Ελληνοϊρανική κρίση: «Μπλέξαμε!»

Η κατάσχεση του τάνκερ ιρανικών συμφερόντων στην Κάρυστο φαίνεται ότι, πέρα από την κατάληψη δύο ελληνικών τάνκερ από το Ιράν έχει συνέπειες που αυτή την ώρα δεν μπορεί να προβλεφθεί μέχρι που μπορεί να φτάσουν. Ανάμεσά τους το να τιναχτεί στον αέρα η ελληνική εμπορική ναυτιλία μας, καθώς ο Περσικός Κόλπος και η Διώρυγα του Σουέζ θα είναι απαγορευτικά σημεία για τη διέλευση των πλοίων μας. 

Ηδη, σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα του  Bloomberg η κατάληψη των ελληνικών τάνκερ επηρεάζει την παγκόσμια αγορά πετρελαίου σε μία εποχή που η παγκόσμια ενεργειακή αλυσίδα αντιμετωπίζει ήδη προβλήματα, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Μανώλη Κοττάκη, στην ΕΣΤΙΑ, ο πρωθυπουργός, φέρεται ναχρησιμοποίησε το ρήμα «μπλέξαμε» μόλις έμαθε την είδηση κατάληψης των ελληνικών πλοίων, την Παρασκευή. Πράγμα που μάλλον δεν είχε σκεφτεί όταν οι ελληνικές αρχές παρέδιδαν το ιρανικό πλοίο με το φορτίο του στις ΗΠΑ.

Η Ελλάδα φύσει και θέσει με την πλευρά των δυτικών πιάστηκε στον ιστό της αντιπαράθεσης ανάμεσα στους δύο πόλους, και αποτελεί στην προκειμένη περίπτωση το «εύκολο» θύμα, προκειμένου η Τεχεράνη-παρόλο που οι Φρουροί της Επανάστασης δεν αποτελούν επίσημο «εκφραστή» του κράτους- να στείλει το μήνυμά της προς τις ΗΠΑ.

Η κατάσχεση φορτίου αργού ιρανικού πετρελαίου που μεταφερόταν από ρωσικό δεξαμενόπλοιο στις 15 Απριλίου στα ανοιχτά της Εύβοιας, θορύβησε ιδιαιτέρως την Τεχεράνη. Οι πληροφορίες, μάλιστα, που δεν επιβεβαιώνονται πλήρως, ότι το ιρανικό πετρέλαιο φορτώθηκε σε άλλο δεξαμενόπλοιο και κατόπιν απεστάλη στις ΗΠΑ, σε μια επιχείρηση που συντόνισε και διεξήγαγε η Ουάσιγκτον, δημιούργησαν συνθήκες για άμεση απάντηση του Ιράν.

Τα αντίποινα εκδηλώθηκαν από τους Φρουρούς της Επανάστασης που αποτελούν κράτος εν κράτει στο Ιράν, είναι αυτονομημένοι από την επίσημη ηγεσία, ωστόσο  λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία με την Τεχεράνη. Μπλεγμένη στον ιστό της αντιπαράθεσης και με νωπό το πρόσφατο περιστατικό στην Εύβοια, η Ελλάδα στοχοποιήθηκε και μέσω της κατάληψης των δυο τάνκερ, «τιμωρείται» για την ανοχή-τουλάχιστον- που επέδειξε στα αμερικανικά «θέλω».

Παράλληλα, μέσω της κατάληψης των δύο ελληνικών δεξαμενόπλοιων, αποστέλλει σαφές μήνυμα προς την Ουάσιγκτον και εν γένει τη Δύση, ότι οι μελλοντικές κατασχέσεις πετρελαιοφόρων θα αντιμετωπιστούν με ανάλογη απάντηση. 

Ιράν: Αφήστε τις φανφάρες και πάρτε τη νόμιμη οδό

Το Ιράν κάλεσε την Ελλάδα, να συνεργασθεί για την επίλυση της κρίσης χωρίς την ανάμειξη των Ηνωμένων Πολιτειών, μετά την σύλληψη των δύο ελληνικών τάνκερ από τις ιρανικές δυνάμεις στον Κόλπο, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuter’s.

Η Τεχεράνη πραγματοποίησε στρατιωτική επιχείρηση κατά των ελληνικών τάνκερ, αφού η Αθήνα είχε ακινητοποιήσει προηγουμένως υπό ιρανική σημαία τάνκερ, ενώ στην συνέχεια, οι ΗΠΑ κατέσχεσαν το φορτίο πετρελαίου που αυτό μετέφερε, στο πλαίσιο των αμερικανικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί κατά της Τεχεράνης.

