Σύνοδος ΕΕ για την ενέργεια: Τελικά έβαλαν πλαφόν στις… υψηλές προσδοκίες

Οι ηγέτες των 27 χωρών της ΕΕ δεν κατέληξαν τελικά σε κοινή θέση για ένα πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, περιοριζόμενοι απλώς να «συμφωνήσουν» ότι η Κομισιόν θα πρέπει να εξετάσει το συγκεκριμένο θέμα. Το ίδιο ισχύει και για το καυτό ζήτημα της «αποδέσμευσης της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από το φυσικό αέριο. Οι αποφάσεις μετατίθενται για το τέλος Μαΐου, μετά τις έντονες διαφωνίες που προέκυψαν για όλα ουσιαστικά τα ζήτηματα, που όπως παραδέχτηκαν τόσο ο πρόεδρος του Συμβουλίου, όσο και η πρόεδρος της Κομισιόν είναι ιδιαίτερα δύσκολα.

Ως τότε θα έχει υποχωρήσει και το… κρύο και υπάρχει η ελπίδα ότι μπορεί να έχει τελειώσει και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να ανατραπούν τώρα θεμελιώδεις αρχές της «απελευθέρωσης» της αγοράς ενέργειας, που αποτέλεσε ένα από τα πιο φιλόδοξα πρότζεκτ της ΕΕ τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Χάσμα απόψεων και συμφερόντων

Οι χώρες έτσι κι αλλιώς δεν είχαν προσέλθει στην σύνοδο με μια κοινά επεξεργασμένη πρόταση, κάτι που δυσκόλεψε εξ αρχής την διαπραγμάτευση. Αοριστολογία και για το θέμα της κοινής προμήθειας φυσικού αερίου από την ΕΕ «κατά το πρότυπο της αγοράς εμβολίων», το οποίο θα μελετήσει τώρα η Κομισιόν και θα προτείνει σε όσες χώρες το επιθυμούν να συνεργαστούν «εθελοντικά» σε αυτή την κατεύθυνση. Είναι άλλο θέμα να καταδικάζεις φραστικά τη βάναυση ρωσική επίθεση και άλλο να καταλήξεις σε μια εννιαία γραμμή για την αντιμετώπιση των συνεπειών αυτής, αλλά και των οικονομικών κυρώσεων που ακολούθησαν.

Mετά τα χαμόγελα, την ενότητα και την αισιοδοξία της πρώτης ημέρας της συνόδου κορυφής της ΕΕ, παρουσία του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, ακολούθησε η σκληρή πραγματικότητα της δεύτερης ημέρας. Την ώρα που ο Μπάιντεν προσγειωνόταν στην Πολωνία, οι 27 έδιναν «μάχες» μεταξύ τους τόσο για μέτρα στήριξης των πολιτών της Ευρώπης απέναντι στην ενεργειακή ακρίβεια, όσο και για το καυτό ζήτημα του «ρυθμού» της απεξάρτησης από τον Ρώσο προμηθευτή.

Γερμανία, Ολλανδία εναντίον Ισπανίας, Πορτογαλίας

Οι συζητήσεις τη δεύτερη ημέρα της συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες ήταν «έντονες», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ στο Reuters, ενώ άλλη πηγή της ΕΕ είπε ότι μια «σκληρή» συζήτηση για το πλαφόν στις τιμές έφερε αντιμέτωπες ορισμένες από τις νότιες χώρες του μπλοκ με την Γερμανία και την Ολλανδία.

Μερικές από τις χώρες του Νότου επιδίωξαν να περιορίσουν τις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου για να προστατεύσουν τα φτωχότερα νοικοκυριά, όμως η πλευρά των «βορείων» υποστήριξε ότι αυτό θα αποτελούσε ουσιαστικά κρατική χρηματοδότηση για επιδότηση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων. Η μεγάλη κόντρα φαίνεται ότι είχε σαν βασικούς αντιπάλους από τη μια μεριά την Ισπανία και από την άλλη την Ολλανδία και τη Γερμανία.

Κάποιες άλλες χώρες που δεν εξαρτώναι τόσο από το φυσικό αέριο, όπως η Γαλλία προσπάθησαν να λειτουργήσουν πυροσβεστικά. Τις προτάσεις των χωρών της Νότιας Ευρώπης υποστήριξε πάντως εκπλήσσοντας ορισμένους και ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρό. «Η ΕΕ δεν αφορά μόνο μεγάλες δηλώσεις και κορυφαίες συναντήσεις με Αμερικανούς προέδρους», είπε μιλώντας στους δημοσιογράφους. «Σήμερα αφορά τα καθημερινά ζητήματα του λαού και αυτό είναι το τιμολόγιο του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου», είπε. «Είμαστε σε πόλεμο και σε έναν πόλεμο πρέπει να λάβεις έκτακτα μέτρα».

