Αντιδράσεις στην παντοδυναμία του Facebook

Η κυβέρνηση της Αυστραλίας και το Facebook βρήκαν κοινό έδαφος για την πληρωμή ειδησεογραφικού περιεχομένου σε online πλατφόρμες. Συμφωνία-πρότυπο για την Ευρώπη;

«Στη σχέση τους η κατάσταση είναι περίπλοκη». Μόνο έτσι μπορεί να αξιολογηθούν οι σχέσεις της Αυστραλίας με το Facebook, μετά την εξαγγελία νόμου που προβλέπει την καταβολή αμοιβής σε εκδοτικές επιχειρήσεις για την αναδημοσίευση περιεχομένου σε online πλατφόρμες. Το Facebook αρχικά διαμαρτυρήθηκε για τον περιορισμό της πλήρους ελευθερίας στο διαδίκτυο, η κυβέρνηση της Αυστραλίας απάντησε με επιτάχυνση της νομοθετικής διαδικασίας, το Facebook ανταπάντησε με πλήρη αποκλεισμό ειδησεογραφικού περιεχομένου για τις πλατφόρμες του στην Αυστραλία και τελικά οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμβιβασμό.

Η νέα νομοθεσία, η οποία σύμφωνα με τη συντηρητική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Σκοτ Μόρισον δεν απέχει πολύ από το αρχικό σχέδιο νόμου, εγκρίθηκε την Τετάρτη από τη Γερουσία και την Πέμπτη από το Κοινοβούλιο της Αυστραλίας. Μεταξύ άλλων προβλέπει τη συμμετοχή των εκδοτικών επιχειρήσεων σε διαφημιστικά έσοδα που σχετίζονται με την αναπαραγωγή ειδησεογραφικού περιεχομένου. Ένα νέο στοιχείο είναι η θέσπιση διαιτητικού μηχανισμού, που θα κρίνει με ευελιξία το ύψος της αμοιβής, αποτρέποντας τις δαπανηρές και χρονοβόρες προσφυγές στη δικαιοσύνη.

Νομοθετικές πρωτοβουλίες στην Ευρώπη

Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αλλά και η ΕΕ παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον την αντιπαράθεση ανάμεσα στην Καμπέρα και το Facebook. Ευρωπαϊκές εκδοτικές επιχειρήσεις θεωρούν ότι ο συμβιβασμός, στον οποίο κατέληξαν οι δύο πλευρές, θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για αντίστοιχες ρυθμίσεις και στην Ευρώπη. Στις 24 Μαρτίου συνεδριάζει στην Ομοσπονδιακή Βουλή της Γερμανίας η ομάδα βουλευτών που προωθεί την «ψηφιακή ατζέντα» και στη συνάντηση αυτή έχει προσκληθεί εκπρόσωπος της πρεσβείας της Αυστραλίας. «Η σχετική συζήτηση που διεξάγεται στην Αυστραλία έχει ενδιαφέρον για εμάς, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη θέσπιση του μηχανισμού διαιτησίας» εξηγεί ο βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) Τάνκρεντ Σιπάνσκι.

Αλλά και η Σαμπίνε Φερχάινεν, επικεφαλής της Επιτροπής Πολιτισμού στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δηλώνει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA) ότι παρακολουθεί τη συζήτηση στην Αυστραλία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τόσο στην Αυστραλία, όσο και στην Ευρώπη εκδηλώνονται αντιδράσεις για την παντοδυναμία του Facebook, της Google και άλλων κολοσσών της ψηφιακής τεχνολογίας. Μάλιστα ο γερμανικός Σύνδεσμος Εκδοτών Εφημερίδων (BDZV), σχολιάζοντας τις τελευταίες εξελίξεις, εκτιμά ότι «το Facebook δείχνει το αληθινό του πρόσωπο, καθώς επιχειρεί πλέον να μεταφράσει την οικονομική του παντοδυναμία σε πολιτική ισχύ». Όλα αυτά βέβαια δεν εμποδίζουν τον κόσμο να επισκέπτεται και να αξιοποιεί πιο συχνά και πιο εντατικά απ’ ότι στο παρελθόν ψηφιακές πλατφόρμες όπως το Facebook και η Google.