Αμερικανοί και έλληνες διπλωμάτες κάλεσαν το Ιράν να απελευθερώσει αμέσως τα ελληνικά τάνκερ. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον υποστηρίζει την Ελλάδα «μπροστά σε αυτήν την αδικαιολόγητη σύλληψη».

«Ο κ. Μπλίνκεν πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η εποχή που οι ΗΠΑ επέβαλλαν μόνες τους τους κανόνες τους στον κόσμο έχει παρέλθει», δήλωσε ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Σαΐντ Χατιμπζαντέχ, σύμφωνα με το Reuters, και χαρακτήρισε την Ουάσινγκτον «μεγαλύτερο παράγοντα διατάραξης του ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο».

«Δυστυχώς, η ελληνική κυβέρνηση έδειξε ότι το να λαμβάνει εντολές από μία τρίτη πλευρά είναι σημαντικότερο για εκείνη … Αλλά πιστεύουμε ότι οι σχέσεις ανάμεσα στο Ιράν και την Ελλάδα πρέπει να παραμείνουν καλοπροαίρετες», δήλωσε ο εκπρόσωπος τους δημοσιογράφους.

«Συμβουλεύω την ελληνική κυβέρνηση να λάβει την νόμιμη και δικαστική οδό για το θέμα αυτό χωρίς φανφάρες», είπε προσθέτοντας ότι η κατάσταση της υγείας των μελών του πληρώματος των ελληνικών πλοίων είναι καλή και ότι βρίσκονται σε τηλεφωνική επικοινωνία με τις οικογένειές τους.

Νέες απειλές

Το πρόβλημα ή η περιπέτεια ενδεχομένως μόλις να ξεκίνησε, με δεδομένο ότι στον Περσικό Κόλπο πλέουν τουλάχιστον 17 ελληνικά πλοία αυτή τη στιγμή και η Τεχεράνη, σύμφωνα με τα εγχώρια ΜΜΕ, ενδεχομένως να προβεί και σε άλλες αντίστοιχες ενέργειες δέσμευσης των φορτίων τους αλλά και σύλληψης των πληρωμάτων του.

Σε ένα διάστημα που η παγκόσμια ενεργειακή αλυσίδα αντιμετωπίζει ήδη προβλήματα, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, η κατάσχεση από το Ιράν των δύο ελληνικών πλοίων στον Περσικό Κόλπο αυξάνει τον κίνδυνο περαιτέρω διαταραχής των μεταφορών από μια περιοχή που αποτελεί ζωτική πηγή για τον παγκόσμιο ενεργειακό εφοδιασμό, προειδοποιεί το Bloomberg.

Όπως τονίζεται, το περιστατικό με την κατάσχεση των πλοίων στα χωρικά ύδατα του Ιράν, που το καθένα είναι φορτωμένο με περίπου 1 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, αποτελεί πράξη αντιποίνων για τη δέσμευση του τάνκερ Lana (πρώην Pegas) στην Κάρυστο.

«Η Ελλάδα είναι το έθνος με τον μεγαλύτερο στόλο πετρελαιοφόρων πλοίων στον κόσμο, κάτι που καθιστά κάθε διαμάχη με την Τεχεράνη δυνητικά σοβαρή για την παγκόσμια αγορά», τονίζει το Bloomberg. Παρομοίως, περίπου το ένα πέμπτο των ημερήσιων προμηθειών αργού πετρελαίου διέρχεται από τα στενά του Ορμούζ, τη στενή θαλάσσια οδό που χωρίζει τον Περσικό Κόλπο από τον Ινδικό Ωκεανό και από τους αγοραστές αργού σε όλο τον κόσμο.

«Οι ναυλωτές θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί», δήλωσε στο Bloomberg ο Ματ Στάνλεϊ της Starfuels στο Ντουμπάι. «Το Ιράν θα είναι εξαιρετικά προστατευτικό έναντι όλων των περιουσιακών του στοιχείων».

Η Ελλάδα ειδοποίησε όλα τα ελληνικά πλοία να «προσαρμοστούν στην απαράδεκτη κατάσταση» όταν πλέουν στον Περσικό Κόλπο. Περίπου το 27% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων είναι ελληνικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με στοιχεία της Clarkson Research.

Οι τιμές του μπρεντ σημείωσαν άνοδο 0,5% περίπου στα 120 δολάρια το βαρέλι τη Δευτέρα, έχοντας σημειώσει άνοδο 1,7% την Παρασκευή. 

Τα πλοία που κατασχέθηκαν

Τα δύο δεξαμενόπλοια, το «Prudent Warrior» και το «Delta Poseidon», καταλήφθηκαν από τις ιρανικές δυνάμεις στον Περσικό Κόλπο την Παρασκευή, σύμφωνα με τη διοίκηση του 5ου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν. Και τα δύο είναι ελληνικής ιδιοκτησίας και σημαίας και είχαν φορτώσει φορτία στο Ιράκ.

