Των Φώτη Κουβέλη*-Γιάννη Μπαλάφα*
Οι προγραμματικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, πρέπει να σηματοδοτούν ένα συνεκτικό σύνολο ιδεών, αξιών και στόχων και να αποτελούν μια πειστική αναφορά και διεκδίκηση μιας σοσιαλιστικής προοπτικής με δημοκρατία και ελευθερία.
Η πρότασή μας είναι οι ακόλουθες προτεραιότητες να συνιστούν τις βασικές προγραμματικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ.
Πρώτη προτεραιότητα.
Η θεώρηση του σύγχρονου κόσμου και ιδιαίτερα του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης συνιστά κεντρικό ζήτημα που επηρεάζει καθοριστικά τον προγραμματικό λόγο της σύγχρονης Αριστεράς.
Θεωρούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ οφείλει να αντιμετωπίζει την παγκοσμιοποίηση ως μια σύγχρονη τάση, που προκύπτει μέσα από την ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Η ουσία της παγκοσμιοποίησης βρίσκεται στην ανάδυση της μετατροπής του σε οργανωμένο εθνικό επίπεδο καπιταλισμού, με διακρατική – διεθνική δράση, σε παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό υπό την ηγεμονία εκείνων των μερίδων του κεφαλαίου που δρουν ως παγκόσμιο κεφάλαιο.
Η σύγχρονη Αριστερά οφείλει να αντιπαλεύει τη σημερινή μορφοποίηση της παγκοσμιοποίησης, μέσα από την αλλαγή των συσχετισμών σε όλα τα επίπεδα.
Είναι παρούσα η ανάγκη για μια παγκόσμια οπτική στην ανάλυση του σύγχρονου κόσμου. Απέναντι στο κεφάλαιο και τους πολιτικούς εκφραστές του, που σκέφτονται και πράττουν πλανητικά, η σύγχρονη Αριστερά – συνολικά ο κόσμος της εργασίας και οι αντίστοιχοι πολιτικοί εκφραστές του – οφείλουν να αντισταθούν πλανητικά και να προωθήσουν διεξόδους εναλλακτικές, παγκόσμιας εμβέλειας κατά το δυνατό.
Η περιχαράκωση είναι συνταγή περιθωριοποίησης της κοινωνικής και πολιτικής Αριστεράς.
Η παγκοσμιοποίηση και το εθνικό κράτος δεν αλληλοαποκλείονται. Τα εθνικά κράτη που είναι, μέχρι σήμερα, ο μοναδικός θεσμοθετημένος πυρήνας δημοκρατίας (με όποιες ενστάσεις), θα συνεχίσουν να υπάρχουν, σε διαλεκτική σχέση με την παγκοσμιοποίηση, με συγκεκριμένες προσαρμογές και εναλλακτικές στρατηγικές για το ίδιο το εθνικό κράτος.
Όσον αφορά τις διεθνείς σχέσεις και τις παγκόσμιες πολιτικές δομές, η απάντηση της σύγχρονης Αριστεράς στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης είναι ένας σύγχρονος διεθνισμός, σε διαλεκτική σχέση με ένα γνήσιο πατριωτισμό. Η βαθιά ριζωμένη στη συνείδηση της παραδοσιακής Αριστεράς, για δεκαετίες, διπολική λογική, απαιτείται να ξεπεραστεί στη σύγχρονη αριστερή σκέψη. Δεν νοείται η όποια νοσταλγία για τη διπολική «τάξη» και η αναζήτηση σήμερα υποκατάστατών της.
Στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της Αριστεράς, είναι ο αγώνας ενάντια στον πόλεμο, για την ειρήνη και την ειρηνική επίλυση των όποιων διαφορών.
Επιπλέον, χρέος πρώτιστο της Αριστεράς, χωρίς καμιά ταλάντευση, είναι η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, το άλλο πρόσωπο του πολέμου. Η τρομοκρατία τροφοδοτείται από τον πόλεμο και είναι εχθρός κυρίως του λαού και της δημοκρατίας.
Η πάλη εναντίον της τρομοκρατίας συναρτάται άμεσα με τα μείζονα ζητήματα της ασφάλειας των πολιτών και δεν πρέπει, βέβαια, να οδηγεί στην υποβάθμιση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Η ασφάλεια και τα δικαιώματα βαίνουν παράλληλα.
Σύγχρονος διεθνισμός σημαίνει ισόρροπη διεθνής τάξη, σε έναν κόσμο πολυπολικό. Σημαίνει την επιλογή της ειρήνης και των προωθητικών συναινέσεων στις διεθνείς σχέσεις.
Δεύτερη προτεραιότητα.
Στην ανάλυση του σύγχρονου κόσμου, βασικό στοιχείο της αναγκαίας υπερεθνικής οπτικής αποτελεί για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ η θεώρηση της υπερεθνικής οντότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως απαραίτητο πεδίο για την άσκηση της πολιτικής της σύγχρονης Αριστεράς.
Η έντονη αντίθεσή μας για τις πολιτικές που υλοποιούν οι ηγετικές ελίτ της ΕΕ δεν πρέπει να οδηγεί σε τάσεις φυγής. Τα δημοκρατικά, κοινωνικά και οικολογικά ελλείμματα δεν μας ωθούν σε εθνική περιχαράκωση, η οποία θα ήταν καταστροφική και για την Αριστερά μας και για τη χώρα.
Εξακολουθούμε να υπηρετούμε ένα ριζοσπαστικό αριστερό ευρωπαϊσμό.
Τρίτη προτεραιότητα.
Οφείλουμε να αγωνιζόμαστε πολιτικά για ένα σταθερό και διαρκές μέτωπο ενάντια στον εθνικισμό, στη λογική των «προαιώνιων εχθρών», του «ανάδελφου έθνους». Οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε την ειρηνική επίλυση των διαφορών.
Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για τη συμφωνία των Πρεσπών, για το Κυπριακό, για τις σχέσεις με την Τουρκία δεν συνιστούν, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, ενδοτικότητα, κοσμοπολίτικη αφέλεια, επικίνδυνη αμεριμνησία, άγνοια υπαρκτών κινδύνων. Ούτε συνιστούν, όπως ισχυρίζονται κάποιοι άλλοι, βήματα πίσω στην διεθνιστική παράδοση της Αριστεράς.
Συνιστούν ένα συνεκτικό σύνολο πολιτικών που υπερασπίζονται τα εθνικά συμφέροντα με γνήσιο πατριωτισμό και σύγχρονο διεθνισμό.
Τέταρτη προτεραιότητα.
Με δεδομένη την άρνηση μας στο φόβο και την εχθρότητα απέναντι στο διαφορετικό και το ξένο, οφείλουμε να δομούμε μέτωπο ενάντια στην ξενοφοβία, το ρατσισμό, την ομοφοβία. Μέτωπο για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από φυλή, χρώμα, θρησκεία, γλώσσα, σεξουαλικό προσανατολισμό.
Με αυτή την πολιτική οπτική να αντιμετωπίζουμε το μεγάλο και σύνθετο πρόβλημα των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Η διαφορετικότητα και η ιδιαιτερότητα μπορεί να είναι πλούτος και στις σύγχρονες συνθήκες.
Ταυτόχρονα, στεκόμαστε απόλυτα εχθρικοί στο φονταμενταλισμό ως υπεράσπιση της διαφορετικότητας, είτε αυτός εμφανίζεται ως ακραίος φασιστοειδής εθνικισμός στη Δύση είτε ως φανατικά κινήματα μουσουλμάνων.
Πέμπτη προτεραιότητα.
Η οικολογία συνιστά κεντρικό στοιχείο ταυτότητας του προγραμματικού λόγου και της φυσιογνωμίας του ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ. Πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο των επεξεργασιών του και των δράσεών του, σε στενή συνεργασία και συμπόρευση με το οικολογικό κίνημα. Ειδικά σήμερα που η πανδημία σχετίζεται με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τις καταστροφές στη βιοποικιλότητα, την κλιματική κρίση.
Έκτη προτεραιότητα.
Με σαφήνεια οι προγραμματικές μας επιλογές πρέπει να αναφέρονται στη λειτουργία μιας μεικτής – πλουραλιστικής οικονομίας.