Η Ισπανία και η Πορτογαλία πήραν πάντως κάποιες «εξαιρέσεις» που επεδίωκαν, στο θέμα της διαχείρισης των τιμών της ενέργειας, επειδή έχουν σχετικά υψηλό μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δικό τους μείγμα και πολύ λίγες διασυνδέσεις με άλλα μέρη του δικτύου της ΕΕ. Κάτι που δείχνει πόσο πίσω έχει μείνει η χώρα μας στο κομμάτι αυτό.

Ετσι αν και ήταν προγραμματισμένο η σύνοδος να έχει τελειώσει μέχρι νωρίς το απόγευμα της Παρασκευής τελικά οι Ευρωπαίοι ηγέτες υποχρεώθηκαν να πάρουν μαζί και το δείπνο, καταστρέφοντας τα σχέδια όσων είχαν προγραμματίσει να έχουν ξεκινήσει από τότε το… μακρύ τους Σαββατοκύριακο. Και στις συνεντεύξεις Τύπου που ακολούθησαν παραδέχτηκαν ότι δεν υπήρξε και τόση ομοφωνία, μένοντας πάντως ο καθένας στο κομμάτι που θεωρούσε πιο βολικό για να σχολιάσει.

«Εθελοντισμός» και στις προμήθειες

Αλλά και στο θέμα της κοινής προμήθειας φυσικού αερίου προέκυψε μια μεσοβέζικη λύση, που κάνει λόγο για εθελοντική συνεργασία και αφήνει ασαφή μια σειρά από ζητήματα. Αξίζει να προσέξει κανείς εδώ την παρατήρηση του καγκελάριου Ολαφ Σολτς, ο οποίος υπενθύμισε ότι η αγορά φυσικού αερίου στην ΕΕ γίνεται μέσω μεγάλων ιδιωτικών εταιριών και αυτό δεν θα πρέπει να αλλάξει. Προφανώς και δεν θέλει να έρθει σε σύγκρουση με τους ενεργειακούς κολοσσούς της πατρίδας του, που έχουν ήδη αρκετά προβλήματα εξαιτίας της πολιτικής επιλογής απεξάρτησης από τη Ρωσία.

Η ΕΕ παρέμεινε διχασμένη και ως προς το αν θα απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, όπως ζητούσαν επίμονα χώρες όπως η Πολωνία και οι Βαλτικές. Η Γερμανία, η Ουγγαρία και η Αυστρία είναι από τις πιο επιφυλακτικές όσον αφορά την επιβολή απαγόρευσης στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Το ίδιο ισχύει ως ένα βαθμό και για την Ιταλία, αλλά και για τη Γαλλία σε ότι αφορά όμως το πετρέλαιο.

Απέμεινε έτσι ως «ενθύμιο και τρόπαιο» της συνόδου αυτής η απόφαση για την προμήθεια 15 δισ. κυβικών LNG από τις ΗΠΑ, που είχε ανακοινώσει το πρωί ο πρόεδρος των ΗΠΑ από κοινού με την πρόεδρο της Κομισιόν. Περισσότερα θα μάθουμε ίσως το Μάιο, ενόψει και του επόμενου χειμώνα.

Τι θα κάνουν με τα ρούβλια;

Στο κοινό ανακοινωθέν δεν υπήρξε τελικά καμία αναφορά σχετικά με την ανακοίνωση της Ρωσίας αυτή την εβδομάδα, ότι οι «μη φιλικές» χώρες πρέπει να χρησιμοποιούν ρούβλια για να πληρώσουν για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της. Μεομονωμένοι ηγέτες όπως ο Σολτς και ο Μακρόν επανέλαβαν ότι δεν προτίθενται να κάνουν κάτι τέτοιο.

Η απαίτηση του Κρεμλίνου θέτει ένα δίλημμα για τις χώρες, που εξαρτώνται από τη ρωσική ενέργεια, επειδή, αν συμφωνήσουν σε αυτήν, θα στήριζαν το ρούβλι και θα διοχέτευαν σκληρό νόμισμα στη Μόσχα – αλλά η άρνησή τους θα μπορούσε να σημάνει το κλείσιμο της στρόφιγγας από το καθεστώς Πούτιν.

Ακολουθεί το κείμενο με «Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για την ενέργεια»

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατό, όπως ορίζεται στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών. Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσβλέπει στο ολοκληρωμένο και φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο εκπονήθηκε σε στενό συντονισμό με τα κράτη μέλη, το οποίο θα υποβάλει η Επιτροπή για το σκοπό αυτό έως τα τέλη Μαΐου 2022. Οι εθνικές συνθήκες και το ενεργειακό μείγμα των κρατών μελών θα ληφθούν υπόψη.

