδριο.

Η μειοψηφούσα Ομπρέλα

Η Ομπρέλα βρίσκεται «απέναντι» και αποτέλεσε μέχρι σήμερα το αντίπαλο δέος τρόπον τινά, καθώς υπό τη σκέπη της βρίσκονται δυνάμεις της μειοψηφίας που προέρχονται ως επί το πλείστον από τον «παραδοσιακό» ΣΥΡΙΖΑ και ζητούν τη διατήρηση της αριστερής και ριζοσπαστικής του φυσιογνωμίας.

Πρόκειται για την Ομάδα των 53 υπό τον Ευκλείδη Τσακαλώτο (Χριστόφορος Παπαδόπουλος, Ανδρέας Ξανθός, Θοδωρής Δρίτσας, Τασία Χριστοδουλοπούλου, Ράνια Σβίγκου, Μιχάλης Υδραίος, Πάνος Λάμπρου, Αννέτα Καββαδία) και άλλοι, τα ιδρυτικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Βούτσης, Νίκος Φίλης, Πάνος Σκουρλέτης και στελέχη όπως ο πρώην γραμματέας Δημήτρης Βίτσας και ο ευρωβουλευτής Δημήτρης Παπαδημούλης.

Σε ό,τι αφορά τις προτάσεις Τσίπρα για εκλογή προέδρου και Κεντρικής Επιτροπής από τη βάση, η τάση αυτή έχει διαφωνήσει κάθετα, ασκώντας κριτική στα εξής βασικά σημεία:

● Ότι μετατρέπει τον ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. σε «μέινστριμ» αρχηγικό κόμμα αλλοιώνοντας τη φυσιογνωμία του.

● Ότι υποβαθμίζει το κόμμα, τις συλλογικές διαδικασίες και το καθοδηγητικό όργανο που είναι η Κεντρική Επιτροπή.

● Ότι μόνο κατ’ επίφαση ενισχύει τη δημοκρατία και την άμεση συμμετοχή, ενώ καταργεί τη λογοδοσία της ηγεσίας στα όργανα. «Όμως, ο σκληρός δείκτης δημοκρατικής εκπροσώπησης σε όλον τον κόσμο συνδέεται πρωτίστως με τη στενή και άρρηκτη σχέση εκπροσώπου και εκπροσωπούμενου και με τον έλεγχο από τη μεριά των εκπροσωπούμενων και τη λογοδοσία των εκπροσώπων» ανέφερε η Ομπρέλα σε κείμενο συμβολής της.

● Η πρόταση ευνοεί το star system, τους «διάσημους», τις τηλεπερσόνες, τους «αστέρες» της μουσικής βιομηχανίας και του θεάματος. Εκείνους που εργαλειοποιούν τις Οργανώσεις Μελών προκειμένου να εκλεγούν.

Γενική εκτίμηση είναι ότι η τάση αυτή αποδυναμώνεται, αν και τα στελέχη της θεωρούν ότι «κρατάνε» δυνάμεις. Πιστεύουν ότι η «πόλωση» που προκαλεί ο τρόπος που τέθηκαν τα ζητήματα της συνεδριακής ύλης δεν βοήθησε και οδήγησε σε απώλειες μελών που κατά τα άλλα συμφωνούν με βασικές θέσεις τους, αλλά θέλουν την ίδια ώρα να στηρίξουν τον πρόεδρο.

Οι «γεφυροποιοί»

Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο βασικούς πόλους λίγες εβδομάδες πριν από το συνέδριο έκανε την εμφάνισή της και μια ακόμη τάση, η οποία δεν συστήθηκε ως τέτοια, αλλά σε κάθε περίπτωση έχει χαρακτηριστικά «γεφυροποιού», με πόλο αναφοράς τον πρόεδρο. Η παρέμβασή της με κείμενο 6+6 θέσεων στηρίχτηκε από σειρά στελεχών κατά κανόνα της νέας γενιάς, που σταδιακά οικοδόμησαν εμπειρία μέσα από τους ρόλους τους στις κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ και στο κόμμα (Νάσος Ηλιόπουλος, Δανάη Κολτσίδα, Σταύρος Παναγιωτίδης, Ελευθερία Χατζηγεωργίου, Γιάννα Πεπέ κ.ά.).

Ομιλία Τσίπρα: Βασικά στοιχεία και προγραμματικοί άξονες

Με ενδιαφέρον αναμένεται η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα σήμερα το απόγευμα, καθώς, έξι χρόνια μετά το προηγούμενο συνέδριο, έχει συσσωρευτεί και πολλή πολιτική ύλη. Η ομιλία επομένως θα είναι επί παντός και πιθανότατα θα υπερβεί τη διάρκεια της μίας ώρας που έχει ανακοινωθεί.

1. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ θα αναφερθεί στη μεγάλη εικόνα μέσω της διεθνούς συγκυρίας και θα επισημάνει ότι έπειτα από μια σειρά κρίσεων (χρηματοπιστωτική, πανδημία, κρίση ενέργειας και ακρίβειας) έχει αποδειχτεί η χρεοκοπία του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος διεθνώς. Παράλληλα, με δεδομένο τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα διαπιστώσει ότι γεννάται ένα ζήτημα ασφάλειας σε επίπεδο ευρωπαϊκής κλίμακας καθώς και το ζήτημα πώς θα αποφευχθεί ένα νέο ψυχροπολεμικό κλίμα μετά τον πόλεμο.

2. Συνδέοντας τη διεθνή συγκυρία με την εγχώρια κατάσταση αναμένεται να τονίσει ότι ύστερα από επάλληλες κρίσεις η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι είναι επικίνδυνη και «ούτε θέλει ούτε μπορεί» να τις διαχειριστεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και είναι ενδεικτικό ότι στην πανδημία δεν ενίσχυσε το δημόσιο Σύστημα Υγείας, ενώ και στην τρέχουσα κρίση δεν προχωρά σε σοβαρά μέτρα προστασίας νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

3. Η ομιλία θα έχει στοιχεία απολογισμού, καθώς ο πρόεδρος αναμένεται να αναφερθεί σε σημαντικούς σταθμούς της πορείας του ΣΥΡΙΖΑ, στα θετικά στοιχεία από τη διακυβέρνηση, τη ρύθμιση του χρέους, την έξοδο από τα μνημόνια και τη Συμφωνία των Πρεσπών έως τη στήριξη του κοινωνικού κράτους. Και εδώ αναμένεται με ενδιαφέρον αν στην ομιλία του θα υπάρξουν στοιχεία αυτοκριτικής και αναφορές για το τι δεν έκανε σωστά ο ΣΥΡΙΖΑ. Από τις εκλογές και μετά, πάντως, εν είδει αυτοκριτικής, έχει αναφέρει ουκ ολίγες φορές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υπερφορολόγησε τη μεσαία τάξη.

Επίσης ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. αναμένεται να αναφερθεί και σε κομβικούς προγραμματικούς άξονες που διαμορφώνουν ένα πλαίσιο κυβερνητικού προγράμματος για την επόμενη μέρα:

1. Ακρίβεια – Ενέργεια: Αναμένεται να είναι κεντρική αιχμή και η βασική δέσμη προτάσεων είναι γνωστή ήδη: μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα και μείωση ΦΠΑ σε βασικά καταναλωτικά αγαθά, αύξηση του κατώτατου μισθού προκειμένου να ανακουφιστούν τα νοικοκυριά από τον πληθωρισμό που κατατρώει το εισόδημά τους, πλαφόν στις τιμές της ενέργειας, επιβράδυνση της απολιγνιτοποίησης όσο διαρκεί η κρίση και επένδυση στις ΑΠΕ, ανάκτηση του ρόλου της κοινής ωφέλειας προκειμένου να παρέμβει για τη μείωση των τιμολογίων της ενέργειας, έλεγχοι της ΡΑΕ και σπάσιμο του καρτέλ της ενέργειας.

2. Οικονομία: Ρύθμιση του ιδιωτικού «πανδημικού» χρέους με διαγραφή μεγάλου μέρους του αρχικού κεφαλαίου, μέτρα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

3. Κοινωνικό κράτος: Το πεδίο αυτό περιλαμβάνει από το εμβληματικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. για το νέο ΕΣΥ και τη στήριξη στη Δημόσια Υγεία έως την κατάργηση νόμων της Νίκης Κεραμέως στην Παιδεία, όπως η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής στα ΑΕΙ. Γενικώς, το στίγμα που αναμένεται να δώσει ο Αλέξης Τσίπρας είναι το ξήλωμα του «γαλάζιου» νομοθετικού πλαισίου που επιτίθεται στο κοινωνικό κράτος και την εργασία.

4. Εργασία: Βασικές εξαγγελίες η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ και η επαναφορά του καθεστώτος των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων.

Αρχίζει το απόγευμα το 3ο συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ: Οι 6 δεσμεύσεις του Αλέξη Τσίπρα