Η Ιταλία σε δύσκολες ασκήσεις ισορροπίας μετά τις εκλογές

Παρότι αναμενόμενη, η εκλογική νίκη των «Αδελφών της Ιταλίας» προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στο προεδρικό Κυρηνάλιο Μέγαρο της Ρώμης. Ο πρόεδρος Σέρτζο Ματαρέλα, χριστιανοδημοκρατικής προέλευσης και πεπεισμένος αντιφασίστας, αναμένεται να κάνει χρήση όλων των δικαιωμάτων που του προσφέρει το ιταλικό Σύνταγμα ώστε να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο την κυβερνητική δραστηριότητα στα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Βεβαίως, αναφορικά με την πρόθεση της Τζώρτζα Μελόνι να αλλάξει το πολιτικό σύστημα της χώρας προς ένα ακόμη αδιευκρίνιστο προεδρικό πρότυπο, ο Ματαρέλα δεν έχει λόγους να ανησυχεί. Το ίδιο ισχύει και για την προεκλογική υπόσχεση της προέδρου των «Αδελφών της Ιταλίας» να εφαρμόσει οριζόντια φορολογία(flattax), καταργώντας το άρθρο του Συντάγματος που επιβάλει προοδευτικό φορολογικό σύστημα. Οι αλλαγές αυτές δεν θα γίνουν ποτέ.  Η κοινοβουλευτική ομάδα των τριών δεξιών κομμάτων που θα σχηματίσουν τη νέα κυβέρνηση δεν είναι από αριθμητική άποψη σε θέση να αλλάξει το Σύνταγμα. Ακόμη κι αν ο Ματέο Ρέντσι, μοναχικός ακροβάτης που πηδά από τη μια παράταξη στην άλλη, περάσει με το μέρος της Δεξιάς, όπως ο ίδιος πρότεινε την επαύριοντων εκλογών.

Η Μελόνι έχει εκφράσει πολλές φορές την επιθυμία της να αναλάβει την πρωθυπουργία. Οι πληροφορίες που διαρρέουν από το Κυρηνάλιο Μέγαρο είναι αντιφατικές. Κάποιοι επιμένουν πως ο Ματαρέλα θα κάνει χρήση του συνταγματικού του δικαιώματος και θα επιλέξει να δώσει εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση σε άλλη προσωπικότητα της Δεξιάς, χωρίς να αποκλείεται αυτή να είναι ο 85χρονος πλέον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Όσοι μεταφέρουν αυτή την πληροφορία προσθέτουν πως ο Πρόεδρος εξηγεί αυτήν την επιλογή του με το γεγονός πως, πέρα από τις «απαράδεκτες φασιστικές της αντιλήψεις», η Μελόνι δεν έχει καμία κυβερνητική εμπειρία και διαθέτει μηδαμινή πολιτική κουλτούρα.

Άλλοι δημοσιογράφοι όμως επιμένουν πως την εντολή θα την πάρει ευθύς εξ αρχής η ΤζώρτζαΜελόνι καθώς ο Πρόεδρος δεν θέλει να εκτεθεί και να κατηγορηθεί πως αγνοεί τη λαϊκή ψήφο. Πόσο μάλλον που δύσκολα άλλες προσωπικότητες της Δεξιάς θα δεχτούν την προεδρική εντολή, γνωρίζοντας πως θα συγκρουστούν με την ηγέτιδα των «Αδελφών της Ιταλίας».

