Στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών το διήμερο 24 και 25 Μαρτίου είναι πλέον στραμμένα όλα τα βλέμματα για την αναζήτηση λύσεων και την παροχή απαντήσεων, στη μείζονα ενεργειακή – οικονομική κρίση που βυθίζεται η ήπειρος ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Οι πρώτες ενδείξεις πάντως είναι ότι οι προτάσεις για πλαφόν στις τιμές χονδρικής φυσικού αερίου, δεν θα προχωρήσουν και στην καλύτερη περίπτωση θα παραπεμφθούν για περαιτέρω επεξεργασία και μελέτη, οπότε στην περίπτωση αυτή θα εκτονωθούν.
Η πρόταση για το πλαφόν περιλαμβάνεται και στην επιστολή που έστειλε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, για το σχέδιο έξι σημείων για τον έλεγχο των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, προετοιμάζεται για ισχυρές αντιπαραθέσεις μεταξύ Βορρά και Νότου της Ευρώπης, με κεντρική θέση ότι το ενεργειακό είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα και χρειάζεται ευρωπαϊκές λύσεις γράφει το worldenergynews.gr.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εν όψει της Συνόδου Κορυφής επεδίωξε να συμμετάσχει σε μια ισχυρή συμμαχία του Νότου κάτι το οποίο φαίνεται ότι σε ένα βαθμό έχει επιτευχθεί, αφού υπέρ του σχεδίου των έξι σημείων τάσσονται Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία και Βέλγιο, ενώ η Πορτογαλία έχει κοινή άποψη με την Ισπανία για πλαφόν στην αγορά χονδρικής .
Οι ηγέτες του Νότου συμφωνούν ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της αυτή την κρίση και ότι οι εθνικές πρωτοβουλίες δεν αρκούν. Χρειάζονται ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες απέναντι στις κερδοσκοπικές τάσεις, αλλά υπάρχουν αντιρρήσεις από χώρες του Βορρά, όπως κατ΄εξοχήν η Γερμανία και η Ολλανδία.
Ειδικότερα, η Ολλανδία, η Δανία, η Γερμανία, η Εσθονία και η Φινλανδία έχουν προειδοποιήσει να μην παρεμβαίνουν στη χονδρική αγορά και αντιτίθενται σε ένα όριο τιμών. Η ΕΕ χρειάζεται ομοφωνία για να λάβει αυτού του είδους τις πολιτικές αποφάσεις, αλλά τα κράτη μέλη έχουν τόσο διαφορετικές πηγές ενέργειας που είναι δύσκολο να δημιουργήσουν μια κοινή αντίδραση έκτακτης ανάγκης.
Επιφυλάξεις της Γερμανίας
Σύμφωνα με την Handelsblatt η Γερμανία φοβάται ότι ένα τέτοιο ανώτατο όριο θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τρίτες χώρες, τις οποίες ωστόσο έχει ανάγκη η ΕΕ, εάν επιδιώκει την απεξάρτησή της από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.
Ωστόσο, υπάρχουν αντιρρήσεις από βόρειες χώρες, όπως η Γερμανία, οι οποίες υποστηρίζουν ότι μέτρα όπως το πλαφόν στις τιμές χονδρικής φυσικού αερίου θα εμποδίσει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο οποίο έχουν επενδυθεί ελπίδες για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ήδη η γερμανική κυβέρνηση προχώρησε σε συμφωνία με το Κατάρ, που είναι μεγάλος παραγωγός φυσικού αερίου.
Η Γαλλία, που μέχρι τώρα ακολουθούσε συνήθως κοινή πορεία με τις χώρες του Νότου, ακόμη δεν έχει εκφράσει σαφή θέση. Υπάρχει κίνδυνος να διευρυνθεί το χάσμα ανάμεσα στις βόρειες και τις νότιες χώρες της ΕΕ όσον αφορά την ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας. Στο ζήτημα αυτό υπήρχαν διαφορές και πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία».
Κλειδί το σχέδιο της Επιτροπής
Σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις θα παίξουν καταρχήν οι προτάσεις που αναμένεται να παρουσιάσει η Ευρωπαΐκή Επιτροπή στην οποία ανατέθηκε να ανανεώσει την εργαλειοθήκη της και να παρουσιάσει σχέδιο έκτακτης αντιμετώπισης της κρίσης στην Σύνοδο της 24ης και 25ης Μαρτίου.
Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν, είναι εάν η ΕΕ είναι έτοιμη να παρουσιάσει ένα ισχυρό οικονομικό σχέδιο στήριξης των χωρών μελών, αντίστοιχο με το σχέδιο ανάκαμψης που ενεργοποίησε με το ξέσπασμα της πανδημίας.
Ωστόσο είναι σαφές ότι οι χώρες του Βορρά δεν είναι ακόμη έτοιμες για κάτι τέτοιο, αφού το σχέδιο της δημιουργίας «ενεργειακού ομολόγου» ναυάγησε πολύ γρήγορα και πλέον κάθε χώρα προσπαθεί να βρει απαντήσεις στο ενεργειακό της πρόβλημα όπως μπορεί καλύτερα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γερμανία και το Κατάρ συμφώνησαν σε μακροπρόθεσμη ενεργειακή σύμπραξη, καθώς η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης επιδιώκει πλέον, έπειτα από πολυετή πολιτική ενίσχυσης της ενεργειακής της εξάρτησης από την Ρωσία, να μειώσει τους ενεργειακούς δεσμούς της με την Μόσχα.
Οι πρωτοβουλίες των κρατών – μελών
Επί του παρόντος εξάλλου κάθε μία από τις ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνει προσωρινά η μόνιμα μέτρα για να θωρακίσει τους πολίτες της από τις ανατιμήσεις των ενεργειακών προϊόντων που συμπαρασύρουν όλα τα υπόλοιπα προϊόντα και βυθίζουν τις οικονομίες στο πληθωρισμό.
Οριζόντια μέτρα, όπως η προσωρινή επιβολή πλαφόν στις αυξήσεις ενέργειας ή και μειώσεις στη φορολογία και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης, αποφάσισαν να επιβάλουν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Πολωνία, το Βέλγιο, κ.ά,.
Η Ισπανία έχει προβεί σε μειώσεις στους συντελεστές ΦΠΑ, αλλά και στον ειδικό φόρο κατανάλωσης στην ηλεκτρική ενέργεια. Αντίστοιχες παρεμβάσεις έχει πραγματοποιήσει και η Πολωνία, η οποία αποφάσισε την εφαρμογή μηδενικού ΦΠΑ στο φυσικό αέριο, προχωρώντας παράλληλα και στη μείωση του ΦΠΑ σε βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης στο 8%, αλλά και στη θέρμανση στο 5% για 6 μήνες από τον Ιανουάριο του 2022.
Οριζόντια μέτρα έχει λάβει και το Βέλγιο, που μείωσε τον ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια από 21% σε 6%, μέτρο που θα ισχύει από την 1η Μαρτίου έως και την 1η Ιουλίου.
Η Ιταλία αποφάσισε να μειώσει προσωρινά τα τέλη φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία προορίζονται για τη χρηματοδότηση των ΑΠΕ.
Γενναίο είναι και το πακέτο μέτρων που εφαρμόζει και η ελληνική κυβέρνηση που έχει διαθέσει πάνω από 2 δις ευρώ από την αρχή του έτους για τη στήριξη των πολιτών.
Όμως όλα αυτά δεν φθάνουν εάν δεν ενταχθούν σε μια γενικότερη ευρωπαϊκή πολιτική που θα δώσει όραμα εξόδου από την ενεργειακή κρίση.
Οι προτάσεις της Επιτροπής
Η Επιτροπή σχεδιάζει επί του παρόντος τη δεύτερη δέσμη μέτρων έκτακτης ανάγκης από τα οποία θα μπορούν να επιλέξουν τα κράτη μέλη. Θα επικεντρωθούν στη στήριξη του εισοδήματος σε ευάλωτους καταναλωτές, όπως κουπόνια ή μερικές πληρωμές λογαριασμών, και κρατικές ενισχύσεις για τις πληγείσες επιχειρήσεις. Η εργαλειοθήκη θα εγκριθεί αυτή την εβδομάδα και θα παρουσιαστεί στους ηγέτες στη συνάντησή τους στις 24-25 Μαρτίου.
Βραχυπρόθεσμα Βήματα
Ενεργειακή bad bank
Ένα άλλο εργαλείο που θα προωθηθεί στο Συμβούλιο στους ηγέτες είναι η ίδρυση μιας οντότητας που θα αγόραζε ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά και στη συνέχεια θα την πουλούσε σε ορισμένους καταναλωτές κάτω από τις τρέχουσες τιμές της αγοράς. Σε αυτό το σχέδιο, το μεγαλύτερο εμπόδιο σε αυτό θα ήταν το υψηλό κόστος του προϋπολογισμού.
