Μια εβδομάδα νωρίτερα ο καγκελάριος της Γερμανίας Ολαφ Σολτς γύριζε από τη Μόσχα με κάποιες ελπίδες στη βαλίτσα του, ότι το χειρότερο μπορεί να αποτραπεί. Την Τρίτη το βράδυ ο ίδιος πολιτικός έμοιαζε να ψάχνει με προσοχή τις λέξεις, αρκετά αμήχανος μπροστά στην κάμερα της δημόσιας τηλεόρασης ZDF, αφού ουσιαστικά παραδεχόταν, ότι οι ελπίδες αυτές είχαν γκρεμιστεί. Μαζί τους κατέρρευσε η προσδοκία για μια διπλωματική λύση στην Ουκρανία, που αφενός θα οδηγούσε στην αποκλιμάκωση της κατάστασης, στη σωτηρία του αγωγού Nord Stream 2, αλλά κυρίως στην διατήρηση μιας στοιχειώδους αξιοπρέπειας της Ευρώπης.
Ο Γερμανός καγκελάριος έδειχνε την εντύπωση ενός ανθρώπου προδομένου από την ψευδαίσθησή του, ότι με μια ήπια διπλωματία θα μπορούσε να ξεφύγει από το κεφαλοκλείδωμα δύο μεγάλων δυνάμεων, που μοιάζουν να επιστρέφουν με ταχείς ρυθμούς σε ένα παρελθόν, η υπέρβαση του οποίου είχε συχνά πανηγυριστεί στην Ευρώπη ως μη αναστρέψιμη.
Λίγο νωρίτερα ο Τζο Μπάιντεν έδειχνε να απολαμβάνει σαν γλύκισμα που λιώνει στο στόμα κάθε λέξη από την ανακοίνωση ότι ο Nord Stream 2 δεν πρόκειται να λειτουργήσει. Ο Σολτς έδειξε να μην έχει εγκαταλείψει πλήρως τις ελπίδες του για ένα «θαύμα», αλλά παραδέχτηκε ότι το Υπουργείο Οικονομίας της χώρας έχει πλέον επιφορτιστεί με το καθήκον να συντάξει μια νέα μελέτη, για το πώς θα μπορέσει να διασφαλιστεί η ενεργειακή επάρκεια της Γερμανίας χωρίς τον αγωγό.
Για τη Γερμανία η εξέλιξη αυτή αποτελεί σίγουρα μια ήττα. Οπως ήττα αποτελεί και για ολόκληρη την Ευρώπη. Δεν είναι απλώς ο αγωγός. Είναι η συνειδητοποίηση της αδυναμίας της Ευρώπης να χαράξει μια αυτόνομη πορεία, που θα μπορεί να εγγυηθεί τόσο τα οικονομικά της συμφέροντα όσο και την ασφάλειά της. Να απαγκιστρωθεί από κηδεμονίες και προστασίες τρίτων. Είναι ουσιαστικά μια παράδοση άνευ όρων στο παιχνίδι, που καθορίζουν άλλοι για λογαριασμό της.
Μπορεί οι επίσημες ανακοινώσεις από τις Βρυξέλλες να καμαρώνουν για την «ενότητα και την αποφασιστικότητα», που εκφράζει η τιμωρία των 351 βουλευτών της ρωσικής Δούμας, που δεν θα μπορούν να κάνουν πλέον τα ψώνια τους στο Παρίσι ή τις διακοπές τους στη Σαρδηνία. Αλλά οι εξελίξεις του τελευταίου διημέρου έδειξαν ότι η Ευρώπη ζυγίστηκε γεωπολιτικά και αποδείχτηκε εξαιρετικά ελλιποβαρής.
