Σημάδια νέας κρίσης χρέους στην Ευρώπη

Την «κούρσα» της ανόδου οδηγούν τα ελληνικά ομόλογα, με την απόδοση του ελληνικού 10ετούς να ξεπερνά χθες το 4,40%, ενώ ακολουθούν κατά πόδας τα ιταλικά με την απόδοση του ιταλικού 10ετούς να ξεπερνά το 4%. Η απόδοση του ελληνικού 10ετούς βρίσκεται πλέον στα επίπεδα του 2019 και αν αυτή η αρνητική δυναμική δεν ανακοπεί, τείνει να επιστρέψει πιο βαθιά στη… μνημονιακή περίοδο, όταν η Ελλάδα ήταν αποκλεισμένη από τις αγορές και στην εντατική τού EFSF και του ΕΣΜ. Οσο για την απόδοση του ιταλικού 10ετούς, αυτή βρίσκεται στα επίπεδα του 2014! Η «πυρκαγιά» όμως δεν περιορίζεται σε αυτές τις δύο βασικές εστίες, αλλά απειλεί να αγκαλιάσει και τις χώρες της Ιβηρικής (Ισπανία και Πορτογαλία).

Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η Ιταλία, καθώς αυτή είναι πιο ευάλωτη σε κρίση χρέους. Η Ελλάδα διαθέτει το «μαξιλάρι» διαθεσίμων και επομένως έχει την πολυτέλεια, σε απόλυτη ανάγκη, να μη βγει στις αγορές για 2 ή και 3 χρόνια. Επιπλέον το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της (το 77%) οφείλεται στον επίσημο τομέα: στον EFSF, τον ESM και τις χώρες-μέλη της ευρωζώνης (ομόλογα GLF). Στα χέρια ιδιωτών, δηλαδή στις αγορές, κυκλοφορούν ελληνικά κρατικά ομόλογα αξίας περίπου 82 δισ. ευρώ. Αντίθετα, η Ιταλία δεν διαθέτει «μαξιλάρι» διαθεσίμων, έχει το σύνολο σχεδόν του χρέους της στην αγορά και δεν μπορεί να «κρυφτεί» από αυτήν περισσότερο από λίγους μήνες, καθώς έχει ένα βουνό από χρηματοδοτικές ανάγκες που πρέπει να τις καλύψει με δανεισμό από τις αγορές.

Βορράς – Νότος

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση και στο φάσμα μιας νέας κρίσης χρέους στην ευρωζώνη βρίσκεται σε εξέλιξη ένα νέο, δύσκολο και σκληρό, debate ανάμεσα στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά και σε αυτές του ευρωπαϊκού Νότου. Και εδώ οι απόψεις διχάζονται πάνω σε δύο ζητήματα: α) το ζήτημα των κατάλληλων απαντήσεων στην άνοδο του πληθωρισμού και β) τον κίνδυνο που εκπροσωπεί η άτυπη και ιδιότυπη πλην ντε φάκτο «κρατικοποίηση» του χρέους των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.

Τα επιχειρήματα του Βορρά είναι:

● Η ΕΚΤ κατέχει ήδη πολύ υψηλό ποσοστό του κρατικού χρέους των 4 χωρών του Νότου, τόσο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ τους όσο και ως ποσοστό στο σύνολο του χρέους τους (βλέπε σχετικό πίνακα). Αυτή η ιδιότυπη «κρατικοποίηση» δεν μπορεί να επεκταθεί περαιτέρω παρά μόνο οριακά.

● Στα χρόνια της πανδημίας (2020 και 2021), αλλά και το 2022, η άρση των δημοσιονομικών περιορισμών του Συμφώνου Σταθερότητας (δημοσιονομική «ευελιξία») έχει αυξήσει τα ελλείμματα των υπερχρεωμένων χωρών, κάτι που δεν μπορεί να «επιβραβευτεί» με νέες μεγάλης έκτασης αγορές των ομολόγων τους από την ΕΚΤ. Αντίθετα, πρέπει να επαναδεσμευτούν στη δημοσιονομική πειθαρχία.

● Η ΕΚΤ απέτυχε στην εκτίμηση του κινδύνου ως προς το ύψος και τη διάρκεια των πληθωριστικών πιέσεων. Πρέπει να αναλάβει αντιπληθωριστική δράση και να δίνει καθαρό μήνυμα στις αγορές.

● Το διπλό μήνυμα συνέπειας στην αντιπληθωριστική πολιτική και στη δημοσιονομική πειθαρχία θα στηρίξει και το ευρώ, η ισοτιμία του οποίου κατακρημνίζεται και χθες έφτασε στην περιοχή του 1,04.

Τα βασικά (αντ)επιχειρήματα του Νότου είναι δύο:

● Ο πληθωρισμός δεν οφείλεται σε υπερθέρμανση και αύξηση του εργατικού κόστους, αλλά σε προβλήματα προσφοράς. Επομένως, η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να φέρει μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες παρά θετικές.

● Η ευρωπαϊκή συνοχή και η αποφυγή του νομισματικού κατακερματισμού είναι εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις όχι μόνο για τη στήριξη της ισοτιμίας του ευρώ, αλλά και για να αποφευχθεί μια νέα κρίση του Europroject.

Στο πλαίσιο αυτής της αντιπαράθεσης πολιτικών κατευθύνσεων έχει εμφανιστεί ακόμη ένα μεγάλο πρόβλημα: η αξιοπιστία της κ. Λαγκάρντ έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα στα μάτια των αγορών. Εκτεθειμένη από εκτιμήσεις που διαψεύστηκαν παταγωδώς, έχει πλέον περιέλθει σε κατάσταση ομηρίας από τα «γεράκια» της ΕΚΤ. Είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει το αντιπληθωριστικό κρεσέντο της FED.

Υπ’ αυτούς τους όρους το εξαγγελθέν νέο νομισματικό «εργαλείο» που θα προστάτευε τα ομόλογα των χωρών του Νότου δεν είναι εύκολο να εξευρεθεί και να συμφωνηθεί. Αυτό το «αίμα» μυρίστηκαν οι αγορές και τα αποτελέσματα φαίνονται στην «κούρσα» των αποδόσεων.

Πηγή: Εφ.Συν.