Ουσιαστικά η απόφαση αυτή αποτελεί ένα ηχηρό «ράπισμα» στις διατάξεις του πρώην υπουργού Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκου, με τις οποίες άλλαξε τον «Κλεισθένη» άμεσα μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019.
Τι αναφέρει το ΣτΕ
Αναλυτικότερα, η Ολομέλεια του ΣτΕ (πρόεδρος Δημήτρης Σκαλστούνης και εισηγήτρια η Σταυρούλα Κτιστάκη) έκρινε ότι είναι αντισυνταγματική η μεταβολή (νόμος 4623/2019) του τρόπου ανάδειξης αντιδημάρχου δημοτικού συμβουλίου Κοινότητας άνω των 300 κατοίκων αμέσως μετά τις δημοτικές εκλογές της 26ης Μαΐου και της 2ας Ιουνίου 2019. Συγκεκριμένα κρίθηκε αντίθετη στο άρθρο 5 του Συντάγματος για το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι καθώς νοθεύει την εκφρασθείσα θέληση των εκλογέων των νησιωτικών δημοτικών κοινοτήτων.
Σύμφωνα με το ΣτΕ ο επίμαχος νόμος παραβιάζει τις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας, της ισότητας των όρων του εκλογικού ανταγωνισμού και της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης του λαϊκού φρονήματος, που διέπουν τις εκλογές για την ανάδειξη των αρχών των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης και απορρέουν από τα άρθρα 1, 4, 5, 51, 52 και 102 του Συντάγματος.
Τι είχε συμβεί
Με βάση το πλαίσιο με το οποίο διεξήχθησαν οι δημοτικές εκλογές στις 26 Μαΐου 2019 (δηλαδή τον «Κλεισθένη»), στις νησιωτικές δημοτικές ενότητες των νησιωτικών δήμων θα αναλάμβανε το αξίωμα του (χωρικού) αντιδημάρχου όποιος εκλεγόταν δημοτικός σύμβουλος σε κάθε μία από αυτές τις μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες, ανεξαρτήτως παράταξης, ακόμα κι αν ανήκε σε μειοψηφούντα-αντιπολιτευόμενο συνδυασμό.
Με τον «νόμο Θεοδωρικάκου», αντιδήμαρχος στις νησιωτικές δημοτικές ενότητες θα μπορούσε να οριστεί μόνο κάποιος «[δημοτικός] σύμβουλος της πλειοψηφίας», όπως αναφέρει το άρθρο 5 του νόμου 4623/2019. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τις 9 Αυγούστου του 2019, δηλαδή λίγο πριν αναλάβουν καθήκοντα οι νέες δημοτικές αρχές (1η Σεπτεμβρίου 2019) και οριστούν αντιδήμαρχοι.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ (με κοινή ανακοίνωση των στελεχών του Κ. Ζαχαριάδη και Μ. Χατζηγιαννάκη), σχολιάζοντας την απόφαση του ΣτΕ υπογραμμίζει ότι «ο νομοθέτης, σύμφωνα με την απόφαση, επεμβαίνει, μετά τη διεξαγωγή των εκλογών και μάλιστα σε χρόνο κατά τον οποίο έχουν ήδη εξαχθεί τα εκλογικά αποτελέσματα στην ανάδειξη οργάνου διοίκησης του Δήμου, με αποτέλεσμα να παραβιάζονται οι αρχές της λαϊκής κυριαρχίας, της ισότητας των όρων του εκλογικού ανταγωνισμού και της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης του λαϊκού φρονήματος».
Η προσφυγή του Ν. Νομικού
Στο ΣτΕ είχε προσφύγει ο δημοτικός σύμβουλος Σχοινούσας Νίκος Νομικός, μέλος της παράταξης «Δύναμη Δημιουργίας» που ήρθε τρίτη σε δύναμη στις εκλογές για τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.
Διεκδικώντας το δικαίωμα να εκπροσωπήσει το νησί του –καθώς, με βάση τον «Κλεισθένη», θα έπρεπε να είναι αυτός αντιδήμαρχος Σχοινούσας– ο κ. Νομικός προσέφυγε στη Δικαιοσύνη.
Σε μια πρώτη απόφαση, το Γ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι είναι αντίθετη προς το Σύνταγμα η ρύθμιση με την οποία τροποποιήθηκε το πλαίσιο ορισμού αντιδημάρχων σε νησιωτικές δημοτικές ενότητες της χώρας. Και έτσι, το θέμα έφτασε στην Ολομέλεια του ΣτΕ.
Τι έπεται
Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη απόφαση του ΣτΕ αποτελεί ένα ηχηρό «ράπισμα» στον νόμο Θεοδωρικάκου, αλλά ενδέχεται να μην είναι το μοναδικό. Κι αυτό γιατί εκκρεμούν οι αποφάσεις της Ολομέλειας για άλλες δύο περιπτώσεις που ήδη έχουν κριθεί αντισυνταγματικές σε επίπεδο Τμήματος.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για την αλλαγή του τρόπου ανάδειξης προέδρων κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων, καθώς και για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων των δημοτικών συμβουλίων προς τις επιτροπές των Δήμων, οι οποίες συγκροτούνται με πλειοψηφίες 3/5 υπέρ των παρατάξεων των δημάρχων.
«Η Νέα Δημοκρατία, μόλις πριν τέσσερις ημέρες, δια στόματος του Αναπληρωτή Υπουργού κ. Πέτσα σε απάντηση επίκαιρης ερώτησης που καταθέσαμε, μας κουνούσε το δάχτυλο, λέγοντας ότι αναμένουν τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ. Τώρα που ξεκίνησαν να εκδίδονται αποφάσεις περί αντισυνταγματικών νομοθετημάτων της κυβέρνησης, ελπίζουμε να μην σταλούν για μετάφραση και χαθούν και εκεί τα καίρια σημεία. Δυστυχώς, όμως, η χώρα μας και η Αυτοδιοίκηση τα χρόνια της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας φαίνονται χαμένοι στη μετάφραση», ανέφερε καυστικά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
