Η συνεχής πτώση του Ερντογάν

Του Ερτουγρούλ Κιουρκτσού

Ο Ερτουγρούλ Κιουρκτσού (Ertuğrul Kürkçü) είναι μια εμβληματική προσωπικότητα της τουρκικής Αριστεράς. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 συμμετείχε στη δημιουργία του τουρκικού λαϊκού μετώπου για την απελευθέρωση (THKP-C), μία από τις τρείς βασικές οργανώσεις ένοπλου αντάρτικου της Τουρκίας. Ήταν ο μόνος επιζών της επιχείρησης του τουρκικού κράτους να δολοφονήσει την ηγεσία των οργανώσεων THKP-C και THKO το 1972, στο Κιζίλντερε. Καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά η ποινή του μετατράπηκε σε τριάντα χρόνια φυλάκιση. Αποφυλακίστηκε το 1986. Συνέχισε την πολιτική του δραστηριότητα συμμετέχοντας σε μια σειρά από αριστερά κόμματα και συνασπισμούς της Τουρκίας. Συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), του οποίου διετέλεσε βουλευτής και τώρα είναι επίτιμος πρόεδρός του.

To παρακάτω κείμενο είναι αναδημοσίευση από την Εποχή

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, και πρόεδρος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ντυμένος με ναυτική περιβολή, κατά τη διάρκεια της διεθνούς ναυτικής άσκησης EFES-2022 στις 9 Ιουνίου, έδειξε με το δάχτυλό του προς τα νησιά του Αιγαίου και απείλησε την Ελλάδα ότι θα καταφύγει στην ύστατη «νόμιμη δράση», εκτός κι αν η Αθήνα «σταματήσει τη στρατιωτικοποίηση των νησιών (του Αιγαίου) και τηρήσει τις διεθνείς συνθήκες για να διατηρήσει το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς τους».

Στο ραντάρ της Άγκυρας

«Δεν είναι αστείο», πρόσθεσε, «μιλώ σοβαρά». Εν τούτοις, αυτός ο πρόσθετος ισχυρισμός σοβαρότητας –εν μέσω μιας ήδη πολύ σοβαρής συγκέντρωσης πυραύλων, πολεμικών πλοίων, μαχητικών αεροσκαφών και φονικών ομάδων οπλισμένων μέχρι τα δόντια– έμοιαζε περισσότερο με lapsus παρά με πραγματική απειλή. Σαν κάτι που αντικατόπτριζε μάλλον την έλλειψη αυτοπεποίθησης του Ερντογάν, και όχι τη βεβαιότητα και την αποφασιστικότητά του απέναντι σε αντιπάλους του.

Διότι το ίδιο βράδυ, κατά τη διάρκεια μιας κοινής συνέντευξης τύπου με τον ηγέτη της Βενεζουέλας Μαδούρο, ο Ερντογάν ήταν πράγματι απασχολημένος κυρίως με την Ουάσιγκτον παρά με την Αθήνα. Στοχεύοντας τον κύριο σύμμαχο του ΝΑΤΟ για να παρακάμψει τον Μητσοτάκη, έθεσε ένα ρητορικό ερώτημα: «Αυτή τη στιγμή, εννέα αμερικανικές βάσεις εγκαθίστανται στην Ελλάδα. Εναντίον ποιου; Λένε «εναντίον της Ρωσίας». «Συγγνώμη δεν θα το καταπιούμε αυτό» γρύλισε κυνικά ο Ερντογάν. Και συνέχισε, κατηγορώντας τον Μητσοτάκη ότι βασίζεται στις ΗΠΑ αντί να επιλύει τις διαφορές μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας μέσω διμερών συνομιλιών.

Ωστόσο, η ξαφνική εμφάνιση του Μητσοτάκη και της Ελλάδας στο ραντάρ της Άγκυρας, είναι μάλλον μια εικονική αντανάκλαση των εσωτερικών δυσκολιών του Ερντογάν παρά μια πραγματική αντίληψη οποιασδήποτε συγκεκριμένης και γνήσιας στρατιωτικής ή πολιτικής απειλής που προκύπτει από κάποια ιδιαίτερη αλλαγή στη συμπεριφορά της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας. Αυτά είναι τα συνηθισμένα καλοκαιρινά αθλήματα για την τουρκική και την ελληνική πολιτική. Στην πραγματικότητα, «όλα είναι ήσυχα στο δυτικό μέτωπο».

Κόκκινος συναγερμός

Παρά ταύτα, είναι αλήθεια ότι ο Ερντογάν επιδιώκει απεγνωσμένα κάτι «τεράστιο» για να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης από τα πραγματικά και σοβαρά ζητήματα: τον αυξανόμενο πληθωρισμό άνω του 100%, το υπό κατάρρευση σύστημα υγείας, την τεράστια ανεργία 40%, την επέκταση της φτώχειας, τη δρακόντεια διακυβέρνηση, την καταστροφή των ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων, τους εκατοντάδες χιλιάδες κρατούμενους…

Ο Ερντογάν έχει πλήρη επίγνωση ότι στο εσωτερικό της Τουρκίας βρίσκεται σε συνεχή πτώση: η εκλογική του βάση συρρικνώνεται, η αξιοπιστία του μειώνεται, τα ενοίκια, οι τιμές, οι τόκοι καθώς και η ισοτιμία του σκληρού νομίσματος εκτινάσσονται στα ύψη καθώς οι μισθοί πέφτουν. Αυτή είναι η πραγματική πολιτική κατάρρευση, η χειροπιαστή οικονομική και πολιτική πραγματικότητα που δεν μπορεί να αντιστραφεί.

