Τι είναι το κοινό Ταμείο Άμυνας και Ενέργειας που συζητούν οι ηγέτες της Ε.Ε:  Άλμα ενοποίησης ή πρόσδεση στις ΗΠΑ;

Στρατηγική στροφή στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωση θα συζητήσουν οι ηγέτες της Ε.Ε. σήμερα και αύριο  στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, υπό την πίεση του πολέμου που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά και της αναταραχής στην παγκόσμια οικονομία λόγω των κυρώσεων. 

Στο «τραπέζι» των ηγετών βρίσκονται προτάσεις για τη δημιουργία ενός κοινού Ταμείου που θα εκδώσει ευρωομόλογα για να χρηματοδοτηθεί η αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού και ενεργειακών υποδομών στην Ε.Ε., καθώς και η στήριξη των κρατών μελών για να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή ακρίβεια.

Ξεκάθαρος  στόχος είναι η ενίσχυση της αμυντικής δυνατότητας της Ευρώπης απέναντι στη Ρωσία αλλά και την μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από τη χώρα αυτή. 

Ορισμένοι αναλυτές και αξιωματούχοι μιλούν για «άλμα» στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, βήματα πολιτικής ενοποίησης που γίνονται σε «γρήγορη κίνηση» υπό την πίεση των ιστορικών γεγονότων που ξεδιπλώνονται μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. 

Αυτό, όμως, που δεν έχει ξεκαθαρίσει είναι εάν η ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής δυνατότητας θα γίνει «υπό το ΝΑΤΟ», όπου το πάνω χέρι έχουν οι ΗΠΑ, ή «μαζί με το ΝΑΤΟ» και ποια θα είναι η σχέση της  ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας με την αμερικανική. Θα είναι το ΝΑΤΟ συνέταιρος ή ανταγωνιστής της Ε.Ε. απέναντι στη Ρωσία ή και τα δύο;

Πρόκειται για αμυντική και πολιτική χειραφέτηση της Ε.Ε. ή για πρόσδεση στο άρμα των ΗΠΑ, απέναντι στη Ρωσία και ενδεχομένως στην Κίνα. Ο ρόλος της τελευταίας και οι σχέσεις της με την ΕΕ. είναι ένα μεγάλο ερώτημα, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ θεωρούν ξεκάθαρα τη χώρα αυτή στρατηγικό αντίπαλο, αλλά η Ευρώπη έχει διαφορετική στάση και μέχρι σήμερα δεν έχει ακολουθήσει την Ουάσιγκτον στην κατεύθυνση αυτή. 

Το δεδομένο πάντως είναι ότι η Ε.Ε. έφτασε να συζητά ένα κοινό ταμείο Άμυνας και Ενέργειας, που στην ουσία είναι μια αναπαραγωγή του μοντέλου που εφαρμόστηκε με το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο αποφασίστηκε το καλοκαίρι του 2000  για να αντιμετωπιστεί η κρίση της πανδημίας. 

Η πρόταση για το νέο Ταμείο, προωθείται με ιδιαίτερη έμφαση από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος τα τελευταία χρόνια είναι διαπρύσιος κήρυκας της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας και γενικότερα της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε. 

Οι προτάσεις αυτές μέχρι πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν είχαν ξεφύγει από το στάδιο της γενικολογίας και των ασκήσεων επί χάρτου, με αόριστα memo που αντάλλασσαν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών. 

Μετά τις 24 Φεβρουαρίου όμως οι εξελίξεις κινούνται σε fast forward και οι προτάσεις έφτασαν μέσα σε λίγες μέρες να περιλαμβάνουν σχέδια τα οποία λίγες μέρες πριν θα ήταν αδιανόητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι θα συζητηθεί η έκδοση ομολόγων της Ε.Ε. από κοινού (ευρωομολόγων) ύψους περί τα 200 δισ. ευρώ με τα οποία θα χρηματοδοτηθούν αμυντικές δαπάνες, καθώς και ενεργειακά έργα τα οποία θα επιτρέψουν να υποκατασταθούν περί τα 100 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου, ήτοι περίπου τα ⅔ της συνολικής ποσότητας που εισάγει σήμερα η Ευρώπη από τη Ρωσία. 

Η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο έχει διαφορετικές συνέπειες ανάλογα με τη χώρα, καθώς ορισμένα κράτη είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένα από αυτό, όπως π.χ. η Γερμανία και η Ιταλία.  Κάποια κράτη, όπως η Ισπανία, αλλά και η Ελλάδα έχουν λιμενικές υποδομές για υποδοχή και αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) το οποίο θα είναι το βασικό υποκατάστατο του ρωσικού, ενώ άλλες χώρες δεν έχουν καθόλου.  Υπάρχουν επίσης σημαντικές ασυμβατότητες και ελλείψεις στα ενδοευρωπαϊκά δίκτυα μεταφοράς. 

Το ερώτημα είναι, βέβαια, κατά πόσον θα υπάρξει συμφωνία επί των προτάσεων αυτών καθώς πέρα από το είδος της σχέσης με το ΝΑΤΟ τίθεται και το θέμα των αντιρρήσεων που παγίως εκφράζει η Γερμανία στην έκδοση κοινού χρέους (ευρωομολόγων). 

Είναι σημαντικό μάλιστα ότι μέχρι σήμερα η Γερμανία, αλλά και άλλες χώρες που είναι αντίθετες στα ευρωομόλογα επέμειναν κάθετα στο ότι το Ταμείο Ανάκαμψης που δημιουργήθηκε για την πανδημία θα ήταν μια εξαίρεση και το μοντέλο αυτό δεν θα εφαρμοζόταν ξανά. 

Ειδήσεις σήμερα:

Πίστευε ο Ζελένσκι ότι το ΝΑΤΟ θα έμπαινε σε πόλεμο για χάρη του;

Ο ενεργειακός πόλεμος δίνει τη χαριστική βολή στη παγκοσμιοποίηση – Ποιος θα τον πληρώσει ακριβότερα

Πώς η βιαστική απόσυρση του λιγνίτη έφτασε να κοστίζει 1,3 δισ. ευρώ το μήνα