«Λόγια του Ρολογιού», του Σικελιανού και της οικολογικής συνείδησης

Κυριακή, στις 16.30, κάτω από το Ρολόι στον επιβλητικό αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Στη γη των Μυστηρίων, ένα μυστήριο σε κοινή θέα. Ενα από τα σημαντικότερα ποιήματα του Αγγελου Σικελιανού, η «Ιερά Οδός», και αποσπάσματα από την «Ελευσίνια Διαθήκη» του θα ακουστούν ζωντανά σε ερμηνεία της Λυδίας Κονιόρδου. «Τι, πια ωρίμασαν οι καιροί· κι ο χρόνος που στοιχειώνει τα πάντα, λιώνει τη σιγή των αιώνων σαν το χιόνι».

Ογδόντα έξι χρόνια μετά, τα λόγια του ποιητή ακούγονται ξανά στον τόπο τους. Κι όσοι παρακολουθήσουν το δρώμενο θα «δουν» τον ποιητή να επιστρέφει στην αγαπημένη του πόλη αποκαλύπτοντας πτυχές της ιστορίας και της μυθολογίας της.

Τα «Μυστήρια – Λόγια του Ρολογιού», αυτή η σειρά πρωτότυπων ηχητικών περφόρμανς με ερμηνείες ορόσημων της ελληνικής λογοτεχνίας από διακεκριμένους καλλιτέχνες, που διοργανώνει η Ελευσίνα 2023-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ετοιμάζονται για την τρίτη τους δράση.

Στο Ρολόι, το μνημειώδες τοπόσημο της πόλης, μια σπουδαία ερμηνεύτρια θα δώσει μεθαύριο πνοή στα λόγια του ποιητή (ιδέα/πρόταση κειμένου: Βίκτωρας Αρδίττης), ενώ στον διάλογο θα συνδράμει μουσικά ο συνθέτης Τάκης Φαραζής.

«Ο Σικελιανός ήταν ένας πολύ σημαντικός, ρωμαλέος ποιητής, που άφησε πολύ ισχυρό στίγμα στον χώρο της λογοτεχνίας και της διανόησης της χώρας μας. Ηταν επίσης σπουδαίος οραματιστής. Ηταν ο άνθρωπος που αναβίωσε την ερμηνεία του αρχαίου δράματος στον φυσικό του χώρο με τις Δελφικές Εορτές, που αναζητούσε τη βαθύτερη ουσία του διαχρονικού ελληνικού πνεύματος από την αρχαιότητα μέχρι τη σημερινή Ελλάδα, πέρα από εθνικισμούς και στενές οπτικές γωνίες», μας λέει η Λυδία Κονιόρδου.

Η σχέση του Σικελιανού με την Ελευσίνα ξεκίνησε σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν από τις πλαγιές του όρος Αιγάλεω είδε το περίφημο όραμα με τους ιεροφάντες που κατευθύνονταν προς το ιερό της θεάς Δήμητρας.

Οι συναισθηματικοί και ιδεολογικοί του δεσμοί με την πόλη εδραιώθηκαν χρόνια αργότερα, μέσα από τις τακτικές του επισκέψεις στις φιλολογικές συναντήσεις και τα δείπνα που οργάνωναν ο Γιώργος Δομέστιχος και η σύζυγός του Αμαλία. Δηλωτική, δε, της σύνδεσής του με την πόλη ήταν και η επιλογή του να τελέσει τον γάμο του με την Αννα Καραμάνου στον μικρό βωμό του ιερού ναού της Ελευσίνας, την Αγέλαστο Πέτρα.

Ο Αγγελος Σικελιανός γράφει την «Ιερά Οδό» το 1935 προσδίδοντας μυθολογία στον τόπο, περιγράφοντας τον δρόμο που οδηγούσε στην Ελευσίνα και μιλώντας για την απολύτρωση του ανθρώπου από την καταπίεση και τον πόνο μέσα από το «συμβολικό δρώμενο». Ενα ποίημα-όραμα για τη μέρα της σωτηρίας και της λύτρωσης, όταν η ψυχή του ανθρώπου θα συμφιλιωθεί με τους αιώνιους νόμους της ζωής και της φύσης.