Οι σταθερές υψηλές τιμές της ενέργειας έχουν ολοένα και πιο αρνητικό αντίκτυπο στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, κάτι που επιδεινώνεται περαιτέρω από τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τον τρόπο παροχής περαιτέρω ανακούφισης στους πιο ευάλωτους καταναλωτές και τον τρόπο στήριξης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων βραχυπρόθεσμα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:

• καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να συνεχίσουν να κάνουν βέλτιστη χρήση της εργαλειοθήκης, συμπεριλαμβανομένου του νέου πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, ως χρονικά περιορισμένη απόκλιση από το status quo. Όπως προτείνει η Επιτροπή, η προσωρινή φορολόγηση ή οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις στα υπερβολικά κέρδη (σ.σ. επιχειρήσεων ενέργειας) μπορεί να είναι χρήσιμη πηγή εθνικής χρηματοδότησης.
• αναθέτει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή, επειγόντως, να επικοινωνήσουν με τους ενεργειακούς φορείς και να συζητήσουν, εάν και πώς, οι βραχυπρόθεσμες επιλογές όπως παρουσιάζονται από την Επιτροπή (άμεση υποστήριξη στους καταναλωτές μέσω κουπονιών, επιστροφές φόρων ή μέσω ενός “μοντέλου συγκέντρωσης/μεμονωμένου αγοραστή”, κρατικές ενισχύσεις, φορολογία (ειδικοί φόροι κατανάλωσης και ΦΠΑ), ανώτατα όρια τιμών, ρυθμιστικά μέτρα όπως συμβάσεις για διαφορές) θα συμβάλουν στη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου και στην αντιμετώπιση των μεταδοτικών επιπτώσεών της στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες·
• καλεί την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά το πρόβλημα των υπερβολικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας διατηρώντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, διατηρώντας τα κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, διατηρώντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και αποφεύγοντας το δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος.

Στο παρόν πλαίσιο των πολύ υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει επειγόντως τη συμβατότητα των έκτακτων προσωρινών μέτρων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που κοινοποιούν τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων για τον μετριασμό των επιπτώσεων των τιμών των ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με τις διατάξεις της Συνθήκες και Κανονισμός 2019/943.

Κατά την αξιολόγηση αυτής της συμβατότητας, η Επιτροπή θα διασφαλίσει επίσης, μέσω ταχείας διαδικασίας, ότι πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: τα μέτρα μειώνουν τις τιμές της spot αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για εταιρείες και καταναλωτές και δεν επηρεάζουν τους όρους συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον. Κατά τη διεξαγωγή αυτής της αξιολόγησης, θα ληφθεί υπόψη ο προσωρινός χαρακτήρας των μέτρων και το επίπεδο διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας με την ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέτασε την άμεση ετοιμότητα της ΕΕ και ανέθεσε στο Συμβούλιο να εξετάσει τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την πολιτική αποθήκευσης αερίου της ΕΕ, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα συμφέροντα των κρατών μελών με σημαντική ικανότητα αποθήκευσης, προκειμένου να διασφαλιστεί δίκαιη ισορροπία. Η αναπλήρωση της αποθήκευσης αερίου σε ολόκληρη την Ένωση θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τα εθνικά μέτρα ετοιμότητας. Ενόψει του επόμενου χειμώνα, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα:

1. δημιουργήσουν τους απαραίτητους μηχανισμούς αλληλεγγύης και αποζημίωσης·
2. να συνεργαστούν για την εθελοντική κοινή αγορά φυσικού αερίου, LNG και υδρογόνου, αξιοποιώντας βέλτιστα το συλλογικό πολιτικό βάρος και το βάρος της αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της για τη μείωση των τιμών στις διαπραγματεύσεις. Η κοινή πλατφόρμα αγορών θα είναι επίσης ανοιχτή για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους.
3. θα ολοκληρώσουν και να βελτιώσουν τις διασυνδέσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένου του πλήρους συγχρονισμού των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας·
4. εργαστούν για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού για όλα τα κράτη μέλη.

Η ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική ουδετερότητα μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε μια ισχυρή και πλήρως διασυνδεδεμένη εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και μια εύρυθμη αγορά άνθρακα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε πώς να προχωρήσει η εργασία για την παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους. Καλεί την Επιτροπή να λάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες έως τον Μάιο του 2022, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις τελικές εκθέσεις ACER και ESMA.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να συντονίζεται με διεθνείς εταίρους προκειμένου να εξασφαλιστεί επαρκής εφοδιασμός και να μετριαστεί η αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Ειδήσεις σήμερα

Επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Aramco στη Σαουδική Αραβία

Ε.Ε.: Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο