Το φάντασμα του πληθωρισμού στοιχειώνει την Ευρώπη

Στη διάρκεια του πρώτου lockdown για τον κορωνοϊό, οι αναλυτές των μεγαλύτερων οίκων έλεγαν ότι την οικονομία σώζει το helicopter money και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος κρίσης. Επεσήμαιναν όμως ότι ο κίνδυνος έρχεται μετά, μιας και οι κεντρικές τράπεζες -και φυσικά οι κυβερνήσεις- θα πρέπει να δώσουν μάχη για να τιθασεύσουν το κύμα πληθωρισμού που θα ερχόταν. Η ιστορία δείχνει ότι επιβεβαιώθηκαν. Αλλά για πόσο;

Στην Ελλάδα, η Eurobank -όπως διαβάζουμε στην εβδομαδιαία ανάλυσή της “7 Ημέρες Οικονομία”- αναμένει υψηλό πληθωρισμό τουλάχιστον για το 1ο τρίμηνο του 2022. Και προσθέτει ότι θα επηρεαστεί και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών (ήδη γίνεται σε επίπεδο καταθέσεων), κάτι που θα αποτυπωθεί στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του 4ου τριμήνου του 2021. Η ενίσχυση του πληθωρισμού στην Ελλάδα συνεχίστηκε για 7ο συνεχή μήνα τον Δεκέμβριο 2021.

Αναλυτικά, η ετήσια μεταβολή του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) διαμορφώθηκε στο 4,4% (+1,9% σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο 2019, δηλαδή σχετικά ήπια αύξηση για ένα διάστημα 2 ετών), τιμή που αντιστοιχεί σε υψηλό 10,9 ετών. Για το σύνολο της περιόδου Ιανουαρίου-Δεκέμβριου 2021, ο μέσος όρος του ΕνΔΤΚ αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 0,6% από μείωση 1,3% την αντίστοιχη περίοδο το 2020.

Το κλίμα είναι παρόμοιο σε όλη την Ευρώπη. Το Politico γράφει ότι «οι πολιτικοί της Ευρώπης αντιμετωπίζουν ένα πιεστικό ερώτημα: Πότε θα δούμε το τέλος του; Και δεν αναφέρονται στον κορωνοϊό, αλλά στον πληθωρισμό, που βρίσκεται στο υψηλότερο ποσοστό από τη δημιουργία του ευρώ». Η Suddeutsche Zeitung κάνει λόγο για «σύγκρουση μεταξύ της ΕΚΤ και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων». Ο Γερμανός οικονομολόγος Χένρικ Μίλερ γράφει στο Der Spiegel ότι «οι κεντρικές τράπεζες των οποίων οι προβλέψεις και οι υποσχέσεις αποδεικνύονται κατάφορα λανθασμένες χάνουν τη φήμη τους. Αλλά οι υπουργοί Οικονομικών και τα κοινοβούλια ενδέχεται να διαπιστώσουν ότι ορισμένα προγράμματα δαπανών δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτηθούν και έτσι προκαλούν απογοήτευση στους πολίτες και στη χειρότερη περίπτωση, πολιτική αποσταθεροποίηση».

Σε επίπεδο Ευρωζώνης, ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 5%. Υπάρχουν, όμως μεγάλες περιφερειακές διαφορές. Η Ανατολική Ευρώπη πλήττεται ιδιαίτερα από τις ανεξέλεγκτες τιμές των τροφίμων. Ο πληθωρισμός ξεπέρασε το διψήφιο όριο για να φτάσει το 10,7% τον Δεκέμβριο στη Λιθουανία, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, σε μεγάλο βαθμό λόγω της θεαματικής αύξησης των τιμών της ενέργειας. Στο Βέλγιο, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι δηλώνουν πως δυσκολεύονται να πληρώσουν τα τιμολόγια του ρεύματος, στην Ιταλία οι τιμές των ζυμαρικών αυξήθηκαν σχεδόν κατά 40% και σε όλες τις χώρες της ΕΕ η ιλιγγιώδης αύξηση του ενεργειακού κόστους απειλεί να εκμηδενίσει την παραγωγική ικανότητα σε πολλούς τομείς- από το αλουμίνιο έως τη ζαχαροπλαστική.

Η ισχυρή κυρία της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, λέει ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Ότι η άνοδος σε επίπεδα ρεκόρ των τιμών είναι προσωρινή. Και, εκτιμώντας ότι ο πληθωρισμός πρόκειται να υποχωρήσει ξανά κάτω από τον στόχο του 2% το 2023 και το 2024, προς το παρόν τουλάχιστον αποκλείει την αύξηση των επιτοκίων. «Αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται ότι οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό θα ξεφύγουν από τον έλεγχο» λέει ο Γερμανός οικονομολόγος Σεμπάστιαν Ντούλιεν και συνεχίζει: «Κατά την άποψή μου, η ΕΚΤ έχει κάνει τα πάντα σωστά μέχρι στιγμής. Διότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι πληθωρισμός, με την έννοια ότι η αύξηση των τιμών οδηγεί σε αύξηση των μισθών, που με τη σειρά τους ωθεί τις τιμές προς τα πάνω. Αυτή τη στιγμή κάποιες ειδικές περιστάσεις προκαλούν προσωρινή άνοδο του μετρούμενου ποσοστού πληθωρισμού».

Πάντως η γερμανική τράπεζα DZ Bank διαφωνεί: «Στο μέλλον,οι καταναλωτές θα πρέπει να προσαρμοστούν στο γεγονός ότι οι αγορές στο σούπερ μάρκετ ή στη λαϊκή αγορά θα γίνουν πιο ακριβές» αναφέρει ανάλυσή της . «Δεν αναμένεται γρήγορο τέλος στις αυξήσεις των τιμών των τροφίμων».

Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης δεν έχουν την πολυτέλεια να ξεπεράσουν εύκολα τον υψηλό πληθωρισμό, καθώς οι ψηφοφόροι παλεύουν να ανταπεξέλθουν με τους υψηλούς λογαριασμούς στα καύσιμα, αλλά και στο σούπερ μάρκετ. Για τις κυβερνήσεις, αυτό μοιάζει με ωρολογιακή βόμβα που απειλεί και την ίδια τους την ύπαρξη. Και αυτό τους οδηγεί να πειραματίζονται, με ομαδικές ενισχύσεις, όπως φορολογικές περικοπές, αύξηση των δόσεων στις οφειλές στο δημόσιο και επιβολή πλαφόν σε ορισμένα είδη πρώτης ανάγκης. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν αυτή η άνοδος του πληθωρισμού θα αποτελέσει μια «στιγμιαία» έκρηξη με αποτέλεσμα οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων να υποχωρήσουν τόσο γρήγορα όσο ανέβηκαν ή αν πρόκειται για μια μακροπρόθεσμη, οδυνηρή συνέπεια.

«Θα έχουμε ένα μεγάλο πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα, αν δεν δούμε τους μισθούς να αυξάνονται» λέει ο Γκούντραμ Βολφ, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Bruegel, στις Βρυξέλλες. «Βρίσκω πολύ δύσκολο για τους οικονομολόγους να βγουν και να πουν με μεγάλη βεβαιότητα ότι πρόκειται για προσωρινό φαινόμενο ή κάποιοι άλλοι να υποστηρίξουν το αντίθετο. Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε μετριοπαθείς και να αποδεχτούμε ότι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει σε αυτό το στάδιο» εκτιμά ο Βέλγος οικονομολόγος Πολ ντε Γκράουε, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας στο London School of Economics.

Στην έκρηξη του πληθωρισμού συμβάλουν οι υψηλές τιμές της ενέργειας, με τους οικονομολόγους να διχάζονται μεταξύ εκείνων που εκτιμούν ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας θα μειωθούν μεσοπρόθεσμα και εκείνων που υποστηρίζουν ότι η βαθιά δυσλειτουργία της αγοράς σημαίνει ότι ο πληθωρισμός θα παγιωθεί. Η κατάσταση επιδεινώνεται επίσης από τις εντάσεις με τη Ρωσία, η οποία προμηθεύει το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης και τη μεγάλη αύξηση της ζήτησης, μετά την προηγούμενη κατάρρευση της οικονομικής παραγωγής, λόγω της πανδημίας.

Διαβάστε επίσης:

Ακρίβεια: Ως και 13,7% της αγοραστικής του δύναμης έχασε ο Έλληνας

Σηκώνει τα χέρια ψηλά η κυβέρνηση για την ακρίβεια – Δεν υπάρχει μαγική λύση, λέει ο Σκυλακάκης

ΕΛΣΤΑΤ: «Μάστιγα» η ανεργία για τους νέους στην Ελλάδα