«Μέσα σε αυτό το ποίημα βλέπουμε, μέσα από μια τυχαία συνάντηση κατά μήκος της Ιεράς Οδού, οι σκέψεις του να συνδέουν τη διαχρονική ενότητα αυτού του πολιτισμού αλλά και την ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί με όλες τις μορφές ζωής και τις διαφορετικές υπάρξεις, να νιώσει την ενότητα με όλες, να γίνει ένα με τη φύση, τα ζώα, τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί, και να πιστέψει ότι θα έρθει η μέρα που θα γίνουν ένα και θα γιορτάσουν μαζί. Αυτή είναι και η αγαπημένη μου στροφή», σχολιάζει η κορυφαία ερμηνεύτρια.

«Είναι ένα ιδιοφυές ποίημα, βαθιά συγκινητικό, πολύ οραματικό. Πιστεύω ότι αυτό αναζητούσε 86 χρόνια πριν και αυτό είναι σήμερα το μεγαλύτερο ζητούμενο της ανθρωπότητας: να νιώσει ότι η κάθε ύπαρξη εξαρτάται από όλες τις άλλες υπάρξεις. Το βλέπουμε σήμερα με την κλιματική καταστροφή που μπορεί να συμβαίνει σε μιαν άκρη του πλανήτη αλλά επηρεάζει ολόκληρη την ανθρωπότητα. Αυτό αντικατοπτρίζει τον βαθύτερο προβληματισμό για μια πραγματικότητα που πιστεύω θα είναι η μεγάλη μας πρόσκληση, απέναντι στην οποία θα πρέπει να αγωνιστούμε άμεσα, να μην πω από χθες».

Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο 1935 ο Αγγελος Σικελιανός συντάσσει τέσσερις διαλέξεις, την «Ελευσίνια Διαθήκη», και τις παρουσιάζει στον Πλαγινό Πευκώνα της Ιεράς Οδού και στο Τελεστήριο του αρχαιολογικού χώρου Ελευσίνας. Οι διαλέξεις του διακρίνονται για τον όγκο και την υποβλητικότητά τους, αναδεικνύοντας την πόλη ως ιερό χώρο επανένωσης με τη Φύση και τη Μητέρα Γη.

Η δράση «Λόγια του Ρολογιού» ξεκίνησε πέρυσι με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη να ζωντανεύει την «Περσεφόνη» του Γ. Ρίτσου (σκηνοθεσία Μ. Μαρμαρινού) και τον Γιάννη Βογιατζή που τον Μάιο ερμήνευσε αποσπάσματα από την «Ελληνική Νομαρχία» (σκηνοθεσία Β. Αρδίττη). «Ανήκω σε αυτούς που προσπαθούσαν να χτυπήσουν την καμπάνα του ρολογιού υπενθυμίζοντας στον κόσμο ότι ο χρόνος περνά και δεν ξαναγυρνά, ότι πρέπει να αφυπνιστούμε, να δράσουμε για το κλίμα και την αυριανή γενιά πριν είναι πολύ αργά», επιμένει η Λ. Κονιόρδου. «Τα σημάδια είναι οδυνηρά παγκόσμια: πλημμύρες, πυρκαγιές, ξηρασία, κύματα προσφύγων. Αν δεν δράσουμε άμεσα, αυτά που θα ζήσουμε θα είναι αχαρτογράφητες περιοχές που μόνο με τις βιβλικές καταστροφές θα μπορούμε να προσομοιάσουμε».

⚫ INFO: Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας – Θέση Ρολόι. 21/11, 16.30. Σκηνική συμμετοχή: Λένα Μποζάκη. Η περφόρμανς θα είναι ορατή από τον πεζόδρομο της οδού Νικολαΐδου.