Θόδωρος Τσίκας στο Politicus: Ο Πούτιν θέλει να «αναστήσει» το χαμένο μεγαλείο της παλιάς Ρωσίας

Στην εκτίμηση ότι η νέα εποχή που ζει ο πλανήτης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει περισσότερο τα χαρακτηριστικά του Μεσοπολέμου και λιγότερο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου προβαίνει ο πολιτικός επιστήμονας και διεθνολόγος Θοδωρής Τσίκας στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Politicus.gr.

Καταγράφει το πνεύμα που διέπει το Κρεμλίνο και τις βλέψεις του για το μέλλον, αναλύοντας την πολιτική του ρωσικού μεγαλοϊδεατισμού και καταλήγει στην άποψη ότι η Ρωσία τείνει να γίνει ένα κράτος-παρίας λόγω των επιλογών του Βλαντιμίρ Πούτιν. Αναφέρεται επίσης στην επιρροή του πολέμου στην Ουκρανία στη δική μας γειτονιά, στο ρόλο της Τουρκίας, αλλά και τι συμφέρει την Ελλάδα στο διπλωματικό πεδίο. Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:

– Συμπληρώθηκαν 10 μέρες από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Κάνοντας μια αποτίμηση της κατάστασης όπως έχει διαμορφωθεί ως τώρα ποιά είναι τα πιο σημαντικά συμπεράσματα στα οποία αξίζει να σταθούμε;

«Η αντίληψη ότι η Ρωσία θα μπορούσε να μέσα σε δυο-τρεις μέρες να καταλάβει κάποια σημαντικά αστικά κέντρα της Ουκρανίας με έναν “κεραυνοβόλο πόλεμο”, κατά τον γερμανικό Blitzkrieg που χρησιμοποιούσε ο Χίτλερ, δεν επιβεβαιώθηκε. Φαίνεται ότι πολλοί είχαν υποτιμήσει την διάθεση και την δυνατότητα των Ουκρανών να αντισταθούν. Όμως -ίσως και γι αυτό- έχουν αρχίσει να χτυπιούνται κατοικημένες περιοχές, κέντρα πόλεων, με μεγάλες απώλειες αμάχων και καταστροφές υποδομών.
Η καταδίκη της ρωσικής εισβολής από την διεθνή κοινότητα είναι συντριπτική. Υπάρχει τεράστια διεθνής κινητοποίηση. Πολιτικές καταδίκες από τις περισσότερες χώρες και από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, αποβολή της Ρωσίας από το Συμβούλιο της Ευρώπης που ασχολείται με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και βαριές οικονομικές κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλά άλλα κράτη. Και φυσικά εκδηλώσεις διαμαρτυρίας της κοινωνίας των πολιτών σε όλο τον κόσμο.
Η Ρωσία απομονώνεται ολοένα και περισσότερο. Τείνει να γίνει ένα κράτος-«παρίας» της διεθνούς ζωής. Ο Πούτιν καταστρέφει την ίδια την χώρα και τον λαό του».

– Πολλοί μιλούν για έναν μεγαλοτσαρισμό εκ μέρους της Ρωσίας, ο οποίος θα επεκταθεί κι αλλού, πέραν της Ουκρανίας. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;

«Η ιδεολογία του αυταρχικού καθεστώτος Πούτιν είναι ένας μεγαλοϊδεατικός ρωσικός σωβινισμός και επιθετικός εθνικισμός. Το βασικό του αφήγημα είναι να «αναστήσει» αυτό που θεωρεί ως «χαμένο μεγαλείο» της παλιάς Ρωσίας.
Οι θεωρητικοί του καθεστώτος εδώ και χρόνια μιλούν για έναν «ρωσικό κόσμο», που υπερβαίνει τα σύνορα της σημερινής Ρωσίας. Θεωρούν ότι υπάρχουν και άλλες χώρες γύρω τους που ανήκουν στον “ρωσικό κόσμο”, στις οποίες η Ρωσία ηγεμονεύει – ή πρέπει να ηγεμονεύει- γεωστρατηγικά, πολιτικά, και πολιτιστικά.
Ας μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία εδώ και χρόνια έχει εισβάλει και διατηρεί υπό στρατιωτικό έλεγχο κατεχόμενα εδάφη της Γεωργίας (Αμπχαζία και Νότια Οσετία) και της Μολδαβίας (Υπερδνειστερία). Πρόσφατα έγινε στρατιωτική επέμβαση με επικεφαλής ρωσικά στρατεύματα στο Καζακστάν, για να διασωθεί το ημι-δικτατορικό καθεστώς του από τις λαϊκές διαδηλώσεις.
Ο βασικός στόχος είναι οι ανεξάρτητες σήμερα χώρες, που ανήκαν κάποτε στην παλιά ρωσική αυτοκρατορία, τσαρική ή σοβιετική, τις οποίες στην Μόσχα αποκαλούν «εγγύς εξωτερικό», να ενταχθούν σε μια ελεγχόμενη από την Ρωσία «ζώνη επιρροής». Να καταστούν δηλαδή χώρες «περιορισμένης κυριαρχίας», με δικαίωμα «βέτο» της Ρωσίας για τον διεθνή προσανατολισμό τους, για το σε ποιες συμμαχίες και διεθνείς ή περιφερειακούς οργανισμούς θα μπορούν να ενταχθούν. Ίσως και με έλεγχο του εσωτερικού καθεστώτος τους, ώστε αυτό να είναι φιλικό προς το Κρεμλίνο».

– Αν μιλάμε για μια νέα εποχή Ψυχρού Πολέμου. ποιά είναι τα χαρακτηριστικά της και σε τι διαφέρει από τον προηγούμενη αντίστοιχη περίοδο;

«Σίγουρα υπάρχουν και θα υπάρξουν και στο μέλλον ορισμένα ψυχροπολεμικά χαρακτηριστικά. Με πολιτική ένταση, διπλωματική πόλωση, περιχαράκωση σε συνασπισμούς, και ενίσχυση στρατιωτικών υποδομών. Κυρίως όμως πιστεύω ότι οι περισσότερες ομοιότητες θα είναι με την εποχή του Μεσοπολέμου. Όπου μία μεγάλη χώρα επεμβαίνει ή απειλεί να επέμβει σε γειτονικές πιο αδύναμες χώρες, και αυτές σπεύδουν να προστατευθούν κάνοντας συμμαχίες με άλλες.
Αυτό που κυρίως «καταφέρνει» ο Πούτιν με την επιθετική και επεκτατική πολιτική του, είναι αυτό που υποτίθεται πως ήθελε να αποφύγει: χώρες που έχουν υποστεί επίθεση ή απειλούνται, σπεύδουν να βρουν «ομπρέλα ασφαλείας» στον μόνο που μπορεί να την παράσχει, κι αυτό είναι το ΝΑΤΟ.
Δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που εντάχτηκαν στο ΝΑΤΟ, το έκαναν με την θέληση τους και χωρίς καμία πίεση. Οι λόγοι ήταν ότι ιστορικά οι απειλές για την ασφάλεια τους προέρχονταν από την Ρωσία, τόσο την τσαρική, όσο και την σοβιετική (π.χ. διαμελισμοί Πολωνίας, βίαιη προσάρτηση Λιθουανίας, Λετονίας, Εσθονίας από τον Στάλιν κλπ)».

– Η Τουρκία επιχειρεί να διαδραματίσει ρόλο βασικού διαμεσολαβητή στη διαμάχη. Υπήρξε η πρόταση Τσαβούσογλου για συνάντηση των ΥΠΕΞ Ρωσίας και Ουκρανίας στην Αττάλεια. Ποια είναι η εκτίμησή σας για το ρόλο της και πως μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις με την Ελλάδα;

«Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Τουρκία είναι άμεσος γείτονας της Ρωσίας. Εκτός από τα πολλά χιλιόμετρα κοινών χερσαίων συνόρων, βρέχονται και οι δύο από την Μαύρη Θάλασσα. Αν προχωρήσει ο έλεγχος των παραλίων της Ουκρανίας από την Ρωσία, τότε η Μαύρη Θάλασσα θα ελέγχεται κατά πολύ από την ρωσική δύναμη. Οι συσχετισμοί ισχύος αλλάζουν σε εκείνη την περιοχή και αυτό απασχολεί πολύ την Τουρκία.
Είναι βέβαιο ότι η Τουρκία, παρά τη καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, θα συνεχίσει να διατηρεί σχέσεις και με την Ρωσία και την Ουκρανία. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, κ. Ζελένσκυ, είχε προτείνει πρόσφατα την Κωνσταντινούπολη για τόπο διαπραγματεύσεων με την Ρωσία. Το γεγονός λοιπόν ότι η Τουρκία θέλει να παίξει ρόλο μεσολαβητή δεν είναι αρνητικό. Ούτε θεωρώ ότι πρέπει να ανησυχεί την Ελλάδα. Ας μην βάλουμε το μείζον θέμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στον «στενό κορσέ» των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Αν από την άλλη, η κρίση στην Ουκρανία μας διδάξει ότι δεν πρέπει να αφήνουμε ανοιχτά τα προβλήματα με την γειτονική χώρα χωρίς να τα επιλύουμε, και αξιοποιήσουμε την ευκαιρία για να μπούμε σε ειλικρινή διάλογο, θα ήταν εξαιρετικά θετικό. Μόνο με διάθεση να λάβουμε υπόψη τους φόβους της κάθε πλευράς για την άλλη και τα συμφέροντα ασφαλείας και των δύο μπορούμε να οδηγηθούμε σε αμοιβαία συμφέρουσες λύσεις».

– Ο πρωθυπουργός πριν λίγες μέρες σε συνέντευξή του παραδέχθηκε ότι δεν υπάρχει πλέον κανένας δίαυλος επικοινωνίας σε ανώτερο επίπεδο μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας; Τί είδους επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό για τα συμφέροντα της χώρας μας την επόμενη μέρα του πολέμου;

«Για να υπάρξει δίαυλος πρέπει να το επιθυμούν και οι δύο πλευρές. Δεν γνωρίζω τι διάθεση έχει η ρωσική πλευρά, καθώς είδαμε πρόσφατα ορισμένες απαράδεκτες και προσβλητικές δηλώσεις της πρεσβείας της Ρωσίας στην Αθήνα.
Από την άλλη, η Ελλάδα ακολουθεί κατά βάση την τακτική των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρώ ότι μεγαλύτερη ζημιά θα έχουν τα συμφέροντα της χώρας μας αν βρεθούμε σε απόσταση από τους Ευρωπαίους εταίρους μας, παρά από την Ρωσία. Σε κάθε περίπτωση θα υπάρξουν επιβαρύνσεις. Είναι θέμα στάθμισης και επιλογής.
Και βέβαια, δίαυλος σαν κι αυτόν που «αξιοποίησε» ο υπουργός Εξωτερικών, κ. Ν. Δένδιας, επισκεπτόμενος την Μόσχα λίγες μέρες πριν την κρίση στην Ουκρανία και κάνοντας δημόσια δήλωση ότι τον … έπεισε ο Ρώσος ομόλογος του, κ. Λαβρώφ, πως η Ρωσία δεν πρόκειται να εισβάλει στην Ουκρανία, δεν μας χρειάζεται!».