Ενας «ακροκεντρώος» που θα τα άλλαζε όλα αλλά δεν άλλαξε τίποτα

«Τα τρία τέταρτα των ψηφοφόρων προτίμησαν τρία προγράμματα. Ενα ακροδεξιό, ένα ακροαριστερό κι ένα που εγώ θα χαρακτηρίσω ως πρόγραμμα του Ακραίου Κέντρου». Ηταν τη Δευτέρα που μόλις πέρασε, στη ραδιοφωνική εκπομπή Matins de France Culture, όταν ο Εμανουέλ Μακρόν ουσιαστικά αποδέχτηκε τον χαρακτηρισμό του «ακροκεντρώου» που του έχουν αποδώσει ορισμένοι Γάλλοι διανοούμενοι.

Τον όρο του «Ακραίου Κέντρου» καθιέρωσε το 2005 ο ιστορικός Πιέρ Σερνά, αναφερόμενος σε γεγονότα και ιδεολογικές τάσεις που πρωτοεμφανίστηκαν μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Ο Σερνά εντάσσει στο «Ακραίο Κέντρο» τα άτομα, τις ομάδες, τα κινήματα και τα κόμματα που τοποθετούνται στο Κέντρο «όχι από πεποίθηση, αλλά από οπορτουνισμό» και διακρίνονται για τη «δυσανεξία τους απέναντι σε οτιδήποτε δεν χωρά σε μια χρυσή τομή που έχουν διακηρύξει αυθαίρετα». Σε ένα δοκίμιό του πριν από τρία χρόνια μάλιστα χαρακτήρισε τον νυν πρόεδρο της Γαλλίας ως τον πιο πρόσφατο εκπρόσωπο αυτής της θολής κοινωνικοπολιτικής τάσης.

Ο όρος ταιριάζει γάντι στον Μακρόν, τον «πρόεδρο των πλουσίων», τον άνθρωπο που κατέβηκε στις εκλογές με το σύνθημα «Ούτε δεξιά, ούτε αριστερά» και με ένα νεοσύστατο κίνημα «δημοκρατικής επανάστασης» το οποίο ονόμασε «Εμπρός!» (En Marche!). Φαινομενικά, θα έλεγε κάποιος ότι ο Εμανουέλ Μακρόν έσπασε αρκετά καλούπια. Στα 39 του έγινε ο νεότερος ηλικιακά επικεφαλής του γαλλικού κράτους μετά τον Ναπολέοντα και ο πρώτος που εκλέχθηκε πρόεδρος χωρίς τη σημαία του Σοσιαλιστικού ή του Γκολικού Κόμματος. Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτός που ισχυριζόταν ότι τοποθετείται πέρα από τα κομματικά στεγανά, ακολούθησε μια ταξική πολιτική υπέρ των λίγων.

Εξάλλου, από μικρός έμαθε να σκέφτεται και να ενεργεί ως κομμάτι μιας ελίτ. Στην Αμιέν, τη βιομηχανική πόλη του γαλλικού Βορρά όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ως το πρώτο από τέσσερα παιδιά ενός ζεύγους γιατρών, φοιτούσε σε ιδιωτικό σχολείο, γεγονός που μάλλον δεν του επέτρεψε να έχει πολλά-πολλά με την εργατική τάξη. Εκεί μάλιστα γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του, Μπριζίτ Τρονιέ, η οποία ήταν καθηγήτριά του.

Στο Παρίσι, σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στη Science Po και αργότερα φοίτησε στην ΕΝΑ, την περίφημη σχολή Δημόσιας Διοίκησης από όπου έχει περάσει όλη η αφρόκρεμα της γαλλικής πολιτικής σκηνής. Παράτησε τη δουλειά του στο υπουργείο Oικονομικών για να μεταπηδήσει στον ιδιωτικό τομέα και συγκεκριμένα στη Rothschild & Cie. Banque, όπου είχε εντυπωσιακή ανέλιξη. Ενδιάμεσα, έκανε ένα σύντομο πέρασμα από το Σοσιαλιστικό Κόμμα (2006 – 2009). Το δε μεγάλο του άλμα στην πολιτική το πραγματοποίησε τελικά μέσα από μια σοσιαλιστική (τρόπος του λέγειν) κυβέρνηση, αυτή του Φρανσουά Ολάντ, ως οικονομικός σύμβουλος και κατόπιν υπουργός Οικονομίας και Βιομηχανίας.

Αφού έδωσε τα διαπιστευτήριά του, μεταξύ άλλων, με τον περίφημο «νόμο Μακρόν» του 2015 που στο όνομα της ανάπτυξης απελευθέρωνε την κυριακάτικη εργασία και τα κλειστά επαγγέλματα, ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έβλεπε μπροστά, τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς εγκατέλειψε την κυβέρνηση του Ολάντ ο οποίος κατέρρεε δημοσκοπικά και τον Απρίλιο του 2016 ανακοίνωσε τη δημιουργία του κινήματός του. Ακριβώς ένα χρόνο μετά, αναδεικνυόταν νικητής του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών, ενώ στον δεύτερο γύρο υπερίσχυσε της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν με 33 μονάδες διαφορά.