Ρυθμίσεις και πρόστιμα δισεκατομμυρίων

Η γενικότερη τάση σην ΕΕ είναι να ρυθμιστεί η αγορά και να περιοριστεί η ισχύς που διαθέτουν οι μεγάλες πλατφόρμες, ακόμη και με πρόστιμα δισεκατομμυρίων, αν χρειαστεί. Σε αυτό συμβάλλουν η συζήτηση για πιθανή παραπληροφόρηση και υποκίνηση φυλετικού μίσους μέσω διαδικτύου, αλλά και η ανησυχία για αλλοίωση των κανόνων περί ανταγωνισμού. Η νέα νομοθεσία για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Act, DMA) επιχειρεί να αποτρέψει μία δεσπόζουσα θέση στην αγορά, ενώ η νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act, DSA), εστιάζει περισσότερο σε κοινωνικά ζητήματα. Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα του DPA το γερμανικό υπουργείο Δικαιοσύνης επισημαίνει ότι η θέσπιση ενός μηχανισμού διαιτησίας θεωρείται σημαντική εξέλιξη, υπό την προϋπόθεση ότι «δεν πρόκειται για μηχανισμό διαμεσολάβησης με τη συνήθη έννοια, δηλαδή σε εθελοντική βάση».

Στη γερμανική Βουλή θα συζητηθεί προσεχώς και η νέα νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων, την οποία ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο στις αρχές Φεβρουαρίου. Εφαρμόζοντας σχετικές κοινοτικές οδηγίες, η νομοθεσία προβλέπει την καταβολή αμοιβής σε εκδοτικές επιχειρήσεις για την αναδημοσίευση περιεχομένου σε ιντερνετικές πλατφόρμες. Από την πλευρά του το Facebook επιμένει ότι σχετική υποχρέωση δεν προβλέπεται στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή οδηγία και εκφράζει ανησυχίες ότι, εάν ψηφίσει το σημερινό σχέδιο νόμου, η γερμανική Βουλή θα περιορίσει «τη δημιουργικότητα στο διαδίκτυο». Μάλιστα το Facebook υποστηρίζει ότι μέχρι σήμερα επενδύει περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για συνεργασίες και αναδημοσίευση περιεχομένου σε όλον τον κόσμο.

Ο δρόμος της Google

Η Google έχει ήδη επιχειρήσει να συνάψει συμφωνίες για την αναπαραγωγή περιεχομένου με τις μεγάλες εκδοτικές επιχειρήσεις. Με τη συμφωνία αυτή εξασφαλίζει το δικαίωμα να αναδημοσιεύει στον χώρο ειδησεογραφικού περιεχομένου της πλατφόρμας (Google News Showcase) όχι μόνο κάποια περιληπτικά αποτελέσματα αναζήτησης (snippets), αλλά και ολόκληρα άρθρα ή βίντεο. Κάτι αντίστοιχο επιχειρεί τώρα το Facebook με την υπηρεσία «Facebook News», η οποία όμως μέχρι στιγμής διατίθεται μόνο στις ΗΠΑ και στη Μ.Βρετανία.

Το ίδιο το Facebook υποστηρίζει ότι «στους επόμενους μήνες» θα επιχειρήσει κάτι αντίστοιχο και στη Γερμανία. Οπότε θα είναι όλοι ευχαριστημένοι; Όχι ακριβώς. Η Corint Media, εταιρεία συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων των δημιουργών, θεωρεί ότι οι προσφορές που έχουν ακουστεί  μέχρι στιγμής για την αναπαραγωγή περιεχομένου δεν είναι «δίκαιες». Με άλλα λόγια, «η κατάσταση παραμένει περίπλοκη…»

Άννα Ρίνγκλε, Κρίστοφ Ντέρνμπαχ (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου