Διχασμός στην ΕΕ για την αμυντική χρηματοδότηση – Οι χώρες του Νότου λένε όχι στα δάνεια

Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης απορρίπτουν το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αύξηση των αμυντικών δαπανών μέσω φθηνών δανείων, φοβούμενες ότι θα προσθέσει επιπλέον βάρη στο ήδη υπερβολικό τους χρέος.

Η αντίσταση, με επικεφαλής τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία, αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την πρόταση της Προέδρου της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να ενισχυθεί η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, όπως γράφει το Politico.

Η πρόταση της φον ντερ Λάιεν, που περιλαμβάνει ένα πακέτο δανείων ύψους 150 δισ. ευρώ και μια ρήτρα διαφυγής για χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, είχε σκοπό να κινητοποιήσει νέες σημαντικές επενδύσεις στην άμυνα και να μειώσει την εξάρτηση της ΕΕ από την αμερικανική προστασία.

Ωστόσο, η αντιπαράθεση αυτή κινδυνεύει να ανατρέψει το σχέδιο των Βρυξελλών για την αποστολή περισσότερων όπλων από την Ευρώπη στην Ουκρανία.

«Ορισμένες χώρες έχουν σοβαρές αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα ή ακόμη και τη δυνατότητα να υπεισέλθουν σε αυτά τα επίπεδα χρέους», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.

Ο διπλωμάτης, όπως και άλλοι στην ιστορία αυτή, έλαβε ανωνυμία για να μιλήσει ελεύθερα για το σχέδιο και τις ενδεχόμενες εξελίξεις.

Οι χώρες του Νότου, με βαρύ χρέος, αυξάνουν τις απαιτήσεις τους για τα λεγόμενα αμυντικά ομόλογα – επιχορηγήσεις που χρηματοδοτούνται μέσω κοινής δανειοδότησης της ΕΕ στις αγορές κεφαλαίων, και που πρέπει να εγκριθούν ομοφώνως από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.

«Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος [αποτυχίας] που μπορεί να ανοίξει το δρόμο για τα αμυντικά ομόλογα», δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ εκτός του Νότου.

Η φον ντερ Λάιεν μέχρι στιγμής δεν υποστηρίζει την ιδέα αυτή, δεδομένων των αντιδράσεων των βόρειων χωρών, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, οι οποίες φοβούνται ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί προηγούμενο για την αμοιβαιοποίηση του χρέους.

«Όχι Ευρωομόλογα», επανέλαβε ο Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Ντικ Σκούφ, μετά από συνάντηση ηγετών της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα.

Ένας τρίτος διπλωμάτης της ΕΕ επεσήμανε ότι η εικόνα των χωρών του Νότου που απορρίπτουν τα δάνεια θα υπονομεύσει την υποστήριξη για τα αμυντικά ομόλογα στις χώρες που ακολουθούν συντηρητική δημοσιονομική πολιτική.

Η φον ντερ Λάιεν κινήθηκε γρήγορα μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου για να καταρτίσει ένα σχέδιο ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ, με την ελπίδα ότι μεγάλες νότιες οικονομίες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες απέχουν από το στόχο του 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ, θα αποδεχτούν το σχέδιο.

Η Επιτροπή περίμενε ότι το σχέδιο δανεισμού θα αγκαλιαστεί, αλλά υποεκτίμησε ένα κρίσιμο σημείο: Ενώ μπορεί να δανειστεί φθηνότερα από τις περισσότερες χώρες μέλη, τα δάνεια που παραχωρεί καταγράφονται στο χρέος των κρατών – μέλη, κάτι που αποτελεί κόκκινο πανί για χώρες με υψηλό χρέος.

«Το σχέδιο της φον ντερ Λάιεν βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο εθνικό χρέος των κρατών», δήλωσε η Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, σε κοινοβουλευτική συνεδρία την περασμένη εβδομάδα.

Η Επιτροπή παραδέχτηκε ότι οι εθνικοί προϋπολογισμοί θα πρέπει να μειωθούν σε άλλους τομείς για να καλυφθούν οι αυξανόμενες αμυντικές δαπάνες – μια πολιτικά δύσκολη πώληση σε χώρες των οποίων οι πολίτες είναι πιο επικεντρωμένοι σε θέματα όπως η μετανάστευση και η κλιματική αλλαγή, παρά στην απειλή των ρωσικών αρμάτων μάχης.

Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν πιέσει για διεύρυνση του ορισμού των αμυντικών δαπανών που μπορούν να εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, με τη Μαδρίτη να προτείνει ότι ο έλεγχος των συνόρων, η κυβερνοασφάλεια και η ανθεκτικότητα των υποδομών να περιληφθούν.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, ούτε η Ρώμη ούτε η Μαδρίτη έχουν επιβεβαιώσει αν θα ενεργοποιήσουν τη ρήτρα έκτακτης ανάγκης. Ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΕ εικάζουν ότι καθυστερούν ελπίζοντας ότι η φον ντερ Λάιεν θα μαλακώσει τη στάση της για τα αμυντικά ομόλογα πριν την επόμενη σύνοδο κορυφής των ηγετών τον Ιούνιο.

«Πρέπει να έχουμε περισσότερο χρόνο [για να αποφασίσουμε]», δήλωσε η Μελόνι στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα, προσθέτοντας ότι το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα του Απριλίου για την ενεργοποίηση του μηχανισμού ήταν «λίγο πολύ κοντό».

Η Γαλλία, εν τω μεταξύ, έχει υποδείξει ότι δεν σκοπεύει να ενεργοποιήσει τη ρήτρα, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες της ΕΕ. Με λόγο χρέους προς το ΑΕΠ άνω του 110%, το Παρίσι ανησυχεί για την πιθανή αναστάτωση των αγορών ή για την απώλεια της πιστοληπτικής του ικανότητας.

Η Γερμανία, αντίθετα, αναμένεται να ενεργοποιήσει τη ρήτρα για να χρηματοδοτήσει την τεράστια αναβάθμιση των 500 δισ. ευρώ στην άμυνά της. Ωστόσο, όπως και άλλες χώρες με βαθμολογία τριπλού Α, όπως η Δανία και η Ολλανδία, το Βερολίνο δεν είναι πιθανό να αποδεχτεί τα δάνεια της Επιτροπής, τα οποία μπορεί να αντλήσει φθηνότερα μόνο του.

Αυτό έχει εντείνει την ανησυχία των πιο ευάλωτων κρατών μελών, τα οποία φοβούνται ότι αν προχωρήσουν πρώτα με την αίτηση για δάνεια της ΕΕ, θα στείλουν το σήμα αδυναμίας στις αγορές – προκαλώντας αύξηση των επιτοκίων δανεισμού.

Η πολυδιάσπαση μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ «κάνει τη διαφορά στην αντίληψη της αγοράς, που μπορεί να είναι αρνητική», δήλωσε ο ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.

«Αν όλοι δεν [υποβάλουν την αίτηση] την ίδια στιγμή, η αγορά θα θέσει το όριο» για το πόσα μπορείς να δανειστείς, πρόσθεσε.

Αλλά οι συντηρητικές δημοσιονομικές χώρες δεν πείθονται από αυτό το επιχείρημα, με τον τρίτο διπλωμάτη της ΕΕ να κατηγορεί τις χώρες του Νότου για «πολιτικά παιχνίδια».