Προβληματισμούς δημιουργούν καταγγελίες προσφύγων και μεταναστών για επαναπροωθήσεις από τις Ελληνικές αρχές, καθώς εξασθενούν ισχυρισμοί των αρμόδιων αρχών της χώρας ότι δεν γίνονται τέτοιες ενέργειες, ενώ αναδεικνύονται και ανθρώπινες τραγικές ιστορίες που ορισμένες φορές καλύπτονται από πολιτικές σκοπιμότητες, ένθεν και ένθεν των συνόρων.
Υπόμνημα της Διεθνούς Αμνηστίας στα Ηνωμένα έθνη κάνει λόγω για βίαιες επαναπροωθήσεις και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ προσέφυγε Ιρανή πρόσφυγας καταγγέλλοντας διαδοχικές επαναπροωθήσεις της από την Ελλάδα στην Τουρκία.
Η Ιρανή Πάρβιν Α. που προσέφυγε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε, αναφέρει ότι σε διάστημα έξι μηνών, από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Ιούλιο του 2020, διέσχισε τα ελληνοτουρκικά σύνορα έξι φορές, ότι κρατήθηκε παράτυπα στην ελληνική πλευρά και στάλθηκε πίσω στην Τουρκία με συνοπτικές διαδικασίες, εκτός οποιουδήποτε νομικού πλαισίου, δίχως να της δοθεί το δικαίωμα υποβολής αιτήματος ασύλου.
Όπως λέει στις τρεις από αυτές τις περιπτώσεις είχε καταφέρει να συγκεντρώσει με το κινητό της τηλέφωνο βίντεο, φωτογραφίες και γεωγραφικά στίγματα από τα σημεία όπου κρατήθηκε, τα οποία έχει υποβάλει στην προσφυγή της ως τεκμήρια της μαρτυρίας της.
Η υπόθεση της προσφυγής της Πάρβιν Α., η οποία σήμερα ζει στη Γερμανία, παρουσιάστηκε την Τετάρτη (2 Φεβρουαρίου) σε συνέντευξη Τύπου των μη κυβερνητικών οργανώσεων Human Rights 360 και ECCHR (European Center For Constitutional and Human Rights) και αναδείχθηκε σε αποκλειστικό ρεπορτάζ του γερμανικού περιοδικού Spiegel. Η μαρτυρία και το οπτικοακουστικό υλικό που είχε συγκεντρώσει η καταγγέλλουσα μελετήθηκαν από το ερευνητικό κέντρο Forensic Architecture, το οποίο έχει ως έδρα του το Πανεπιστήμιο Goldsmiths στο Λονδίνο. Σύμφωνα με την ανάλυσή τους, η νεαρή Ιρανή φέρεται να κρατήθηκε σε τέσσερα διαφορετικά συνοριακά κέντρα, στο Νέο Χειμώνιο, στον Ιασμο, στο Σουφλί και στο Τυχερό, μετά τις χερσαίες διασχίσεις των συνόρων, προτού μεταφερθεί παράτυπα πίσω σε τουρκικό έδαφος.
Σύμφωνα με τις καταγγελίες, στην πρώτη περίπτωση επαναπροώθησής της κατέγραψε με βίντεο το εσωτερικό του χώρου στον οποίο είχε τεθεί υπό κράτηση στο Νέο Χειμώνιο, ενώ αναφέρει ότι τη χτύπησαν και απείλησαν πως θα τη σκοτώσουν εάν επιχειρούσε να περάσει ξανά στην Ελλάδα. Ακόμη, μεταξύ των οπλισμένων μασκοφόρων που πραγματοποίησαν εκείνη την επαναπροώθησή της έχει δηλώσει ότι κάποιοι μιλούσαν αγγλικά, γαλλικά και πιθανότατα γερμανικά. Σε άλλη περίπτωση, όπως καταγγέλλει, το έργο των Ελλήνων συνέδραμαν και δύο άνδρες από το Ιράν και το Αφγανιστάν, στους οποίους είχε ανατεθεί να περνούν τους επαναπροωθούμενους με βάρκες στην τουρκική πλευρά του Εβρου.
Διεθνής Αμνηστία
Πάντως η πρόσφατη έκθεση, της Διεθνής Αμνηστία αναφέρει συνολικά 21 επαναπροωθήσεις στα σύνορα (19 εκ των οποίων έγιναν στον Έβρο) μεταξύ Ιουνίου και Δεκεμβρίου του 2020, μέσα από τις μαρτυρίες 16 ατόμων που τις βίωσαν. Όπως αναφέρουν οι καταγγελίες που επικαλείται η οργάνωση, οι επιχειρήσεις απώθησης έγιναν από άτομα που φαίνεται να ανήκουν στις ελληνικές αρχές με τη συχνή συμμετοχή ατόμων που φορούσαν είτε πολιτικά ρούχα είτε άλλα ενδύματα χωρίς όμως κάποια σήμανση.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την απώθηση, τη σύλληψη και την επιστροφή μεταναστών και προσφύγων περιλάμβανε, σύμφωνα με την οργάνωση, τη χρήση βίας.
Παρά τα στοιχεία που παρέχονται από τη Διεθνή Αμνηστία και άλλες οργανώσεις σχετικά με πρακτικές pushback στο Αιγαίο και τον Έβρο, οι ελληνικές αρχές έχουν επανειλημμένα αρνηθεί ότι προβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες και, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, δεν έχουν πραγματοποιήσει επαρκείς έρευνες για το θέμα.
Τον Αύγουστο του 2021, η Επιτροπή της ΕΕ ανακοίνωσε ότι η αποδέσμευση πρόσθετης χρηματοδότησης για δραστηριότητες ελέγχου των συνόρων θα εξαρτηθεί από τη σύσταση ενός ανεξάρτητου ελληνικού μηχανισμού παρακολούθησης των συνόρων. Αν και δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα νέος μηχανισμός για τον σκοπό αυτό, η κυβέρνηση προσδιόρισε την Εθνική Αρχή Διαφάνειας ως αρμόδια για τη διερεύνηση των καταγγελιών για τις επαναπροωθήσεις. Ωστόσο, πολλές οργανώσεις έχουν ήδη αμφισβητήσει την ανεξαρτησία και επομένως την αντικειμενικότητα αυτού του οργάνου.
