Μυτιληναίος: Τα βαθύτερα αίτια της ενεργειακής κρίσης – Απειλείται η ύπαρξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας

Καμπανάκι για τους κινδύνους που εγκυμονεί το αυξημένο ενεργειακό κόστος στην ευρωπαϊκή βιομηχανία και την οικονομία χτύπησε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος κατά την ομιλία του στην τελετή βράβευσης του από τον σύλλογο αποφοίτων του LSE. Είναι επείγον να μιλήσουμε για την ενεργειακή κρίση, να θέσουμε επί τάπητος τα προβλήματα και κυρίως να αρχίσουμε να βρίσκουμε λύσεις, τόνισε.

Όπως εξήγησε:

Οι στόχοι για την κλιματική κρίση είναι φιλόδοξοι. Κι είναι επιτακτικό πλέον να κάνουμε κάτι. Άλλωστε, είμαι από τους πρώτους επιχειρηματίες που έχουν επενδύσει σε αυτή την κατεύθυνση. Έχουμε σε εξέλιξη ένα τεράστιο πρόγραμμα επενδύσεων, που φτάνει τα 600 εκατ. ευρώ και απλώνεται σε ένα μεγάλος εύρος τέτοιων επενδύσεων, που μειώνουν σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Όμως, για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο σημείο να έχουμε πράσινη ανάπτυξη, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ανάπτυξη και βέβαια, να έχουμε επιβιώσει οι άνθρωποι από τις απανωτές οικονομικές κρίσεις, την παγκόσμια ύφεση που είναι προ των πυλών και τον πληθωρισμό».

Αναφορικά με την κοινωνία:

Ήδη οι πολύ υψηλές τιμές ρεύματος κάνουν δυσθεώρητους τους λογαριασμούς. Στην Ελλάδα είμαστε τυχεροί, επειδή η ελληνική κυβέρνηση φρόντισε σύντομα για τη δημιουργία του μηχανισμού, που επιβάλλοντας την έκτακτη φορολόγηση στους ηλεκτροπαραγωγούς τροφοδότησε τους λογαριασμούς ρεύματος των πολιτών. Εμείς, ως εταιρεία, μόνο για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, χρηματοδοτήσαμε αυτόν τον μηχανισμό με 50 εκατ. ευρώ. Δεν ξέρω βέβαια δημοσιονομικά μέχρι πότε θα είναι εφικτή η λειτουργία αυτού του μηχανισμού, ωστόσο ήταν σημαντική ένεση για τους πολίτες, ώστε να μη δουν τον πραγματικό λογαριασμό, που διαφορετικά θα ήταν και 4 και 5 φορές πάνω.

Έρχομαι όμως στην οικονομία και τη βιομηχανία. Η αύξηση του ενεργειακού κόστους έχει δημιουργήσει πολύ σοβαρά θέματα στη λειτουργία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ένα σχέδιο απότομης εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων, χωρίς ενδιάμεσο στάδιο και υποδομές, δημιούργησε τρομερά αντικίνητρα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία, που άρχισε να εγκαταλείπει την ευρωπαϊκή ήπειρο, υπό την απειλή πάντα της ενεργειακής ασφάλειας πέρα από το ενεργειακό κόστος.

Αυτή τη στιγμή, η MYTILINEOS έχει ένα από τα ελάχιστα smelters αλουμινίου στην Ευρώπη, του μετάλλου που αναφέραμε και πριν ως τόσο σημαντικού για την ενεργειακή μετάβαση. Όλα τα άλλα σταδιακά έχουν εγκαταλείψει τη Γηραιά Ήπειρο για χώρες στις οποίες δεν έχουν να πληρώσουν υψηλά CO2 και ενεργειακό κόστος. Η Ευρώπη λοιπόν πίεσε για πολιτικές βιωσιμότητας και πράσινης μετάβασης, χωρίς να αξιολογήσει αν μπορούν να τις αντέξουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες. Δεν δώσαμε την απαραίτητη σημασία στην ασφάλεια εφοδιασμού και τώρα, τόσο η Ευρώπη σε θεσμικό επίπεδο όσο και οι κοινωνίες της είναι σε απόγνωση και κίνδυνο. Έτσι, αυτή τη στιγμή, απειλείται η ύπαρξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, μαζί και των θέσεων εργασίας σε αυτή.

Θα ήθελα να σταθώ σε μερικούς μόνο αριθμούς:

Στην Ευρώπη, ο κλάδος των μη σιδηρούχων μετάλλων έχει ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των €120 δισ., με πάνω από 47 εκατ. τόνους ετήσιας παραγωγής. Με 500.000 άμεσους και 3 εκατ. έμμεσους εργαζόμενους.

Τα μέταλλα παρέχουν στην ευρωπαϊκή καινοτομία και σε ένα ευρύ φάσμα άλλων βιομηχανιών, βασικά υλικά για επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη. Λόγω της ανθεκτικότητάς τους, μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και να πολλαπλασιάσουν την αξία τους στην ευρωπαϊκή οικονομία. Αυτή τη στιγμή, η Ευρώπη επαναχρησιμοποιεί: 90% μέταλλα που προέρχονται από κατασκευές κτιρίων, 90% μέταλλα που προέρχονται από τον τομέα των μεταφορών και 60% μέταλλα από ανακυκλωμένες συσκευασίες.

Και μερικά αντίστοιχα μεγέθη για την Ελλάδα:

3.000 μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις απασχολούνται στη δραστηριότητα του Αλουμινίου, με πάνω από 30.000 εργαζόμενους.

Είναι ο τρίτος πιο εξαγωγικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας, με αξία εξαγωγών περισσότερων από 2 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 5,4% των συνολικών εξαγωγών της χώρας και ο δεύτερος με το καλύτερο θετικό εμπορικό ισοζύγιο, ύψους 820 εκατ. ευρώ.

Αντιλαμβάνεται κανείς τη συμβολή αυτού του κλάδου στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, όταν αυτό έκλεισε το 2021 με έλλειμα 10,6 δισ. ευρώ.

Δεν νομίζω ότι συνιστά ανακάλυψη της πυρίτιδας το ότι τα ευχολόγια από μόνα τους καθώς και οι αγαθές προθέσεις δεν θα μας οδηγήσουν στον στόχο μας, εάν η ασφάλεια του εφοδιασμού και οι ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας δεν αποτελέσουν ισότιμη προτεραιότητα με την Πράσινη Μετάβαση. Ούτε το ότι ο κόσμος και η οικονομία χρειάζονται ενέργεια σε προσιτές τιμές για να ζήσουν με αξιοπρέπεια.

Δυστυχώς, οι διαπιστώσεις αυτές, φοβούμαι αυτονόητες, δεν έγιναν και ίσως ακόμη δεν έχουν γίνει κατανοητές στην Ευρώπη. Και σήμερα, εδώ που βρισκόμαστε, με το φυσικό αέριο στα ύψη, στις Βρυξέλες συζητούν πώς θα πρασινίσει η οικονομία!

Επίσης κανείς δεν είπε στους πολίτες το κόστος της κλιματικής αλλαγής και αν τους το έλεγε, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα συμφωνούσαν με το κόστος αυτό. Και εγώ αλλά πιστεύω και όλοι οι συνάδελφοί μου, που έχουμε την ευθύνη της διατήρησης θέσεων εργασίας και της ανάπτυξης, δεν συμφωνούμε. Εξάλλου δεν ερωτηθήκαμε, σε θεσμικό επίπεδο, κάτι που θεωρώ ότι ήταν αυτονόητη υποχρέωση των αρμόδιων ευρωπαϊκών οργάνων.

Είναι βέβαιο ότι απαιτείται μια πιο ισορροπημένη και ολιστική προσέγγιση, που θα καλύπτει όχι μόνο τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας αλλά και τη διασφάλιση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης. Η μη έγκαιρη και μη ρεαλιστική αντιμετώπιση τόσο σοβαρών θεμάτων είχε βέβαια το αρνητικό αποτέλεσμα να βρεθούμε στο σημερινό σημείο, που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εθνικές κυβερνήσεις, τεράστιες εταιρείες αλλά και οι πολίτες έχουν πολύ σοβαρές ζημιές και να αναζητείται ευρωπαϊκή λύση ενώ τα κράτη-μέλη υιοθετούν κάθε είδους διαφορετικά εθνικά μέτρα, θέτοντας σε κίνδυνο τα ίδια τα θεμέλια της εσωτερικής αγοράς ενέργειας.

Ανέλαβα μόλις την προηγούμενη εβδομάδα Πρόεδρος της Eurometaux, της Πανευρωπαϊκής Ένωσης, που εκπροσωπεί τη βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων. Μέλη της είναι εταιρείες-κολοσσοί από όλη την Ευρώπη – όπως οι Alcoa, Glencore, Hydro, Rio Tinto-, βιομηχανικά επιμελητήρια κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ενώσεις που εκπροσωπούν παρεμφερείς και εξίσου σημαντικούς βιομηχανικούς κλάδους, όπως για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Ένωση Αλουμινίου (European Aluminum).

Από τη σύντομη παραμονή μου στις Βρυξέλλες και τις επαφές που είχα, μου κατέστη σαφές πόσο δυσκίνητη έχει γίνει η Ένωσή μας, που από φορέας αλληλεγγύης έχει καταλήξει πεδίο μόνο συμβιβασμών, κυρίως συμβολικών συμβιβασμών, που δεν έχουν αντίκρισμα στην πραγματική κοινωνία και οικονομία. Χωρίς να φαίνεται λύση, οι Βρυξέλλες -σε μεγάλο βαθμό- συνεχίζουν να επιδιώκουν ορισμένες πρωτοβουλίες, σαν να ήταν “business as usual”.

Δεν έχω σκοπό να γίνω μέρος αυτού του τρόπου προσέγγισης των πραγμάτων. Σκοπεύω να αξιοποιήσω τη θητεία μου ώστε να θέσω τα πράγματα επί τον τύπον των ήλων και να ακουστούν δυναμικά οι θέσεις μας, οι προτάσεις μας, για να κάνουμε και πάλι πρωταγωνιστή την ευρωπαϊκή βιομηχανία.

Στο σημείο που βρισκόμαστε λοιπόν, έχοντας δει αναγκαστικά την πραγματικότητα κατάματα, έχουμε καθήκον να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε ρεαλιστικά αυτή την καταστροφική κρίση, να αφυπνισθούμε και να αναλάβουμε δράση. Πριν αφανιστούμε. Δεν ήθελα να ακουστώ δυσάρεστος ή απαισιόδοξος. Είμαι πεπεισμένος ωστόσο, ότι επειδή η ενεργειακή κρίση θα είναι για καιρό εδώ, πρέπει να είμαστε άμεσοι και αποτελεσματικοί, για να περιορίσουμε τις επιπτώσεις της, προς όφελος των ανθρώπων, των κοινωνιών και των οικονομιών τους.