Υποστηρίζοντας τη δυναμική συνύπαρξη ελευθερίας και ισότητας του ατόμου, από τη μια πλευρά με δημόσια σφαίρα και ισότητα από την άλλη, θεωρούμε ότι η αγορά, γενικά, από αποκλειστικότητα του νεοφιλελευθερισμού μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα χρήσιμο κοινωνικό εργαλείο και στο νέο κοινωνικό – οικονομικό μοντέλο που θέλουμε να υπάρξει.
Ο τομέας της οικονομίας, φορτισμένος από τη βαριά και ανθεκτική κληρονομιά του κρατισμού στην παράδοση της Αριστεράς, αποτελεί ένα χώρο που δοκιμάζεται ιδιαίτερα το περιεχόμενο του οικονομικού – κοινωνικού μοντέλου που προσβλέπουμε και παραπέρα μιας δημοκρατικής – σοσιαλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας. Για τη σύγχρονη Αριστερά έχουν ιδιαίτερη σημασία οι απόψεις που θέτουν, με σύγχρονους και ρεαλιστικούς όρους, μείζονα ζητήματα, όπως ο επαναπροσδιορισμός ενός χώρου δημόσιων συλλογικών αγαθών που πρέπει να διεκδικηθεί με όρους που θα ενσωματώνουν τις απαιτήσεις του μέλλοντος και την κριτική του παρελθόντος. Ως προς τις μορφές ιδιοκτησίας και δημόσιας ρύθμισης η άρνηση του καθεστώτος «ιδιωτικής παραγωγής δημοσίων αγαθών» δεν σημαίνει άρνηση κάθε ιδιωτικής παραγωγής για λογαριασμό του δημοσίου, με συνεκτιμώμενες την κοινωνική βαρύτητα του κάθε αγαθού και τις πραγματικές δυνατότητες αποτελεσματικής ρύθμισης.
Και ακόμη, «πρέπει να διερευνήσουμε κατά πόσο και άλλες μορφές πέρα από το κράτος ή την καπιταλιστική επιχείρηση, και υπό ποιους όρους, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ένα θετικό ρόλο στην παραγωγή δημοσίων αγαθών και την ικανοποίηση συλλογικών αναγκών».
Μια πλουραλιστική – μεικτή οικονομία περιλαμβάνει ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό, αξιοκρατικό δημόσιο τομέα, μια υγιή ιδιωτική επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς και δομές κοινωνικής οικονομίας.
Στον προγραμματικό μας λόγο θεωρούμε αναγκαία την εκτενή αναφορά στις μικρές και μεσαίες ιδιωτικές μονάδες που συνιστούν βασικό μοχλό για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Ορθώς, επίσης, στις προγραμματικές μας επεξεργασίες δεν στοχοποιείται το κέρδος που προκύπτει από υγιή επιχειρηματικότητα.
Και ακόμη, απαιτείται μια επανατοποθέτηση, από την πλευρά της σύγχρονης αριστερής σκέψης, της έννοιας της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, όχι μόνο γενικά, αλλά και συγκεκριμένα της οικονομίας της χώρας μας και μάλιστα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης.
Τέλος, διαφωνούμε με απόψεις που θεωρούν σχεδόν ταξικό εχθρό των μισθωτών εργαζομένων τα μεσαία κοινωνικά στρώματα.
Ας μην αγνοούμε ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις είναι το 95%, περίπου, του συνόλου, ότι στα στρώματα αυτά έχει επέλθει μια βαριά οικονομική υποβάθμιση από τις πολιτικές της κυβέρνησης της ΝΔ και ότι, σε τελευταία ανάλυση, το κύριο δεν είναι το μέγεθος αλλά η διαφοροποίηση ανάμεσα σε “υγιείς” και “κρατικοδίαιτες/διαπλεκόμενες” μονάδες.
*Ο Φώτης Κουβέλης είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
* Ο Γιάννης Μπαλάφας είναι Βουλευτής Β3΄- Νότιου Τομέα Αθήνας, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
Το άρθρο δημοσιεύεται στην “ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ”