Το θέμα πάντως δεν επείγει. Το νέο Κοινοβούλιο θα συνεδριάσει για πρώτη φορά στις 10 Οκτωβρίου. Και μόνον όταν συγκροτηθούν οι κοινοβουλευτικές ομάδες και εκλεγούν οι πρόεδροι των Επιτροπών, περίπου επτά ημέρες αργότερα,  ο Ιταλός Πρόεδρος θα αρχίσει τις διαβουλεύσεις για το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Στο μεταξύ ο Ματαρέλα φρόντισε η νικήτρια των εκλογών να αναλάβει αμέσως, δηλαδή ήδη από την επομένή τους, ένα σκληρό και πολύπλοκο έργο, με τη βοήθεια του Μάριο Ντράγκι. Η Μελόνι από τη Δευτέρα δεν βγήκε από το σπίτι της διότι, σε συνεχή επικοινωνία με Ματαρέλα και Ντράγκι, προσπαθεί να συντάξει τον Προϋπολογισμό για το προσεχές έτος. Η ιταλική νομοθεσία απαιτεί ο Προϋπολογισμός να αρχίσει να εξετάζεται από το Κοινοβούλιο εντός Οκτωβρίου, αλλιώς η χώρα οδηγείται σε έκτακτη διαχείριση, τροφοδοτώντας νέες εντάσεις με την ευρωζώνη.

Για την Μελόνι είναι η πρώτη μεγάλη δοκιμασία. Προεκλογικά επιτέθηκε με σκληρά λόγια εναντίον της οικονομικής πολιτικής της ευρωζώνης κι εκτόξευσε βέλη προς το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, εκθειάζοντας την «κεϋνσιανη πολιτική» του ΜπενίτοΜουσολίνι. Θα δούμε αν το τελικό σχέδιο που θα κατατεθεί στο κοινοβούλιο θα έχει «κεϋνσιανή πολιτική». Θα δούμε επίσης εάν προβλέπει την κατάργηση του κοινωνικού εισοδήματος. Ένα παρόμοιο μέτρο είναι σε θέση να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση πριν ακόμα συγκροτηθεί, καθώς μόνο στον Νότο ενάμιση εκατομμύριο πολίτες επιβιώνουν χάρη σε αυτό. Δεν είναι τυχαίο πως προεκλογικά ούτε ο Μπερλουσκόνι ούτε ο Σαλβίνι τοποθετήθηκαν απέναντι στο κοινωνικό εισόδημα.

Αλλά η μεγάλη αυτή δοκιμασία δεν περιορίζεται μόνο στα δημοσιονομικά. Ο Ιταλός Πρόεδρος προσπαθεί να κατανοήσει πόσο σταθερή θα είναι η κυβερνητική συμμαχία των τριών κομμάτων τη Δεξιάς. Το θέμα είναι σοβαρό διότι οι «Αδελφοί της Ιταλίας» από μόνοι τους δεν μπορούν να κυβερνήσουν, εξ αιτίας του πολύπλοκου εκλογικού συστήματος και της ανορθολογικής διανομής των εδρών. Και τα δυο συμμαχικά κόμματα ετοιμάζονται για αλλαγή ηγεσίας μετά τα πενιχρά αποτελέσματα των εκλογών. Ο Μπερλουσκόνι (8%) έχει ήδη κάνει γνωστή την παραίτησή του και στο προσεχές συνέδριο του ForzaItalia θα αναδειχθεί ο διάδοχος του, πιθανώς ο Αντόνιο Ταγιάνι. Ο Σαλβίνι (9%) δεν προτίθεται να παραιτηθεί αλλά δύσκολα θα αντέξει στις βολές που εκτοξεύουν εναντίον του οι ισχυροίπεριφερειάρχες της Λέγκας στη Λομβαρδία και την περιφέρεια Βενετίας.

Εν κατακλείδι, η Μελόνι πρέπει να αντιμετωπίσει όχι μόνον προγραμματικές διαφωνίες με τους συμμάχους της αλλά κινδυνεύει να βρεθεί πολύ σύντομα αντιμέτωπη με νέες ηγεσίες αγνώστου προσανατολισμού. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που πιστεύουν πως η πρώτη «μεταφασιστική» (όπως χαρακτηρίζεται η ίδια) κυβέρνηση της μεταπολεμικής περιόδου θα μακροημερεύσει.

* Δημήτρης Δεληολάνης, Δημοσιογράφος – Η ανάλυση περιλαμβάνεται στο 8^ο Δελτίο Διεθνών & Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