Δημήτρης Λιάκος στο politicus.gr: «Η κυβερνητική πολιτική επιδείνωσε όλες τις μορφές ανισοτήτων»

Ο Δημήτρης Λιάκος, οικονομολόγος και πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Στη συνέντευξη που έδωσε στο politicus.gr καταγράφει αναλυτικά τις λανθασμένες παραδοχές της κυβέρνησης που, όπως λέει, δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης ενώ ταυτόχρονα της προσάπτει ότι προώθησε μια σειρά ξεπερασμένων πολιτικών, με μειώσεις φορολογικών βαρών στα υψηλά εισοδήματα, τις μεγάλες περιουσίες και τα κεφαλαιακά κέρδη, με ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων κρατικών δομών/υπηρεσιών, παρόλο που οι πολιτικές αυτές εγκαταλείπονται ακόμα και στις ΗΠΑ.

Ο κ. Λιάκος επισημαίνει ότι το «μαξιλάρι» που δημιουργήθηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, παρότι λοιδορήθηκε από την κυβέρνηση αποδείχθηκε σωτήριο εν μέσω της πανδημίας, ενώ τονίζει ότι το πρόγραμμα για το Ταμείο Ανάκαμψης έγινε χωρίς τον απαραίτητο πολιτικό και κοινωνικό διάλογο και δεν υπηρετεί το στόχο του μετασχηματισμού του παραγωγικού μοντέλου ούτε αυξάνει την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Η συνέντευξη με τον κ. Λιάκο έχει ως εξής:

Τι λέει για τα μέτρα στήριξης, για το Ταμείο Ανάκαμψης και πως τεκμηριώνει την εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την Οικονομία.

– Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια σειρά μέτρων στήριξης για την ακρίβεια τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ χαρακτήρισε «ψίχουλα». Σε ποια σημεία διαφέρουν οι δικές σας προτάσεις ανακούφισης της κοινωνίας;

