Politico: Η Ευρώπη στρέφεται σε «ματωμένο πετρέλαιο»

Η Ευρώπη φλερτάρει με ορισμένα άκρως αυταρχικά καθεστώτα προκειμένου να εξασφαλίσει πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία κάνει τους ηγέτες της να καλοδέχονται άλλους «ύποπτους» προέδρους, και βέβαια εκείνο τον περίεργο διάδοχο, που κατατάσσεται στους πιο αυταρχικούς αρχηγούς κρατών στον κόσμο.

Όπως επισημαίνει το Politico, πρόκειται για πολεμοκάπηλους, καταπατητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταστροφείς του περιβάλλοντος. Ας το ονομάσουμε ευρωπαϊκή ενεργειακή ρεαλπολιτίκ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση «αποφάσισε να διαφοροποιηθεί από τη Ρωσία και να στραφεί προς πιο φερέγγυους εταίρους» δήλωσε προ ημερών η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνομιλώντας με τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ.

Εν τω μεταξύ, ο Εμανουέλ Μακρόν υποδέχτηκε την Πέμπτη τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Mπιν Σαλμάν, ο οποίος έχει πολύ πετρέλαιο, αλλά κατηγορείται ότι διέταξε τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.

Επιπλέον, ο Όλαφ Σολτς και ο Μάριο Ντράγκι καλοβλέπουν τους υδρογονάνθρακες των βορειοαφρικανικών κρατών. Το θέμα είναι να γεμίσεις την τεράστια τρύπα.

Πέρυσι, το ρωσικό φυσικό αέριο αντιπροσώπευε το 40% της ζήτησης της ΕΕ και το ρωσικό αργό ανερχόταν στο 25% των εισαγωγών της ΕΕ. Όμως, το πρόγραμμα REPowerEU στοχεύει να μειώσει ριζικά αυτή την εξάρτηση, δίνοντας έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας και την εύρεση άλλων πηγών για νέες προμήθειες.

Ο αγώνας να αντικατασταθεί το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο ανοίγει εναλλακτικές που εγείρουν ηθικά ζητήματα. Προμηθευτές όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, η Αλγερία και το Ιράν κατατάσσονται χαμηλά στον Δείκτη Ανθρώπινης Ελευθερίας (Human Freedom Index), βαρόμετρο του φιλελεύθερου αμερικανικού Ινστιτούτου Cato. 

Οι χώρες – παραγωγοί

Ακολουθούν οι εν λόγω χώρες-παραγωγοί ενέργειας, με υψηλή αλλά και χαμηλή βαθμολογία στον Δείκτη Ματωμένο Πετρέλαιο (Blood for Oil Index) του Politico, με «άριστα» (χείριστα) το 165:

Ρωσία: Οι ευρω-ρωσικές σχέσεις βρίσκονται στο ναδίρ, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των ειδεχθών εγκλημάτων στη χώρα. Η Γερουσία των ΗΠΑ ενέκρινε ομόφωνα την Πέμπτη ψήφισμα που καλεί τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν να ορίσει τη Ρωσία ως κράτος χορηγό της τρομοκρατίας. Δείκτης 126 (χωρίς να έχουν προσμετρηθεί τα εγκλήματα στην Ουκρανία).

Σαουδική Αραβία: Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο… Ριάντ και ο Μπιν Σαλμάν το γνωρίζει. Ενώ το πετρέλαιο της χώρας αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 10% των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών, το βασίλειο έχει βαρύνοντα λόγο στον ΟΠΕΚ, συνεπώς και στην παγκόσμια αγορά. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επισκέφθηκε πρόσφατα τη Μέση Ανατολή με σκοπό να αναζητήσει προμήθειες, «ξεχνώντας» την προηγούμενη υπόσχεσή του να μετατρέψει σε «παρία» τον διάδοχο. Δεν είναι μόνο η δολοφονία Κασόγκι. Επιπλέον, υπό σαουδαραβικές εντολές συνεχίζεται ένας αιματηρός πόλεμος στην Υεμένη, που έχει οδηγήσει χιλιάδες ανθρώπους στον θάνατο. Τέλος, οι αρχές της χώρας καταπιέζουν αντιφρονούντες και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δείκτης 155.

Ιράν: Διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, αλλά η τυχόν αξιοποίησή του στην Ευρώπη σκοντάφτει στις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί εξαιτίας του πυρηνικού προγράμματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας, που εμποδίζουν κάθε νόμιμη αποστολή πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Εκτός από το πυρηνικό ζήτημα, το καθεστώς του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ κατηγορείται για κατά συρροή παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για εμπλοκή στον εμφύλιο της Συρίας. Δείκτης 160. 

Αίγυπτος: Ο πρόεδρος της χώρας Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι επισκεπτόμενος το Βερολίνο συμφώνησε να στείλει περισσότερο αέριο στη Γερμανία, μαζί με υδρογόνο. Επισκέφθηκε και το Παρίσι για συνάντηση με τον Μακρόν, ενώ η Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε τον Ιούνιο συμφωνία μεταφοράς περισσότερου αερίου από Αίγυπτο και Ισραήλ προς την Ευρώπη. Ωστόσο, στη χώρα «δεκάδες χιλιάδες επικριτές της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παραμένουν φυλακισμένοι με πολιτικά υποκινούμενες κατηγορίες», σημειώνει η Human Rights Watch. Δείκτης 161.