Διατίμηση
Σε μια ακόμη επιλογή μείωσης των τελικών τιμών, θα μπορούσε να καθοριστεί τιμή αναφοράς για τη χονδρική αγορά. Σύμφωνα με ένα τέτοιο σενάριο, οι ηλεκτροπαραγωγοί θα επιδοτούνται για τη διαφορά μεταξύ του πραγματικού κόστους φυσικού αερίου, πετρελαίου ή άνθρακα και μιας προκαθορισμένης τιμής αναφοράς. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να εισαχθεί ανώτατο όριο στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Ωστόσο, κατά την αξιολόγηση της Επιτροπής, εκτός του ότι είναι δαπανηρά, τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό και να περιπλέξουν το διασυνοριακό εμπόριο.
Φορολογία
Ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ πρόκειται επίσης να τονίσει τη δυνατότητα φορολόγησης των έκτακτων κερδών ορισμένων ενεργειακών εταιρειών που δεν εξαρτώνται από το φυσικό αέριο και επομένως δεν αντιμετωπίζουν εξαιρετικά υψηλό κόστος παραγωγής. Τα κέρδη των εταιριών από την αγορά φυσικού αερίου που πωλούν μεγάλους όγκους μακροπρόθεσμα σε πολύ υψηλότερες τιμές σε συμφωνίες spot θα μπορούσαν επίσης να υπόκεινται σε τέτοιο φόρο, με τα έσοδα να χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση των καταναλωτών.
Πλαφόν στα κέρδη
Μια άλλη επιλογή θα ήταν η ρυθμιστική παρέμβαση μέσω της προσωρινής επιβολής τιμής στα υπερβολικά κέρδη ορισμένων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, αυτό θα ήταν ένα επικίνδυνο βήμα κατά την άποψη της Επιτροπής, το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει νομικές προκλήσεις και κινδύνους για την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Η ομάδα των νοτίων
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, ο Ισπανός Πέδρο Σάντσες, ο Πορτογάλος Αντόνιο Κόστα και ο Έλληνας Κυριάκος Μητσοτάκης συζήτησαν την Παρασκευή ένα σχέδιο για να γίνει η Ευρώπη πιο ανθεκτική σε ενεργειακά σοκ, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου ορίου στην τιμή των εισαγωγών φυσικού αερίου.
Ο Ντράγκι θέλει η ΕΕ να κάνει περισσότερα για την ενέργεια καθώς επιχειρεί να ενισχύσει το πολιτικό του μπλοκ.
Κομισιόν: Το πλαφόν μόνο ως ακραίο μέτρο
Εν όψει της Συνόδου Κορυφής, η επιτροπή είπε στους πρεσβευτές από τα κράτη μέλη ότι δεν υπάρχει ασημένια σφαίρα και όλες οι επιλογές έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, σύμφωνα με τους διπλωμάτες. Ενώ η κατάσταση της αγοράς θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι δικαιολογεί ένα ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να αυξήσει τους κινδύνους για την ασφάλεια του εφοδιασμού και να προκαλέσει αγωγές. Η ύπαρξη αυτής της επιλογής στις κάρτες μπορεί να είναι ένα μήνυμα προς την αγορά ότι η ανοχή της ΕΕ έχει τα όριά της, ωστόσο θα πρέπει καλύτερα να θεωρείται ως έσχατη λύση.
Ομοσπονδοποίηση της ενέργειας
Ένας εναλλακτικός τρόπος για τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου είναι η χρήση στις διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς εταίρους της μόχλευσης του μπλοκ ως ο μεγαλύτερος αγοραστής φυσικού αερίου από αγωγούς. Για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, η επιτροπή σχεδιάζει να εγκρίνει πριν από τη σύνοδο κορυφής σχέδιο νόμου για την αποθήκευση ενέργειας και προσφέρεται να βοηθήσει στην πραγματοποίηση κοινών αγορών φυσικού αερίου για να διασφαλίσει τον εφοδιασμό για τον επόμενο χειμώνα.
Hurriyet: Στα σκαριά συνεργασία Τουρκίας-Ελλάδας-Ισραήλ για το φυσικό αέριο;
Οι ΗΠΑ απομόνωσαν τη Ρωσία, εξημέρωσαν την ΕΕ, στοχεύουν τώρα την Κίνα