«Στις έκτακτες συνθήκες απαιτούνται έκτακτα μέτρα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες των όποιων προβλημάτων. Καθήκον των κυβερνήσεων και των πολιτικών δυνάμεων είναι η κατάθεση προτάσεων κατόπιν ανάλυσης των δεδομένων και των προβλέψεων. Με τρόπο όμως που η κρίση επί των πραγματικών δεδομένων να μην επηρεάζεται από ιδεοληψίες ή ευοίωνα σενάρια που μαθηματικά οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα και αποφάσεις.
Δυστυχώς η κυβέρνηση ακολούθησε αυτή την προσέγγιση με κορυφαία απόδειξη την κατάρτιση του προϋπολογισμού. Ένας προϋπολογισμός που, όπως αποδείχθηκε, στηρίχθηκε πάνω σε δύο λανθασμένες παραδοχές.
Πρώτη παραδοχή, ότι η πανδημία θα τελειώσει σύντομα εντός του 2022. Δυστυχώς τα δεδομένα είναι οδυνηρά, κατατάσσοντας τη χώρα στις πρώτες θέσεις σε μια αρνητική κατηγορία, τους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους. Και όπως καταλαβαίνετε το πρόβλημα δεν είναι το στατιστικό μέγεθος αλλά η απώλεια χιλιάδων συνανθρώπων μας λόγω της μη ενίσχυσης του συστήματος υγείας. Μια αναγκαιότητα που αναδείξαμε ως ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έγκαιρα, καταθέτοντας ένα ολιστικό πλέγμα προτάσεων.
Δεύτερη παραδοχή, ότι το φαινόμενο του πληθωρισμού θα είναι παροδικό, βάζοντας μάλιστα ως όριο τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους. Τι και αν πολλοί έλεγαν, λέγαμε με συγκεκριμένα στοιχεία ότι η ένταση αλλά και η διάρκεια του φαινομένου θα διαρκέσει;
Δεν ήταν τυχαία η αποδοχή αυτών των παραδοχών κ. Τερζή. Έπρεπε να δικαιολογηθούν οι χαμηλές πιστώσεις εντός του προϋπολογισμού προκειμένου η κυβέρνηση να δείξει μια υποτιθέμενη «δημοσιονομική υπευθυνότητα» έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των οίκων αξιολόγησης.
Η εξέλιξη όμως των πραγμάτων την υποχρεώνει να αλλάξει εν μέρει στάση, καθώς οι προηγούμενες πολιτικές επιλογές της έχουν προκαλέσει τον περιορισμό των διαθέσιμων μέσων. Για την δε αποτελεσματικότητα των ληφθέντων μέτρων, θα χρησιμοποιήσω τα δεδομένα των πρόσφατων μετρήσεων της κοινής γνώμης όπου καταγράφεται η συντριπτική αποδοκιμασία των κυβερνητικών παρεμβάσεων ως μη ικανοποιητικές και μη επαρκείς.
Στον αντίποδα οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν επιδρούν μόνο στη μείωση της έντασης των προβλημάτων. Στοχεύουν ταυτόχρονα στις γενεσιουργές αιτίες τους. Αναφέρομαι στις θέσεις για την θέσπιση πλαφόν στις αυξήσεις των ενεργειακών τιμολογίων, στη μεθοδολογία διαμόρφωσης των τιμών, στους απαραίτητους ελέγχους στη συγκεκριμένη αγορά, στην επιβολή έκτακτης φορολόγησης στα υπερκέρδη των εταιρειών του κλάδου και κυρίως στον επανασχεδιασμό της συνολικής ενεργειακής πολιτικής της χώρας.
Παράλληλα οι προτεινόμενες λύσεις λαμβάνουν υπόψη τόσο τις άμεσες όσο και τις έμμεσες επιπτώσεις Ειδικά στο δεύτερο επιτρέψτε μου να σταθώ λίγο περισσότερο για να γίνει κατανοητό. Η μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα θα έχει θετική επίπτωση στον αγροτικό τομέα τόσο στο κόστος παραγωγής όσο και στο κόστος μεταφοράς. Είναι αναμενόμενο ότι το όποιο αυξημένο κόστος περνάει στην τελική τιμή άρα και σε αυτά που πληρώνει ο καταναλωτής. Η αύξηση των τιμών προκαλεί την αύξηση του πληθωρισμού. Με βάση τις μελέτες ο πληθωρισμός επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, λόγω του αυξημένου βάρους της κάλυψης των βασικών αναγκών στο σύνολο των δαπανών ενός νοικοκυριού. Επομένως υπάρχει και αυτή η διάσταση που δεν πρέπει να μας διαφεύγει».

– Για πολλούς η εποχή μας αρχίζει να φέρνει μνήμες από τις σκληρές περιόδους των μνημονίων, τα χρόνια του 2012 και του 2013. Πόσο πιθανό είναι να γυρίσουμε σε μια ανθρωπιστική, πέραν της οικονομικής κρίσης, εκείνης της περιόδου;

«Παρόλο που η ερώτηση σας αφορά το σήμερα, επιτρέψτε μου μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν. Επανειλημμένως έχω τονίσει ότι οφείλουμε να ενσωματώνουμε τα διδάγματα του παρελθόντος στις αναλύσεις και στις επεξεργασίες μας αποσκοπώντας στην κατάθεση βιώσιμων λύσεων.
Στην περίοδο που αναφέρετε δόθηκε αποκλειστική προτεραιότητα στην δημοσιονομική εξισορρόπηση μέσω ενός μίγματος πολιτικών που αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά στο οικονομικό σκέλος ενώ ταυτόχρονα προκάλεσαν μεγάλα τραύματα στο κοινωνικό σώμα. Την ίδια στιγμή ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα, η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και η προώθηση των κατάλληλων μεταρρυθμίσεων πέρασαν σε δεύτερη και τρίτη μοίρα. Ειδικά στο σκέλος του κοινωνικού κράτους η κατάσταση έγινε εξαιρετικά δυσχερής, σπρώχνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στην περιθωριοποίηση και την φτωχοποίηση.
Σήμερα οι συνθήκες μπορεί να είναι διαφορετικές ωστόσο ελλοχεύει ο κίνδυνος για την επανεμφάνιση παρόμοιων φαινομένων, ειδικά από τη στιγμή που δεν έχουν «θεραπευτεί» πλήρως οι πληγές του παρελθόντος. Απαιτείται διαφορετική προτεραιοποίηση και λήψη μέτρων για τον περιορισμό των συνεπειών της τρέχουσας κρίσης. Είναι επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση του κράτους πρόνοιας και των αντίστοιχων δομών προκειμένου να αποφύγουμε ανεπανόρθωτα πλήγματα στην κοινωνική συνοχή.
Στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχουμε συνειδητοποιήσει πλήρως την κατάσταση, εξ ου και το συνολικό πλέγμα των προτάσεων μας ενσωματώνει την εμπειρία του δύσκολου ομολογουμένως παρελθόντος δίνοντας λύση στα προβλήματα του σήμερα και στις προκλήσεις του αύριο. Τόσο οι προγραμματικές θέσεις, που παρουσιάστηκαν τον περασμένο Ιούλιο και που συνεχώς οφείλουμε να τις ανανεώνουμε λόγω των εξελίξεων, όσο και οι δημόσιες παρουσιάσεις των προτάσεων μας για την υγεία, το ιδιωτικό χρέος, την κλιματική αλλαγή, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας κ.α. αποδεικνύουν την προσήλωση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην εύρεση των κατάλληλων πολιτικών λύσεων».