Η κατάσχεση των πλοίων ήρθε λίγο καιρό αφότου οι ελληνικές αρχές σταμάτησαν ένα δεξαμενόπλοιο στην Κάρυστο υπό σημαία Ιράν και, σε συντονισμό με τις αμερικανικές αρχές που επιβάλλουν κυρώσεις στο Ιράν, κατάσχεσαν το φορτίο του.

Το «Prudent Warrior» μεταφέρθηκε στο ιρανικό λιμάνι Μπαντάρ Αμπάς με όλο το πλήρωμα και το φορτίο του, είπε στο Bloomberg ο Γιώργος Βακιρτζής, διευθύνων σύμβουλος της ιδιοκτήτριας του πλοίου, Polembros Shipping Ltd.

Τα προηγούμενα περιστατικά

Το Ιράν κατέλαβε ένα βρετανικό δεξαμενόπλοιο για περισσότερους από δύο μήνες το 2019 μετά τον αποκλεισμό ενός ιρανικού τάνκερ στο Γιβραλτάρ. Και τα δύο πλοία τελικά απελευθερώθηκαν. Άλλα δεξαμενόπλοια που ανήκουν στη Βρετανία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν δεχθεί πλήγματα εντός και γύρω από το Ορμούζ τα τελευταία χρόνια, ενώ ιρανικά πλοία έχουν χτυπηθεί στην Ερυθρά Θάλασσα.

«Ξέραμε ότι οι Ιρανοί θα πραγματοποιούσαν αντίποινα, το είδαμε πριν από δύο χρόνια με το σκάφος Stena», είπε ο Βακιρτζής. «Πολλά ελληνικά πλοία πλέουν στον Κόλπο ακριβώς μπροστά από την πόρτα τους». Ο καπετάνιος ενός φορτωμένου δεξαμενοπλοίου δεν μπορούσε να κάνει και πολλά για να αποφύγει τη δέσμευση από μια ομάδα που επέβαινε σε ελικόπτερο, πρόσθεσε.

Οι Φρουροί της Επανάστασης (IRGC) ανέλαβαν την ευθύνη και προειδοποίησαν άλλα ελληνικά σκάφη στην περιοχή, ενώ άλλα 17 ελληνικά πλοία στον Κόλπο θα μπορούσαν επίσης να κατασχεθούν, σύμφωνα με το ημιεπίσημο πρακτορείο ειδήσεων Tasnim.

Εντονη αντίδραση του ΥΠΕΞ 

Με εντολή του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Θεμιστοκλής Δεμίρης πραγματοποίησε προ ολίγου έντονο διάβημα διαμαρτυρίας στον Ιρανό πρέσβη στην Αθήνα αναφορικά με τη βίαιη κατάληψη δύο πλοίων ελληνικής σημαίας στον Κόλπο.

Οι ανωτέρω πράξεις ισοδυναμούν ουσιαστικά με πράξεις πειρατείας, επισημαίνεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών.

Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών καταδίκασε έντονα τις πράξεις αυτές, οι οποίες αντιβαίνουν θεμελιώδεις κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και της Διεθνούς Ναυσιπλοΐας και κάλεσε για την άμεση απελευθέρωση των πλοίων και των πληρωμάτων τους.
Όπως γνωστοποιείται, επίσης τόνισε ότι οι πράξεις αυτές θα έχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στις διμερείς σχέσεις, καθώς και στις σχέσεις ΕΕ-Ιράν.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, νωρίτερα σήμερα ελικόπτερο του ιρανικού πολεμικού ναυτικού προσνηώθηκε στο ελληνικής σημαίας πλοίο Delta Poseidon το οποίο έπλεε σε διεθνή ύδατα (22 ναυτικά μίλια από τις ακτές του Ιράν) στον Κόλπο. Στη συνέχεια ένοπλοι αιχμαλώτισαν το πλήρωμα του πλοίου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται δύο Έλληνες πολίτες.
Αντίστοιχο συμβάν αναφέρθηκε ότι συνέβη και σε άλλο πλοίο ελληνικής σημαίας, στο οποίο επέβαιναν επτά Έλληνες πολίτες, και που ευρίσκετο πλησίον των ιρανικών ακτών, γίνεται γνωστό.

Το υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη προβεί σε ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, καθώς και συμμάχων και εταίρων της Ελλάδας.
Υπό το φως των ανωτέρω, το υπουργείο Εξωτερικών συνιστά στους Έλληνες πολίτες να αποφεύγουν ταξίδια στο Ιράν.

Τα πλοία ελληνικής σημαίας καλούνται να ακολουθούν τις οδηγίες του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, με το οποίο το υπουργείο Εξωτερικών βρίσκεται σε στενό συντονισμό και συνεχή επικοινωνία.