ΙΟΒΕ: Δυσοίωνες προβλέψεις για την ελληνική οικονομία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία

Οι εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία (διάρκεια, έκταση κυρώσεων) και οι επιπτώσεις τους (πληθωρισμός, τροφοδοσία σε ενεργειακά προϊόντα, ορισμένα τρόφιμα και πρώτες ύλες), οι αντιδράσεις πολιτικής (παρεμβάσεις στήριξης, νομισματικά μέσα), η δυναμική του τουρισμού, ο βαθμός και η ποιότητα αξιοποίησης της αυξημένης ρευστότητας (Ταμείο Ανάκαμψης-τραπεζικές χορηγήσεις), θεωρούνται οι πλέον καθοριστικοί παράγοντες του ΑΕΠ το 2022, αναφέρει το ΙΟΒΕ στην τριμηνιαία έκθεση του για την οικονομία που παρουσίασε σήμερα σε συνέντευξη τύπου.

Στο βασικό σενάριο για το 2022, στο οποίο ο πόλεμος θα συνεχιστεί μετά το δεύτερο τρίμηνο, το ενεργειακό κόστος θα είναι ιδιαίτερα αυξημένο (πετρέλαιο Brent +30-35%), δεν θα επανέλθουν γενικευμένα, ισχυρά μέτρα προστασίας έναντι της πανδημίας, ο διεθνής τουρισμός θα ενισχυθεί σημαντικά, ωστόσο ηπιότερα από ότι αναμενόταν στην αρχή του έτους και οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης θα αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό και αποτελεσματικά, προβλέπεται η ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 2,5-3%.

Στο εναλλακτικό σενάριο για το 2022, στο οποίο αναμένεται λήξη του πολέμου εντός του δεύτερου τριμήνου, σημαντική άνοδος του ενεργειακού κόστους, ωστόσο λιγότερο από ότι στο βασικό σενάριο (πετρέλαιο Brent +20-25%), αύξηση του διεθνούς τουρισμού και αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης παρόμοια με το βασικό σενάριο, η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στην περιοχή του 3,5-4%.

Η εκτίμηση του ΙΟΒΕ για το ποσοστό της ανεργίας στο βασικό σενάριο το 2022 είναι στην περιοχή του 13,5%, ενώ στο εναλλακτικό σενάριο στην περιοχή του 12,8-13%.

Υπό το βασικό σενάριο μακροοικονομικών εξελίξεων για το 2022 προβλέπεται πως ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή θα ενισχυθεί κατά 7% με 7,8%. Εφόσον λάβουν χώρα οι εξελίξεις υπό το εναλλακτικό σενάριο, η άνοδος των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα θα είναι έντονη, αλλά ηπιότερη από ότι στο βασικό σενάριο, ενώ η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης μεγαλύτερη, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο, στην περιοχή του 6,2% με 6,8%.

Όπως ανέφερε επίσης, κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας:

•Ο πόλεμος επηρεάζει την οικονομία με αυξημένο κόστος σε βασικά αγαθά και αβεβαιότητα. Οι ρυθμοί πραγματικής μεγέθυνσης έχουν μετριαστεί και ο πληθωρισμός έχει υπερδιπλασιαστεί.

•Μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας είναι πληγωμένο από την πανδημία και από υπερχρέωση, και τα θεμελιώδη μεγέθη της δεν είναι εύρωστα. Τα συστατικά για μεγάλη κρίση υπάρχουν και θα απαιτηθούν κατάλληλοι χειρισμοί.

•Ο πληθωρισμός θα είναι υπερδιπλάσιος από τον αναμενόμενο, και θα διαρκέσει. Πληθωρισμός άνω του 5% στον ορίζοντα της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλάζει δραστικά τις προτεραιότητες πολιτικής: μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση χρεών και ελλειμμάτων, όμως μειώνει τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών.