Ο Αλί Μπαμπατζάν, πρώην υπουργός Εξωτερικών και Οικονομικών του AKP (2002-2015) και τώρα –έχοντας πια αποχωρήσει– επικεφαλής του νεοσύστατου κόμματος DEVA, επεσήμανε την Πέμπτη τους πραγματικούς δείκτες μιας επικείμενης εθνικής καταστροφής: «Ο κίνδυνος χρεοκοπίας της Τουρκίας έχει ήδη φτάσει σε ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο», προειδοποιεί. «Τα ασφάλιστρα κινδύνου ομολόγων (CDS) της Τουρκίας τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν εκτοξευθεί στις 836 μονάδες βάσης, σε σύγκριση με τις σημερινές 200 μονάδες της Ελλάδας, ακόμη και μετά από την οικονομική κατάρρευση του 2008-2009. Είμαστε στα πρόθυρα της πλήρους χρεοκοπίας». Ο πρώην υπουργός Οικονομικών σημαίνει τον κόκκινο συναγερμό.

Φιλοδοξίες από το κενό εξουσίας

Αλλά σήμερα, η διεθνής αναδιάταξη δυνάμεων –στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία– ευνοεί περισσότερο τον Ερντογάν σε αυτή την αναζήτηση του «κάτι μεγάλου». Ο Γιασάρ Γιακίς, υπουργός Εξωτερικών της πρώτης κυβέρνησης του ΑΚΡ το 2002 –ακόμα ένα στέλεχος που αποχώρησε από το ΑΚΡ και τον Ερντογάν– είναι της γνώμης ότι μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία «προέκυψαν δύο ευκαιρίες για τον Ερντογάν. Μία από αυτές ήταν η θέση της Ρωσίας, η οποία έπρεπε να επικεντρωθεί στα προβλήματα με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και η δεύτερη, ότι η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ για την άρση του βέτο κατά της ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ».

Πριν δείξει με το δάχτυλό του την Ελλάδα, ο Ερντογάν, στις 24 Μαΐου, βασιζόμενος σε αυτή τη φαινομενικά ευνοϊκή ισορροπία δυνάμεων, είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να εισβάλει στη Βόρεια Συρία προκειμένου να δημιουργήσει έναν «διάδρομο ασφαλείας, βάθους 30 χιλιομέτρων» –παράλληλα με τα σύνορα μήκους 900 χιλιομέτρων της Τουρκίας με την Συρία– που θα εκτείνεται σε περιοχές κυρίως κουρδικών πληθυσμών.

«Θεού θέλοντος, αυτές οι επιχειρήσεις θα ξεκινήσουν μόλις ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες των ενόπλων δυνάμεών μας, των μονάδων πληροφοριών μας και της αστυνομίας. Θα συζητήσουμε αυτά τα θέματα λεπτομερώς στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας την Πέμπτη και θα λάβουμε αποφάσεις», είχε πει.

Ωστόσο, οι φιλοδοξίες του Ερντογάν να εκμεταλλευτεί το κενό εξουσίας στην Βόρεια Συρία δεν ήταν αρκετές για να ανοίξουν τις πύλες της Ροζάβα για μια νέα κατάκτηση. Ο ένας μετά τον άλλον, όλοι οι παράγοντες που έχουν λόγο στο κενό εξουσίας της Βόρειας Συρίας, εξέφρασαν τις αντιρρήσεις τους: Δαμασκός, Τεχεράνη, Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και τέλος Μόσχα.

Σε διεθνές αδιέξοδο

Ο Αλεξάντερ Λαβρέντιεφ, ειδικός απεσταλμένος του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Συρία –κατά τις συνομιλίες της Αστάνα, στη Νουρ-Σουλτάν, την Τετάρτη– περιέγραψε μια νέα στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας στην Βόρεια Συρία ως «ασύνετη κίνηση». “Όσο για πιθανές ανταλλαγές [για τη θέση της Τουρκίας] σχετικά με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα να κλείσουμε τα μάτια στην επιχείρηση [της Τουρκίας στη βόρεια Συρία], δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Δεν διαπραγματευόμαστε. Δεν εγκαταλείπουμε τους συμμάχους μας στην περιοχή», είπε.

Έτσι, ο Ερντογάν – πέρα από τη συνεχιζόμενη οπισθοδρόμηση στο εσωτερικό – φτάνει σε ένα διεθνές αδιέξοδο. Θα αναζητά καθημερινά, ακόμη πιο απεγνωσμένα, ​​αυτό το «κάτι τεράστιο». Πράγμα που συνεπάγεται νέες αλλά ακόμα λιγότερο πειστικές απειλές, που μοιάζουν περισσότερο με φάρσα παρά με θρίλερ. Ο χρόνος για τον Ερντογάν περνάει.

Το τραβάει κι άλλο ο Ερντογάν: Θέλει να καταγγείλει την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ για τα «στρατιωτικοποιημένα νησιά»

Τουρκία: Η άσκηση «Efes 2022» και τα σενάρια απόβασης σε ελληνικές ακτές

«Αδειάζει» τον Ερντογάν Τούρκος πρέσβης επί τιμή: «Η Ελλάδα έχει δίκιο για τα νησιά»