Μπλοφάρει ο Πούτιν με τον εκβιασμό «ρούβλια για αέριο»; Το ρωσικό σχέδιο για μια νέα «συναλλαγματική γεωγραφία»

Ακόμη κι αν βραχυπρόθεσμα η απαίτηση του Πούτιν για πληρωμή των προμηθειών αερίου σε ρούβλια αποδειχθεί «τρολάρισμα» προς την Ευρώπη, ήδη έχει αξιοσημείωτα αποτελέσματα για το ρωσικό νόμισμα. Ενώ από την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το ρούβλι έχασε σχεδόν το 40% της αξίας του έναντι του ευρώ, στις δυο μέρες που μεσολάβησαν από τη σχετική ανακοίνωση Πούτιν, έχει ανακτήσει ένα σημαντικό μέρος της αξίας του, με σωρευτική άνοδο περίπου 12% έναντι του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Η ισοτιμία ρουβλίου/ευρώ ήταν περίπου 145/1 όλο τον Μάρτιο και μέχρι προχθές, οπότε έπεσε στα 112 ρούβλια/ευρώ. Λίγο μικρότερη ήταν η επίδραση της είδησης στην ισοτιμία του ρουβλιού με το δολάριο.

Αδιανόητο για τους Ευρωπαίους

Η ανακοίνωση Πούτιν θεωρήθηκε αδιανόητη από όλους τους Ευρωπαίους «πελάτες» του και οι μεγαλύτεροι αγοραστές ρωσικού αερίου έσπευσαν να ξεφυλλίσουν τα συμβόλαια με την Gazprom για να καταλήξουν στη διαπίστωση ότι είναι αδύνατη η μεταβολή των όρων τους. Αρκετοί αμφισβήτησαν αν πράγματι η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας κάνει οποιαδήποτε πρακτική προετοιμασία για την τεχνική αλλαγή στις συναλλαγές εξόφλησης του ρωσικού αερίου σε ρούβλια, όπως ανέφερε η εντολή Πούτιν. Και πολλοί θεώρησαν ότι η ρωσική προειδοποίηση είναι απλά ένα «τρικ», μια δοκιμασία ενόψει της Συνόδου της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Μέχρι χθες δεν υπήρχε πρόθεση να περιληφθεί κάποια σχετική αναφορά στο κείμενο συμπερασμάτων της συνόδου.

Το προφανές είναι ότι η ρωσική ηγεσία με τον εκβιασμό αυτό αναγκάζει την Ευρώπη να «κρατάει την ανάσα» της, όσο δεν μπορεί να επεκτείνει τις κυρώσεις και στο αέριο από τη Ρωσία, που καλύπτει το 40% των συνολικών αναγκών της. Ακόμη κι αν η νέα συμφωνία με τις ΗΠΑ για προμήθεια επιπλέον 15 δισ. κυβικών υγροποιημένου αερίου εντός του έτους –δηλ συνολικά περίπου 35 δις. κυβικά- υλοποιηθεί ταχύτερα, καλύπτει μικρό μέρος των 100 δισ. κυβικών που παίρνει η ΕΕ από τη Ρωσία. Κι αυτό σημαίνει ότι ο εκβιασμός Πούτιν «ρούβλια έναντι αερίου» θα κρατήσει την ηγεσία της ΕΕ για αρκετό καιρό μακριά από τον «πειρασμό» πλήρους απογαλακτισμού από τη Gazprom. Ακόμη και το γεγονός ότι το 60% των συναλλαγών της ρωσικής κρατικής εταιρείας με την ΕΕ (περίπου 40 δισ. τον χρόνο) γίνονται σε ευρώ (οι υπόλοιπες σε δολάρια) έχει τη σημασία του για τη συγκρατημένη ευρωπαϊκή αντίδραση.

Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν σε «μπλόφα»

Εξάλλου, αν αποδειχθεί ότι και μόνη η απειλή Πούτιν να χρησιμοποιήσει το νομισματικό «πυρηνικό» όπλο στηρίζει το ρωσικό νόμισμα και απαλύνει τις επιπτώσεις των ρωσικών κυρώσεων, ίσως το Κρεμλίνο να μη βιαστεί να προχωρήσει στο επόμενο βήμα.

Οι συγκρατημένες προσώρας ευρωπαϊκές αντιδράσεις βασίζονται στην υπόρρητη εκτίμηση ότι το Κρεμλίνο «μπλοφάρει». Αλλά αυτό μπορεί να μην ισχύει. Ο αποκλεισμός από το διατραπεζικό σύστημα swift και ο ευρύτερος οικονομικός στραγγαλισμός της ρωσικής οικονομίας μέσω των κυρώσεων και της αποεπένδυσης δυτικών εταιρειών ωθεί το Κρεμλίνο σε αναζήτηση εναλλακτικών. Την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται  να οριστικοποιηθεί συμφωνία Ρωσίας – Ινδίας για τη δημιουργία μηχανισμού συναλλαγών ρουπίας-ρουβλίου, χωρίς την προσφυγή στο δολάριο ή άλλο αποθεματικό νόμισμα. Αν και το εμπόριο ανάμεσα στις δυο χώρες είναι περιορισμένο, μια συναλλαγματική συμφωνία με την τεράστια Ινδία ανοίγει τεράστιες δυνατότητες διεύρυνσης του διμερούς εμπορίου και υποκατάστασης των δυτικών εταιρειών που φεύγουν από ινδικές.

Ο ρόλος της Κίνας

Αν μια τέτοια διευθέτηση γίνει και με την Κίνα, της οποίας το νόμισμα γουάν έχει επιβληθεί, έστω και σε τρίτο ρόλο, ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, η συναλλαγματική γεωγραφία του κόσμου αλλάζει αυτομάτως, μια και μιλάμε για τις χώρες με το 38% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η Κίνα, από την άλλη, αν πιεστεί να επιλέξει συναλλαγματικό στρατόπεδο, μπορεί να παρασύρει σειρά χωρών που είναι μεγάλοι προμηθευτές της, ακόμη και τη στενή σύμμαχο των ΗΠΑ Σαουδική Αραβία. Η τελευταία εξετάζει το ενδεχόμενο να τιμολογεί σε κινεζικά γουάν τις πωλήσεις πετρελαίου στην Κίνα και το ίδιο μπορεί να κάνουν κι άλλες χώρες παραγωγοί πετρελαίου.

Η Σερβία έχει ήδη αποσκιρτήσει από το μέτωπο των δυτικών κυρώσεων με νέο πολυετές συμβόλαιο με τη Gazprom, ενώ η «επιτήδεια ουδέτερη»  Τουρκία, με τη λίρα της υπό πίεση, δεν θα είχε σοβαρές αντιρρήσεις να γυρίσει σε ρούβλια τις συναλλαγές της με τη Ρωσία, κι ας μην έχει συγκαταλεγεί στη λίστα με τι «48 εχθρικές χώρες». Με λίγα λόγια, ακόμη κι αν ο εκβιασμός «αέριο μόνο με ρούβλια» αποδειχθεί μπλόφα, για το Κρεμλίνο είναι μονόδρομος η ταχύτερη διαμόρφωση μιας εναλλακτικής νομισματικής και εμπορικής συμμαχίας προκειμένου να αποτρέψει μια παταγώδη κατάρρευση της ρωσικής οικονομίας. Και κατά τα φαινόμενα έχει αρκετούς υποψήφιους συμμάχους.

Ειδήσεις σήμερα

Σηματοδοτούν τα 15 δισ. κυβικά LNG των ΗΠΑ την «ενεργειακή απεξάρτηση» της ΕΕ;

Μητσοτάκης στο CNN: Οι ενεργειακές κυρώσεις να μην βλάψουν εμάς περισσότερο από τη Ρωσία

Ουκρανός πρέσβης προς Ελληνες: Σταματήστε να κάνετε δουλειές με ρώσικες εταιρείες