Ο Μακρόν, ο φορέας του νέου, ο υπερκομματικός, ο άντρας χωρίς ταμπού που ήταν παντρεμένος με μια γυναίκα 24 χρόνια μεγαλύτερή του, ο οραματιστής τον οποίο ο Economist και άλλα ευρωπαϊκά ΜΜΕ αποθέωναν στην αρχή ως «σωτήρα της Ευρώπης», ο πολιτικός που λίγους μήνες μετά την εκλογή του έβγαζε έναν διθυραμβικό λόγο στον λόφο της Πνύκας για την «επανίδρυση της Ευρώπης», δεν κατόρθωσε τελικά να επανιδρύσει ούτε την Ευρώπη ούτε τη χώρα του. Το ευρωπαϊκό του όραμα, όποιο κι αν ήταν, προσέκρουσε στο γερμανικό τείχος.

Στο δε εσωτερικό, ο Μακρόν που δήλωνε ότι ήθελε να διοικήσει τη χώρα σαν μια επιχείρηση start-up, έδωσε σειρά δειγμάτων αυταρχισμού και αλαζονείας, αντάξια μιας σκληρής δεξιάς κυβέρνησης. Μερικές από τις πιο μνημειώδεις ατάκες του: «Ο σταθμός είναι ένα μέρος όπου διασταυρώνονται οι άνθρωποι που πετυχαίνουν με τους ανθρώπους που δεν είναι τίποτα». «Με το που θα περάσω απέναντι, σας βρίσκω δουλειά» (απευθυνόμενος σε ένα νέο που του είπε πως δυσκολεύεται να βρει δουλειά). «Θέλω να τσαντίσω τους ανεμβολίαστους».

Πάνω από όλα, βέβαια, μετράνε οι πράξεις. Το άγριο ξύλο στα Κίτρινα Γιλέκα από τα γαλλικά ΜΑΤ, το οποίο προκάλεσε την αντίδραση της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ενα από τα πιο σκληρά λοκντάουν στην Ευρώπη -μαζί με το ελληνικό- όπου έπρεπε να επιδεικνύεις έγγραφο ή SMS για να βγεις από το σπίτι και στη συνέχεια ένα από τα πιο αυστηρά «υγειονομικά διαβατήρια» με τα οποία οι ανεμβολίαστοι εξορίζονταν σχεδόν από παντού. Ο διαβόητος νόμος για την καθολική ασφάλεια που, μεταξύ άλλων, προέβλεπε αυστηρά πρόστιμα και φυλακή για όποιον τραβάει βίντεο ή φωτογραφίες αστυνομικών εν ώρα υπηρεσίας, μια διάταξη που στη συνέχεια αναγκάστηκε να «λειάνει».

Οσο για το προσωνύμιο «πρόεδρος των πλουσίων», κάτι που ο ίδιος αρνείται, δεν προέκυψε από κάποια αριστερή ιδεοληψία, αλλά από τις φοροαπαλλαγές που νομοθέτησε υπέρ των υψηλών εισοδημάτων και των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του συνδικάτου Solidaires-Finances publiques, οι φοροαπαλλαγές του Μακρόν κοστίζουν 60 δισ. τον χρόνο λιγότερα έσοδα στα κρατικά ταμεία.

Βέβαια, ο Μακρόν δεν εγκατέλειψε ποτέ τον οπορτουνισμό του «Ακραίου Κέντρου» για τον οποίο έκανε λόγο ο ιστορικός Σερνά. Βλέποντας ότι στον πρώτο γύρο ναι μεν ήρθε πρώτος, αλλά με σχετικά μικρή διαφορά από τη Λεπέν κι ότι τα γκάλοπ προβλέπουν μια πιο αμφίρροπη μάχη για τον δεύτερο γύρο συγκριτικά με τον «περίπατο» του 2017, ο Γάλλος πρόεδρος δεν διστάζει να κλείνει το μάτι στην Αριστερά, ειδικά σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, να αγκαλιάζει όψιμα την οικολογία ή να φωτογραφίζεται «άνετος» στον καναπέ με ανοιχτό πουκάμισο ώστε να αποκαλύπτεται το δασύτριχο στέρνο του. Το πιθανότερο, βέβαια, είναι πως οι πολίτες θα υψώσουν πάλι το «φράγμα της δημοκρατίας» απέναντι στην Ακρα Δεξιά, όπως τους καλεί, έστω με μισή καρδιά. Ποιος όμως μπορεί να εγγυηθεί για το τι θα συμβεί ύστερα από άλλα πέντε χρόνια «μακρονιάδας»;

Γιατί τον επιλέξαμε

Γιατί πιθανότατα θα επανεκλεγεί επαναλαμβάνοντας ύστερα από πέντε χρόνια το δίλημμα «Μακρόν ή Λεπέν;» στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών.