Πρόταση εκλογής προέδρου στο ΣΥΡΙΖΑ από τη «βάση»: Τι δείχνει η περίπτωση της Γερμανίας

H πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για εκλογή του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ από τη βάση, δηλαδή από τα μέλη του κόμματος έτυχε αντιφατικών αντιδράσεων.

Περισσότερες αντιρρήσεις φάνηκε να επικεντρώνονται πάντως κυρίως στην ανάλογη πρόταση για την εκλογή και των μελών της ΚΕ. Εδώ το επιχείρημα της εσωτερικής «αντιπολίτευσης» είναι ότι ένα τέτοιο σύστημα δημιουργεί τον κίνδυνο να κυριαρχήσουν στο σημαντικό αυτό κομματικό όργανο οι «περσόνες» κάθε είδους, ενώ σοβαρές επιφυλάξεις εκφράζονται ως συνέπεια του προηγούμενου και για το πώς θα μπορέσει να υπάρξει μια σχετική αντιπροσωπευτικότητα σε όλα τα επίπεδα: ηλικιακά, γεωγραφικά, κοινωνικά, επαγγελματικά, μορφωτικά αλλά και σε επίπεδο φύλου. Θα πρέπει να περιμένει κανείς για να δει αν θα υπάρξει κάποια σχετική πρόβλεψη, που θα διασφαλίζει κάτι τέτοιο, όταν θα κατατεθεί πιο συγκεκριμένα η σχετική πρόταση.

Κόμματα με μεγάλη παράδοση και βάση

Σε ότι αφορά πάντως την πρόταση για εκλογή προέδρου, το παράδειγμα της Γερμανίας είναι ενδιαφέρον, επειδή μιλάμε για παραδοσιακά ευρωπαϊκά κόμματα με μεγάλο αριθμό μελών, αλλά και επειδή, όπως ακούστηκε εσχάτως, η γερμανική περίπτωση απασχόλησε και τους ανθρώπους, που εισηγήθηκαν στον Αλέξη Τσίπρα να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση.

Η απαραίτητη διευκρίνιση αφορά το γεγονός ότι δικαίωμα ψήφου, όταν συμβαίνει αυτό, έχουν μόνο «πραγματικά μέλη», τα οποία είναι δηλαδή ενεργά και ταμειακά εντάξει και όχι όπως έγινε στις περιπτώσεις της ΝΔ ή του ΚΙΝΑΛ/ΠαΣοΚ όσοι και όσες συμπλήρωσαν ένα έντυπο την ημέρα των εκλογών, πληρώνοντας και μια συμβολική εφάπαξ συνδρομή.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αφορά την περίπτωση της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης, (CDU) του κόμματος δηλαδή της κυρίας Μέρκελ, όπου πριν από λίγες ημέρες το συνέδριο επιβεβαίωσε την εκλογή στην ηγεσία του Φρίντριχ Μέρτς μετά από την αντίστοιχη ψηφοφορία των μελών στις αρχές Δεκεμβρίου. Τότε από τα περίπου 380.000 ενεργά μέλη του κόμματος είχαν πάρει μέρος στην διαδικασία περίπου τα δύο τρίτα και ο κύριος Μερτς συγκέντρωσε ποσοστό 62,1%. Η έγκριση από το συνέδριο δεν είναι «τυπική», αφού αυτό προβλέπει η νομοθεσία περί κομμάτων, για να είναι νομικά έγκυρη η εκλογή. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι ο αριθμός των μελών της CDU έχει μειωθεί σημαντικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, αφού το 2000 ήταν 616.000.

Αντίστοιχη πτώση έχει και το «ιστορικότερο» κόμμα της Γερμανίας, το SPD. Από τα 734.000 μέλη στις αρχές του 21ου αιώνα, σήμερα έχει 393.000. Παραμένει δηλαδή με μικρή διαφορά το μεγαλύτερο κόμμα από άποψη μελών. Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα υιοθέτησε το 2019, επίσης ένα μοντέλο «δημοψηφίσματος» από τα μέλη και τυπικής έγκρισης από το συνέδριο. Τότε το δίδυμο Σολτς και Κλάρα Γκάιβιτς (σήμερα υπουργός Δόμησης) είχαν ηττηθεί με 45,3% από τους Σάσκια Εσκεν και Νόρμπερτ Βάλτερ Μπόργιανς (53%) στο δεύτερο γύρο, όταν είχαν ψηφίσει περίπου 225.00ο μέλη. Οι εσωκομματικές εκλογές έγιναν το Νοέμβριο και επικυρώθηκαν σε συνέδριο το Δεκέμβριο του 2019. Τώρα μετά τις εθνικές εκλογές και την παραίτηση του Μπόργιανς τη θέση του ανέλαβε ο Λαρς Κλινγκμπάιλ, ως τώρα γραμματέας του κόμματος, ο οποίος εξελέγη μέσω του συνεδρίου με ποσοστό 86,3%. Η Εσκεν επανεξελέγη. Ο Σολτς δεν επιθυμεί να είναι πρόεδρος στο κόμμα και δεν ήταν υποψήφιος.

Μια γυναίκα και ένας άντρας

Το μοντέλο της συμπροεδρίας (συνήθως ένας άντρας, μια γυναίκα) είναι κάτι που εφαρμόζουν πλέον τα «αριστερά» κόμματα της Γερμανίας και την ιδέα έχουν ρίξει δειλά μάλιστα και κάποιοι εκπρόσωποι της «Ομπρέλας» στο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά προς το παρόν δεν φαίνεται να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη.

Υπάρχει φυσικά το παράδειγμα των Πρασίνων με την συμπροεδρία της Ανναλένα Μπέρμποκ και του Ρόμπερτ Χάμπεκ. Εξελέγησαν στις αρχές του 2018 μέσω συνεδρίου και όχι από τη βάση των 75.000 μελών, που είχε τότε το κόμμα της Οικολογίας. Στο μεταξύ τα μέλη έχουν αυξηθεί σε πάνω από 100.000 και είχαν κληθεί για παράδειγμα να εγκρίνουν μέσω διαδικτυακής ψηφοφορίας το κυβερνητικό πρόγραμμα, πριν το κόμμα συμφωνήσει και τυπικά για την είσοδο στην κυβέρνηση. Η συμμετοχή τότε δεν ήταν και τόσο μεγάλη. Οι Πράσινοι θα εκλέξουν αυτή την εβδομάδα τη νέα τους «δυάδα» προέδρων σε ψηφιακό συνέδριο, αφού Χάμπεκ και Μπέρμποκ έχουν αναλάβει πλέον υπουργεία και με βάση το καταστατικό του κόμματος θα πρέπει να αποχωρήσουν από την κομματική ηγεσία.

Mέσω συνεδρίου εξέλεξε την ηγεσία του και το κόμμα της Αριστεράς die Linke τον Φεβρουάριο του 2021. Παρά το άσχημο εκλογικό αποτέλεσμα (4,9%) η δυάδα των Ζανίν Βίσλερ και Σουζάνε Χέννιγκ-Βέλσοου θα παραμείνει εκτός απροόπτου στη θέση της μέχρι το 2023. Σκέψεις για απευθείας εκλογή από τα μέλη, που είναι περίπου όσα και του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, δηλαδή 60.000 δεν υπάρχουν.

Πάντως αξίζει να παρατηρήσει κανείς ότι το μοντέλο εκλογής από τη βάση συνήθως επιλέγεται σε «ταραγμένες» περιόδους, δηλαδή κυρίως μετά από εκλογικές ήττες και όταν η απερχόμενη ηγεσία αμφισβητείται. Αυτό συνέβη στη Σοσιαλδημοκρατία το 2019 και στη Χριστιανοδημοκρατία το 2021. Μένει να φανεί αν η πληγωμένη γερμανική Αριστερά μπορεί να το θεωρήσει ως μια λύση επανασυσπείρωσης.

Πόσοι θα γραφτούν και πόσοι θα ψηφίσουν;

Ο σχετικά μικρός αριθμός των μελών είναι πάντως ένα ζήτημα που απασχολεί και το ΣΥΡΙΖΑ, αφού από αυτά εκτιμάται ότι περίπου το ένα τρίτο είναι πραγματικά «ενεργά». Πώς θα γίνει η ένταξη νέων μελών και μέχρι ποιά ημερομηνία θα πρέπει να ενταχθούν όσοι θα θέλουν να ψηφίσουν; Θα υπάρξουν κάποιες άλλες προϋποθέσεις ή θα είναι μια χαλαρή διαδικασία, όπως την γνωρίσαμε πρόσφατα στο ΚΙΝΑΛ; Είναι σε θέση ο κομματικός μηχανισμός να προσελκύσει και να εντάξει νέα μέλη άμεσα και μαζικά; Αν τελικά η κινητοποίηση δεν είναι μεγάλη και ο αριθμός αυτών που θα ψηφίσουν αποδειχτεί μικρός, ειδικά μάλιστα να δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος από τον Αλέξη Τσίπρα, τελικά η διαδικασία θα μπορούσε να γυρίσει μπούμεραγκ για τον σημερινό πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία. Τα ερωτήματα αυτά θα απαντηθούν τις επόμενες εβδομάδες.

Διαβάστε ακόμα

O Aλέξης Τσίπρας στα βήματα του Μιτεράν και ο ΣΥΡΙΖΑ στην επόμενη πίστα της Κεντροαριστεράς

Εκλογές στην Πορτογαλία: Ο Αντόνιο Κόστα προηγείται και κυνηγά την αυτοδυναμία

Η Μαγκνταλένα, που θέλει να στρίψει τη σουηδική σοσιαλδημοκρατία αριστερά