Κατάρ: Μπορεί να είναι μικροσκοπικό, αλλά έχει δύο μεγάλα πράγματα: Αφενός γήπεδα ποδοσφαίρου (από φέτος), δεδομένου ότι τον Νοέμβριο φιλοξενεί το Μουντιάλ – κάτι που ανάγκασε τη χώρα να προσπαθήσει να σημειώσει πρόοδο σε σχέση με τη χρόνια κακομεταχείριση των μεταναστών -, αφετέρου ξαφνικό ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τον πλούτο του σε φυσικό αέριο. Το εμιράτο επισκέφθηκε πρόσφατα ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ για να υπογράψει συμφωνία για το φυσικό αέριο με τον σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι. Δείκτης 128.

Αζερμπαϊτζάν: Εδώ και καιρό η χώρα αποτελεί εναλλακτική πηγή και συνδέεται με την ΕΕ μέσω του αγωγού φυσικού αερίου Trans-Anatolian και του Trans Adriatic Pipeline. Σε ένα ταξίδι στο Μπακού νωρίτερα αυτό το μήνα, η Φον ντερ Λάιεν υπέγραψε συμφωνία για την αύξηση των παραδόσεων κατά 50%, στα 12 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) και «σε λίγα χρόνια» έως και 20 δισ. κυβικά μέτρα. Από την άλλη, υπάρχει ο πρόσφατος πόλεμος με την Αρμενία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη νοθεία στις εκλογές, τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου και συλλήψεις και ξυλοδαρμούς ακτιβιστών της αντιπολίτευσης. Δείκτης 127.

Αλγερία: Ο Ντράγκι εξασφάλισε νέες προμήθειες φυσικού αερίου μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο Αμπντελματζίντ Τεμπούν. Η κρατική αλγερινή εταιρεία Sonatrach και η ιταλική Eni θα αναπτύξουν ένα κοίτασμα πετρελαίου και θα εμπορεύονται επιπλέον 9 bcm φυσικού αερίου έως το 2024. Αυτό θα φέρει την Αλγερία πάνω από τη Ρωσία, ως Νο 1 προμηθευτή φυσικού αερίου της Ιταλίας. Η βορειοαφρικανική χώρα έχει τους λόγους της να παίζει πολιτικά με το φυσικό αέριο, καθώς υποστηρίζει το κίνημα ανεξαρτησίας της Δυτικής Σαχάρας και βρίσκεται σε μακροχρόνια διπλωματική αντιπαράθεση με το Μαρόκο για το θέμα. Γι’ αυτό έχει ακυρώσει μια συμφωνία με την Ισπανία (η οποία υποστηρίζει το Μαρόκο). Επίσης, η αλγερινή κυβέρνηση έχει ιστορικό στην καταστολή της αντιπολίτευσης και στον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου. Δείκτης 154. 

ΗΠΑ: Ο θείος Σαμ υποσχέθηκε να βοηθήσει την ΕΕ με έναν στόλο φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου. Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν θα είναι σε θέση να καλύψουν ουσιαστικά το μερίδιο φυσικού αερίου της Ρωσίας από μόνες τους, επομένως ο Λευκός Οίκος έχει δεσμευτεί να χρησιμοποιήσει τη διπλωματική του επιρροή για να βοηθήσει να μεταφερθούν φορτία από αλλού προς την Ευρώπη. Πολιτικά, ενώ η χώρα είναι σύμβολο ισχυρής δημοκρατίας, έγινε μια απόπειρα πραξικοπήματος στις 6 Ιανουαρίου 2021 και κανείς δεν ξέρει ποια κατεύθυνση θα πάρει μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Δείκτης 15.

Νορβηγία: Απολαμβάνει μακροχρόνιο ρόλο ως κύριος προμηθευτής ορυκτών καυσίμων στις χώρες της ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα δέκατο των εισαγωγών πετρελαίου και το ένα τέταρτο των προμηθειών φυσικού αερίου της Ένωσης. Τον Ιούνιο συμφωνήθηκε να παρασχεθεί στην Ευρώπη επιπλέον νορβηγικό αέριο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια της Νορβηγίας, ίσως όμως είναι πιο ασταθής στις περιβαλλοντικές της δεσμεύσεις, καθώς κερδίζει τεράστια ποσά από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου. Βέβαια, υπηρετεί τους στόχους της πράσινης οικονομίας, με υδροηλεκτρική ενέργεια, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και πολλά άλλα αγαθά. Δείκτης 13.

Ολλανδία: Ισχυρή δημοκρατία και ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στην ΕΕ. Όμως, το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου του Γκρόνινγκεν πρόκειται να παροπλιστεί το 2023, καθώς προκαλεί σεισμούς. Εκτιμάται ότι απομένουν περίπου 450 bcm για αξιοποίηση, αλλά η ολλανδική κυβέρνηση έχει ήδη πει ότι πρόκειται για «έσχατη λύση». Δείκτης 11.