Συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία με τους αντιπροσώπους να επικεντρώνονται στην πρόταση του Κρεμλίνου για ουδέτερο καθεστώς, σε μια προσπάθεια να τερματιστεί ο πόλεμος που μαίνεται για 21 ημέρες. Το ουδέτερο καθεστώς που προτείνει το Κρεμλίνο προσομοιάζει σε μοντέλο Σουηδίας ή Αυστρίας
Ο Σεργκέι Λαβρόφ, υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας τόνισε ότι “το ουδέτερο καθεστώς [της Ουκρανίας] συζητείται σοβαρά, σαφώς, μαζί με τις εγγυήσεις ασφαλείας. Αυτό ακριβώς είπε ο Πρόεδρος Πούτιν σε συνέντευξη Τύπου τον Φεβρουάριο: οποιεσδήποτε αποδεκτές παραλλαγές, οποιεσδήποτε αμοιβαία αποδεκτές εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία και όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, εκτός από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ” και πρόσθεσε: “Αυτό συζητείται στις διαπραγματεύσεις. Υπάρχουν απολύτως συγκεκριμένες διατυπώσεις και, κατά τη γνώμη μου, οι πλευρές είναι κοντά στο να συμφωνήσουν σε αυτές”.
Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος σημείωσε ότι οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις πρέπει να οδηγήσουν σε μία δίκαιη συμφωνία για την Ουκρανία που θα περιλαμβάνει εγγυήσεις ασφαλείας που θα την προστατεύουν από μελλοντικές απειλές.
«Μπορούμε και οφείλουμε να αγωνισθούμε σήμερα, τώρα. Μπορούμε και οφείλουμε να υπερασπισθούμε το κράτος μας, την ζωή μας, την ουκρανική ζωή. Μπορούμε και οφείλουμε να διαπραγματευθούμε μία δίκαιη και προσήκουσα ειρήνη για την Ουκρανία, πραγματικές εγγυήσεις ασφαλείας που θα λειτουργούν», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα.
Η Ουκρανία απαιτεί “πλήρεις εγγυήσεις ασφαλείας” απέναντι στη Ρωσία, απορρίπτοντας παράλληλα την ιδέα της εφαρμογής ενός “αυστριακού ή σουηδικού” μοντέλου “ουδετερότητας”, ανακοίνωσε προηγουμένως η ουκρανική προεδρία.
Όμως ποιο είναι το αυστριακό ή σουηδικό μοντέλο που προτείνει η Μόσχα και μπορεί να οδηγήσει στον τερματισμό του πολέμου;
Μοντέλο Αυστρίας
Καθεστώς ουδετερότητας ισχύει στην Αυστρία με διάταξη στο Σύνταγμά της από το 1955 και είναι το κεντρικό σημείο της αμυντικής πολιτικής της. Η 26η Οκτωβρίου είναι η εθνική επέτειος στην Αυστρία ως ανάμνηση της 26ης Οκτωβρίου 1955 όταν η χώρα ανέκτησε την πλήρη κυριαρχία της με την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων των τεσσάρων συμμαχικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Σοβιετική Ένωση, Γαλλία και Αγγλία), έπειτα από δέκα χρόνια διαίρεσης σε τέσσερις ζώνες επιρροής. Η Βουλή της Αυστρίας ψήφισε τη συνταγματική τροποποίηση και έκτοτε ισχύει το καθεστώς ουδετερότητας.
Όσον αφορά στα ιστορικά στοιχεία να σημειωθεί ότι στις 12 Μαρτίου του 1938, η Αυστρία καταλήφθηκε από γερμανικά στρατεύματα, ενώ Αυστριακοί Ναζί κατέλαβαν την εξουσία. Στις 13 Μαρτίου ανακηρύχθηκε επίσημα η Άνσλους, η Ένωση, δηλαδή, της Αυστρίας με τη Γερμανία, και δύο μέρες μετά ο Χίτλερ, Αυστριακός στην καταγωγή, ανακοίνωσε την επανένωση των δύο κρατών στη Βιέννη.
Με ένα οργανωμένο δημοψήφισμα η ένωση επικυρώθηκε τον Απρίλιο του 1938. Η Αυστρία ενσωματώθηκε στο Τρίτο Ράιχ και δεν ήταν πλέον ανεξάρτητη. Η ονομασία της από τους Ναζί ήταν Όστμαρκ, μέχρι το 1942, όταν ονομάστηκε Άλπεν-Ντόναου-Ραϊχσγκάουε. Η Βιέννη καταλήφθηκε στις 13 Απριλίου του 1945 από τους Σοβιετικούς, λίγο πριν από την κατάρρευση του Τρίτου Ράιχ. Μία προσωρινή κυβέρνηση με την έγκριση των Σοβιετικών, ανακοίνωσε την απόσχιση από το Ράιχ και την ανεξαρτησία της Αυστρίας στις 27 Απριλίου του 1945. Ο συνολικός αριθμός των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στον πόλεμο ανερχόταν στις 260.000, ενώ τα θύματα του ολοκαυτώματος στην Αυστρία στις 65.000.
Όπως και η Γερμανία, η Αυστρία διαχωρίστηκε σε τέσσερις τομείς με βρετανική, γαλλική, ρωσική και αμερικανική διοίκηση, ενώ συνολικά διοικούταν από τη Συμμαχική Επιτροπή για την Αυστρία. Όπως προβλεπόταν στη Συνθήκη της Μόσχας το 1943, η αντιμετώπιση της Αυστρίας ήταν διαφορετική από τους Συμμάχους. Η αυστριακή κυβέρνηση, αποτελούμενη από σοσιαλδημοκράτες, συντηρητικούς και κομμουνιστές, και με έδρα τη Βιέννη στο Σοβιετικό τομέα, αναγνωρίστηκε από τους δυτικούς Συμμάχους τον Οκτώβριο του 1945, αποφεύγοντας έτσι τη δημιουργία μίας δυτικής Αυστρίας. Γενικά, η χώρα αντιμετωπίστηκε ως ένα κράτος που είχε καταληφθεί από τη Γερμανία και απελευθερώθηκε από τους Συμμάχους.
Έπειτα από μακροχρόνιες συνομιλίες και τον Ψυχρό πόλεμο, η Αυστρία ανέκτησε την πλήρη ανεξαρτησία της στις 15 Μαΐου του 1955 με τη Συνθήκη του Αυστριακού Κράτους που υπέγραψαν και οι τέσσερις συμμαχικές δυνάμεις. Στις 26 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, η χώρα ανακήρυξε τη μόνιμη ουδετερότητά της, η οποία ισχύει ως και σήμερα, αν και με μικρές τροποποιήσεις για την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μοντέλο Σουηδίας
Επίσης, καθεστώς ουδετερότητας υπάρχει στη Σουηδία που δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά εταίρος της στρατιωτικής συμμαχίας από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η Σουηδία εγκατέλειψε την ουδετερότητά της στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οπότε και εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με το nordics.info, μια τάση προς ουδετερότητα κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων υπάρχει σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες, αν και η Σουηδία ήταν η μόνη σκανδιναβική χώρα που παρέμεινε (λιγότερο ή περισσότερο) ουδέτερη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Ψυχρό Πόλεμο. Η Φινλανδία έχει επίσης αγωνιστεί για μια πολιτική ουδετερότητας κατά τη διάρκεια και μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Η Δανία και η Νορβηγία δεν έχουν επιτρέψει βάσεις του ΝΑΤΟ και πυρηνικά όπλα στα εδάφη τους, και η Ισλανδία δεν διατήρησε ποτέ τις δικές της στρατιωτικές δυνάμεις. Η Δανία, η Ισλανδία και η Νορβηγία ήταν ιδρυτικά μέλη του ΝΑΤΟ, υπάρχει μια βάση του ΝΑΤΟ στη Γροιλανδία και η Δανία έχει εμπλακεί σε πολλές ένοπλες συγκρούσεις από τον πόλεμο του Κόλπου το 1990.
Η Σουηδία είναι η μόνη σκανδιναβική χώρα που μπόρεσε να παραμείνει σε γενικές γραμμές ουδέτερη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ακολούθησε πολιτική ουδετερότητας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η παράδοση ενός τέτοιου προσανατολισμού πολιτικής ασφάλειας ανάγεται στο πρώτο μισό του δέκατου ένατου αιώνα.
Η Σουηδία διατήρησε την πολιτική της ουδετερότητας κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν ο πόλεμος ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η τύχη της Σουηδίας ήταν ασαφής. Λόγω ενός συνδυασμού της γεωπολιτικής της θέσης στη Σκανδιναβική Χερσόνησο, της επιτυχημένης ρεαλπολιτίκ (ρεαλιστικής πολιτικής) με αρκετές μανούβρες κατά την διάρκεια μιας απρόβλεπτης πορείας των γεγονότων, καθώς και της αφοσίωσης του στρατού, η Σουηδία κατάφερε να παραμείνει ουδέτερη καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.
Με το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, η Σουηδία διατηρούσε μια ουδέτερη στάση στις διεθνείς σχέσεις για περισσότερο από έναν αιώνα. Η Σουηδία ήταν ουδέτερη από την εποχή των Ναπολεόντειων Πολέμων, το 1815.
Είκοσι ευρωπαϊκά έθνη ήταν ουδέτερα κατά το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον Σεπτέμβριο του 1939.