– Η κυβέρνηση επιλέγει να στηριχθεί στο αφήγημα της σταθερότητας και της ασφάλειας και με αυτό αναμένεται να πάει ως τις επόμενες εκλογές. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσει και την Οικονομία. Πώς σχολιάζετε τις επιδόσεις της εδώ και 2,5 χρόνια όταν μάλιστα κλήθηκε ν αντιμετωπίσει μια παγκόσμια πανδημία και τις συνέπειες ενός πολέμου;

«Η κριτική μου και η διαφωνία μου στα κυβερνητικά πεπραγμένα είναι πολιτική, ιδεολογική και πολυεπίπεδη. Δεν αντιλέγω ότι σε συνθήκες κρίσεις επηρεάζεται το πλαίσιο άσκησης της πολιτικής. Αυτοπεριοριζόμενος στο οικονομικό πεδίο θα σας καταθέσω ορισμένα από τα σημεία διαφοροποίησης μου.
Πρώτον, οι εξελίξεις της τελευταίας διετίας αντί να αποτελέσουν αφορμή αναθεώρησης των πολιτικών του παρελθόντος για την κυβέρνηση αποτέλεσαν ευκαιρία προώθησης της ατζέντας της αδιαφορώντας τόσο για τις επιπτώσεις και τις επιδράσεις που θα προκαλέσουν οι πρόσφατες κρίσεις (πανδημική, ενεργειακή, κλιματική, προσφυγική) αλλά και για τις διεθνείς τάσεις . Στο οικονομικό πεδίο συνεχίζει την πολιτική των trickle down economics, που εγκαταλείπεται ακόμα και στην χώρα που πρώτη εφάρμοσε (ΗΠΑ), με κύρια χαρακτηριστικά τις μειώσεις φορολογικών βαρών στα υψηλά εισοδήματα, τις μεγάλες περιουσίες και τα κεφαλαιακά κέρδη, τις ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων κρατικών δομών/υπηρεσιών, την αποδυνάμωση των εργασιακών δικαιωμάτων, τον περιορισμό του ρόλου του δημόσιου τομέα κ.α. Μια πολιτική με συγκεκριμένη στόχευση, επιδίωξη και κοινωνική-ταξική αναφορά που διαχρονικά, όπως έχει αποδειχθεί, προκαλεί την μείωση της αναπτυξιακής δυναμικής και στην επιδείνωση όλων των μορφών ανισοτήτων.
Δεύτερο σημείο της κριτικής μου, το σύνολο των παρεμβάσεων που πραγματοποίησε κατά τη διάρκεια των 2,5 ετών, πέραν των επιδιώξεων στις οποίες προαναφέρθηκα, δεν είχε την απαραίτητη στόχευση, ενώ παράλληλα παρατηρήθηκαν φαινόμενα αδιαφάνειας και μη ορθολογικού προγραμματισμού όπως φαίνεται από το φαινόμενο των απευθείας αναθέσεων.

