Βιώσιμη ανάπτυξη και κριτήρια ESG – Τι είναι, ποια η χρησιμότητα

Το τρίπτυχο του ESG (Environmental, Social and Governance) ήρθε για να μείνει καθώς οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα γίνονται πιο επιτακτικές, με τους επιστήμονες να μας προειδοποιούν ότι το σημερινό μοντέλο οικονομίας και διαβίωσης δεν είναι βιώσιμο.

Αυτά τα τρία κριτήρια επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο την «αξία» μιας επιχείρησης: οι ενέργειές της προς το Περιβάλλον, η στάση της προς την Κοινωνία, και η Εταιρική Διακυβέρνηση που εφαρμόζει.

Τι είναι

Το ESG περιλαμβάνει τα περιβαλλοντικά ζητήματα (Environmental), τα κοινωνικά ζητήματα (Social) και τα ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης (Governance), που οφείλει να αξιολογεί πλέον μια εταιρεία κατά τη λειτουργία της προκειμένου να διαμορφώσει τη στρατηγική της και να χρηματοδοτηθεί.

Τα περιβαλλοντικά ζητήματα αφορούν στο σεβασμό του περιβάλλοντος και περιλαμβάνουν τη λήψη μέτρων από την πλευρά των εταιρειών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή, όπως τον περιορισμό έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, τη διαχείριση του νερού, την ανακύκλωση, τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας κ.α.

Τα κοινωνικά ζητήματα περιλαμβάνουν τις κινήσεις των επιχειρήσεων σε θέματα κοινωνικής ευαισθητοποίησης και κοινωνικής ευθύνης, με εμβάθυνση στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην ισότητα των φύλων, στην πρόσβαση στην υγεία κ.α.

Τα ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης αναφέρονται στην εσωτερική οργάνωση των εταιρειών προκειμένου να υπάρχει διαφάνεια και ανεξαρτησία κατά τη λήψη των εταιρικών αποφάσεων με στόχο τη διασφάλιση των εταιρικών συμφερόντων. Εστιάζουν στις σχέσεις μεταξύ μετόχων και διοικητών των εταιρειών, το διαχωρισμό των μελών του ΔΣ σε εκτελεστικά, μη εκτελεστικά και ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη, στη λειτουργία επιτροπής ελέγχου εντός της εταιρείας κ.α.

Τα κριτήρια ESG εφαρμόζονται πιο συστηματικά στις εισηγμένες εταιρείες, όμως οι απαιτήσεις ολοένα αυξάνονται και για τις μη εισηγμένες εταιρείες.

Υπάρχει ένα μεγάλο πλέγμα συστάσεων, υποχρεώσεων και απαιτήσεων, το οποίο ολοένα ενισχύεται και διέπει πληθώρα θεμάτων που συνδέονται με την επιχειρηματική δράση, από τη χρηματοδότηση από τις τράπεζες και την έκδοση ομολόγων, μέχρι την υποχρέωση έκδοσης απολογισμού δράσης ESG που προωθεί η Ε.Ε.

Πότε ξεκίνησε

Η πρωτοβουλία για βιώσιμα χρηματιστήρια (Sustainable Stock Exchanges- SSE) ξεκίνησε το 2009 από τον ΟΗΕ και αφορά στη δέσμευση των συμμετεχόντων χρηματαγορών για τη στήριξη των βιώσιμων επενδύσεων. Το Χρηματιστήριο Αθηνών συμμετέχει από το 2018 στην πρωτοβουλία SSE εκδίδοντας δύο Οδηγούς Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG, το 2019 και το 2022. Το ενδιαφέρον στρέφεται σε πέντε άξονες βιώσιμης ανάπτυξης:

Περιβάλλον
Κοινωνικό κεφάλαιο
Ανθρώπινο Κεφάλαιο
Επιχειρηματικό Μοντέλο και Καινοτομία
Ηγεσία και Διακυβέρνηση

Οι δείκτες

Οι δείκτες διακρίνονται σε ποιοτικούς και ποσοτικούς, σε γενικούς και κλαδικούς και σε βασικούς και προηγμένους. Οι εισηγμένες εταιρείες επιβάλλεται να μετρήσουν και να δημοσιοποιήσουν τα στοιχεία ESG κάθε έτος εντός έξι μηνών από το τέλος της εκάστοτε οικονομικής χρήσης.

Πλέον έχει καταστεί σαφές ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να ακολουθήσουν μια διαφορετική κατεύθυνση, η οποία προφανώς στοχεύει στη δημιουργία κερδών και στην οικονομική μεγέθυνση, αλλά έχοντας παράλληλα ως γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εκπλήρωση των κοινωνικών στόχων.

Ουσιαστικά οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να δρουν αποκλειστικά για τη δημιουργία κερδών, αλλά οφείλουν να σέβονται το περιβάλλον, τις κοινωνικές αξίες και να εφαρμόζουν τις κατάλληλες πρακτικές για την επίτευξη μακροπρόθεσμης ευημερίας. Έτσι η σημερινή οικονομική ανάπτυξη δεν πρέπει να αποτελεί ανάχωμα στην πρόοδο των επόμενων γενεών και οι επιχειρήσεις επιβάλλεται να υπολογίζουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που αφήνουν.

Μετασχηματισμός οικονομιών

Έννοιες όπως η βιώσιμη ανάπτυξη και η αειφορία δεν αποτελούν μια εύγλωττη περιγραφή ενός ιδεατού κόσμου, αλλά τίθενται ως πρωταρχικοί στόχοι των παγκόσμιων οργανισμών. Ενδεικτικά ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών θέσπισε το 2015 κατά την 70η Γενική Συνέλευση 17 παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (SDGs), οι οποίοι αναμένεται να υλοποιηθούν έως το 2030. Επίσης με τη διεθνή Συμφωνία των Παρισίων που υπογράφηκε το 2016 και έχει επικυρωθεί από 196 κράτη και την ΕΕ τίθεται ως στόχος η προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη θέσπιση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal) επιδιώκει να έχει μετατραπεί σε κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Η ευαισθητοποίηση για περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα έχει επεκταθεί σε επίπεδο κρατών με τις προσπάθειες για μετασχηματισμό των οικονομιών μέσω της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.

Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων οι εταιρείες επιβάλλεται πλέον να υπολογίζουν το περιβαλλοντικό και το κοινωνικό τους αποτύπωμα εντασσόμενες στη σύγχρονη ανταγωνιστική οικονομία. Έτσι το ενδιαφέρον των επενδυτών στρέφεται σε εταιρείες που μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και είναι ανθεκτικές στις αλλαγές που συντελούνται παρουσιάζοντας μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.