•Μια παράταση του πολέμου, ακόμη και χωρίς πιο ακραία σενάρια γενίκευσής του, θα αυξήσει το κόστος εκθετικά, δοκιμάζοντας τις αντοχές των οικονομίων προς το τέλος του έτους και στη συνέχεια.

•Ο συνδυασμός χαμηλότερων ρυθμών επενδύσεων και μεγέθυνσης με υψηλότερο πληθωρισμό και χαμηλή ορατότητα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναταράξεις στις αγορές κεφαλαίου.

•Αναμένεται ροπή προς περισσότερο ασφαλείς τοποθετήσεις, γεγονός που θα θέσει λιγότερο ανεπτυγμένες οικονομίες παγκοσμίως σε κίνδυνο, με κεφαλαιακές εκροές, υποτίμηση νομίσματος και επιδείνωση εμπορικών ισοζυγίων, ακριβώς όταν ο πληθυσμός τους θα πιέζεται από την αύξηση τιμών των τροφίμων.

•Εντός του δυτικού κόσμου, το πλήγμα θα είναι μεγαλύτερο στην Ευρώπη από ό,τι στις ΗΠΑ, στοιχείο που θα αλλάξει τις ισορροπίες στα εμπορικά ισοζύγια, τις νομισματικές ισορροπίες και την παραγωγικότητα μεσοπρόθεσμα.

•Αν η παγκόσμια οικονομία μοιάζει με ναρκοπέδιο, η ελληνική έχει και δικές της προκλήσεις. Η άμεση ορατότητα έχει μειωθεί μόνο έως μια διετία. Οι ρυθμοί μεγέθυνσης, πάντως, αναμένεται να μειωθούν προς το 3%, κυρίως λόγω υψηλότερων τιμών.

•Ακόμη πιο κρίσιμο είναι πώς επηρεάζονται οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές. Σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, ο τουρισμός και η πρωτογενής παραγωγή, βασικά δεδομένα αλλάζουν. Πτυχές της παγκοσμιοποίησης αναστρέφονται.

•Η επιστροφή σε βαθιά δίδυμα ελλείμματα κατά την πανδημία και η επί μακρόν υστέρηση σε παραγωγικές επενδύσεις και εξαγωγές υψηλής καινοτομίας, αποτελούν λόγους για εγρήγορση και μέσα στη νέα κρίση.

•Για μια οικονομία με συστηματικό έλλειμμα θεσμικής λειτουργίας, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας, και που πρέπει να ξεπεράσει πληγές από τις προηγούμενες κρίσεις, η πρόκληση είναι τεράστια.

•Σε αυτό το πρωτόγνωρο οικονομικό πεδίο, ελλοχεύει από τη μια ο κίνδυνος του εφησυχασμού και από την άλλη του ακραίου φόβου. Η αλυσίδα μετατόπισης του προβλήματος στο δημόσιο ταμείο και από εκεί στον δανεισμό, δεν το λύνει.

•Για δεκαετίες, η οικονομία μας κινήθηκε, με επιτυχίες και αποτυχίες, σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο σταθερότητας και ευρύτερης σύγκλισης των οικονομιών. Το πλαίσιο αυτό πλέον αμφισβητείται, γεγονός που καθιστά επιτακτική στη χώρα μας την ανάγκη εφαρμογής πολιτικών που θα στηρίζουν ισχυρή ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα.

•Οι κατάλληλες δημοσιονομικές επιλογές και η προώθηση δομικών αλλαγών με αίσθηση επείγοντος, είναι συνθήκες για θετική πορεία των πραγματικών εισοδημάτων άμεσα και στη συνέχεια.

•Τα κράτη θα ανταπεξέλθουν σχετικά καλύτερα αν οι ηγεσίες τους καταδείξουν ρεαλισμό, αξιοπιστία και την ικανότητα να κατευθύνουν τις οικονομίες, μέσα από τον μετασχηματισμό τους, στην ημέρα μετά την κρίση.