Μπορεί η «προσβολή» του Πούτιν να λειτουργήσει σαν ένα σοκ, που θα επιτρέψει να αφεθούν στην άκρη εθνικά μικροσυμφέροντα και να στρατευθούν όλοι για τη μεγάλη ευρωπαϊκή ιδέα; Υπάρχουν πολύ σοβαρές αμφιβολίες για αυτό. Το πιθανότερο είναι όπως φανέρωσαν οι δυσκολίες εντός της ΕΕ για την επεξεργασία μιας κοινής γραμμής όλους αυτούς τους μήνες, αλλά και η πρόβλεψη για μια νέα επιδείνωση της ήδη τεράστιας ενεργειακής κρίσης, και των ευρύτερων συνεπειών της, ότι μάλλον θα κυριαρχήσει και πάλι η λογική «ο καθένας κοιτάει να σώσει πρώτα το σπίτι του».
Ο τρόπος που ο Τζό Μπάιντεν κατάφερε να «ευθυγραμμίσει» τους Ευρωπαίους με κορυφαίο παράδειγμα τους Γερμανούς στη δική του σκληρή γραμμή, αλλά και η απαξίωση, που τελικά επέδειξε ο Βλαντίμιρ Πούτιν στις πρωτοβουλίες του Εμανουέλ Μακρόν για μια ειλικρινή διευθέτηση των εκκρεμοτήτων της συλλογικής ασφάλειας στην Ευρώπη ή στις ιδέες κάποιων Γερμανών σοσιαλδημοκρατών για μια νέα «Οστπολιτίκ», θα αφήσουν βαθιές πληγές στην ευρωπαϊκή αυτοπεποίθηση. Ενα αίσθημα «κενότητας», που θα χρειαστεί χρόνος αν ποτέ μπορέσει να ξεπεραστεί.
Ο «εξαντλημένος» Μακρόν και ο «ψελλίζων» Σολτς είναι απλώς μια εύγλωττη απεικόνιση της κατάστασης της σημερινής Ευρώπης, που έχασε τα περασμένα χρόνια την ευκαιρία να ψηλώσει σε μπόι και να διεκδικήσει τον απογαλακτισμό της από προστάτες και «νταήδες». Πολύ το έβλεπαν το «κακό» να έρχεται, αλλά κανείς δεν ήταν σε θέση να το αποτρέψει.
Μόσχα και Ουάσιγκτον μοιάζουν να δικαιώνουν την ρήση για την αδυναμία να διδάξεις νέα κόλπα σε γερασμένα σκυλιά. Ο πλανήτης θα συνεχίσει να κυβερνάται με την ισχύ. Οποτε χρειαστεί ακόμα και με την βιαιότερη εκδοχή της. Τα παραμύθια περί «τέλους της ιστορίας» ή περί «θριάμβου της δημοκρατίας» έτσι κι αλλιώς έχουν χάσει εδώ και χρόνια την ακτινοβολία τους. Ο ψυχρός κυνισμός του ενός μοιάζει να συμπληρώνεται τέλεια από την βαναυσότητα του άλλου.
Δεν είναι τυχαίο, που μέχρι τώρα ο δρόμος για την ένταξη των νέων μελών της ΕΕ στην Ανατολική Ευρώπη, περνούσε πρώτα μέσα από το ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να κάνουν «κουμάντο» στην Ευρώπη. Ο Πούτιν με την «παράνοια» του ήταν ότι καλύτερο μπορούσε να τους συμβεί για να έχουν άφθονα επιχειρήματα για να δικαιολογούν την παρουσία τους εδώ στο διηνεκές. Στο μεταξύ η Κομισιόν θα μπορεί να εκδίδει απανωτά δελτία τύπου, γεμάτα αυτοικανοποίηση για το επίτευγμά της να επιβάλει (σταδιακά) ένα εννιαίο μοντέλο για τα βύσματα στους φορτιστές των κινητών κινέζικης ή κορεάτικης προέλευσης.
Διαβάστε ακόμα
Ο Μπάιντεν μίλησε για «ρωσική εισβολή» και ανακοίνωσε τις πρώτες κυρώσεις