Ταυτόχρονα το Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν ενισχύθηκε ουσιαστικά, έχοντας ως τραγική συνέπεια μεταξύ άλλων το θάνατο πάνω από 16 χιλιάδων συνανθρώπων μας εκτός ΜΕΘ. Αλλά να σημειώσω κ. Τερζή ότι και αυτό δεν ήταν τυχαίο κρίνοντας από το προωθούμενο νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ.

Όσον αφορά τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης για την ανάπτυξη του 2021, να θυμίσω την απόδοση του 2020 και να υπογραμμίσω δυο σημεία. Πρώτον, τη σημαντική διόγκωση του δημόσιου χρέους κοντά στα επίπεδα του 200%, που ξαφνικά η κυβέρνηση αναγνώρισε ότι αποτελεί πρόβλημα. Δεύτερον, τον περιορισμό των δυνατοτήτων μιας ουσιαστικής παρέμβασης στις τωρινές συνθήκες όπου κρίνεται ως απαραίτητη και αναγκαία η λήψη μέτρων στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τρίτο σημείο κριτικής μου, οι στοχεύσεις του εθνικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Δεν θεωρώ ότι με το κατατεθειμένο σχέδιο επιτυγχάνεται ο ποιοτικός στόχος της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου και η βελτίωση της ανθεκτικότητας της οικονομίας μας, που αποκαλύφθηκε με σκληρό τρόπο κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού. Ταυτόχρονα δεν αναγνωρίζεται ο ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο βαθμό που τις αναλογεί, ενώ απουσιάζει η πρόνοια για την μείωση των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων που αποτελούν ένα από τα βασικά επίδικα σε παγκόσμιο επίπεδο».

– Το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο εξακολουθεί να σας κατηγορεί για αλχημείες στα οικονομικά που κόστισαν πολλά στη χώρα και σας παρουσιάζει ως ένα κόμμα που δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί ανάλογες μεγάλες κρίσεις. Τι απαντάτε;

«Νωρίτερα αναφέρθηκα με χαρακτηριστικό τρόπο στην ενσωμάτωση των διδαγμάτων του παρελθόντος και τη μετουσίωση της εμπειρίας μας στην κατάθεση θέσεων και λύσεων για το σήμερα και το αύριο της χώρας.
Το σύνολο των προτάσεων μας είναι πάντοτε τεκμηριωμένες και κοστολογημένες, ικανοποιώντας μια σημαντική διπλή παράμετρο. Από την μία την ουσιαστική αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών των αλλεπάλληλων κρίσεων και από την άλλη την ταυτόχρονη διατήρηση της δημοσιονομικής ισορροπίας.
Όσον αφορά την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων θα δώσω ένα παράδειγμα από την περίοδο άσκησης των κυβερνητικών καθηκόντων. Την λοιδορία που αντιμετωπίσαμε για τη δημιουργία του κεφαλαιακού αποθέματος, του λεγόμενου “μαξιλαριού”, στην αρχή της θητείας της σημερινής κυβέρνησης από επίσημα κυβερνητικά χείλη και την συνεπικούρηση φίλιων ΜΜΕ. Τελικά αποδείχθηκε σωτήριο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπου χρειάστηκαν σημαντικοί πόροι για την απαραίτητη στήριξη της κοινωνίας. Και να προσθέσω το εξής. Το απόθεμα δεν ήταν “προίκα” για καμία κυβέρνηση. Προήλθε από τους κόπους των πολιτών και για αυτούς και μόνο για αυτούς προορίζονταν. Για στιγμές κρίσης και στήριξης της κοινωνίας. Ούτως ώστε να μην χρειαστεί σε οποιαδήποτε στιγμή να ληφθούν εκ νέου περιοριστικά και κάποιες φορές – ας τολμήσω να το πω – άδικα μέτρα. Και το ορθόν της πολιτικής επιλογής μας αποδείχθηκε εντός σύντομου χρονικού διαστήματος. Δεν είναι θέμα δικαίωσης συλλογικής ή προσωπικής. Δεν μας ένοιαξε ποτέ αυτό. Χρήσιμοι θέλαμε και θέλουμε να είμαστε για την ελληνική κοινωνία».

– Ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε τη σύσταση διακομματικής επιτροπής για την παρακολούθηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε τι αποσκοπείτε με αυτή την κίνηση;

«Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας δίνουν μια ευκαιρία ουσιαστικής αναβάθμισης της ελληνικής οικονομίας, μετασχηματισμού του παραγωγικού μοντέλου, κάλυψης του επενδυτικού κενού και δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης. Ταυτόχρονα μέσω της πολλαπλασιαστικής αξιοποίησης των συνολικών διαθέσιμων πόρων η ελληνική οικονομία μπορεί να γίνει πιο ανθεκτική, πιο “πράσινη” και πιο σύγχρονη.
Αν η κυβέρνηση ήταν υπέρ μιας παραγωγικής διαβούλευσης, πριν την κατάρτιση του τελικού σχεδίου θα προχωρούσε σε έναν διάλογο με τη συμμετοχή των πολιτικών κομμάτων, των κοινωνικών εταίρων και της επιστημονικής κοινότητας. Δυστυχώς δεν το έκανε επιλέγοντας να κατασκευάσει και σήμερα να υλοποιήσει ένα σχέδιο αποκλειστικά δικής της έμπνευσης. Μην λησμονούμε ότι η διάρκεια του Ταμείου ξεπερνάει την συνταγματικά κατοχυρωμένη θητεία της σημερινής κυβέρνησης, ενώ αφορά όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων. Η πρόταση σύστασης της διακομματικής επιτροπής αποσκοπεί στην εποπτεία και στη συνεχή αξιολόγηση της αξιοποίησης των πόρων και παράλληλα στον έλεγχο των προαπαιτούμενων δράσεων και μεταρρυθμίσεων που αφορούν τις εκάστοτε εκταμιεύσεις».

– Κατά καιρούς επανέρχεται το σενάριο μιας κυβέρνησης εθνικής συνεννόησης με τεχνοκράτες που θα κληθεί να βγάλει τη χώρα από τη νέα περιπέτεια. Πώς σχολιάζετε τέτοιου είδους σενάρια; Εκτιμάτε ότι οι τεχνοκράτες έχουν κάποιο «μαγικό ραβδί»;

«Τα πράγματα ουδέποτε είναι ουδέτερα, σε καμία περίοδο και σε καμία κατάσταση. Ουδεμία πρόταση ή σκέψη δεν είναι ανεξάρτητη μιας πολιτικής, ιδεολογικής ή φιλοσοφικής βάσης.
Οι μη πολιτικοποιημένοι τεχνοκράτες μπορεί να γίνουν «επικίνδυνοι» όταν οι θέσεις τους «αδρανοποιούν» το συμφέρον της κοινωνίας των πολιτών, προς χάριν για παράδειγμα της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Από την άλλη εντός ενός προκαθορισμένου πλαισίου σαφώς είναι χρήσιμοι και απαραίτητοι. Μπορούν να συνεισφέρουν με διαφορετικές οπτικές επί των θεμάτων και να φέρουν εις πέρας κρίσιμα ζητήματα. Αλλά να μην φθάνουμε στο σημείο “μυθοποίησης” τους, πόσο δε μάλλον να τους θεωρούμε ως τους μόνους ιδανικούς για τη λύση των προβλημάτων.
Είναι απαραίτητο συστατικό η ύπαρξη πολιτικής σκέψης και ιδεολογικής βάσης. Όπως επίσης είναι απαραίτητος ο σεβασμός στις κοινωνικές ανάγκες, ειδικά σε περιόδους κρίσεων. Προτιμώ επομένως τους πολιτικοποιημένους και ευαισθητοποιημένους ειδικούς και απορρίπτω την έννοια των “αμιγώς τεχνοκρατών”».

Ειδήσεις σήμερα

ΔΝΤ: Ο πόλεμος στην Ουκρανία μεταβάλει θεμελιωδώς την παγκόσμια οικονομία

Σοκ ακρίβειας: Έρχεται δεύτερος γύρος ανατιμήσεων, φόβοι για πληθωρισμό πάνω από 10%

«Εκρηξη» πληθωρισμού 7,2%, αυξήσεις 78,5% στο αέριο, 71% στο ρεύμα