Πολιτικές εντυπώσεις και ουσία ενόψει ευρωεκλογών

Μια πρόβλεψη στην οποία συγκλίνουν αρκετές αναλύσεις για το 2024 είναι ότι σε πολλές χώρες αναμένεται έξαρση της κοινωνικής δυσαρέσκειας, η οποία θα εκφραστεί με κοινωνική και πολιτική πόλωση. 

Στην Ευρώπη πληθαίνουν οι προβλέψεις για άνοδο των ακροδεξιών και γενικότερα αντισυστημικών κομμάτων στις ευρωεκλογές που θα γίνουν τον Ιούνιο. 

Οι ευρωεκλογές ασφαλώς δεν βγάζουν κυβερνήσεις, επομένως είναι λογικό να αποτελούν περισσότερο μια «δημοσκόπηση» που αντανακλά τις διαθέσεις των ψηφοφόρων σε σχέση με τα εσωτερικά θέματα, παρά την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Άλλωστε τα υψηλά πόστα στην Ε.Ε. ορίζονται ύστερα από διαβουλεύσεις και παζάρια που διεξάγονται «κεκλεισμένων των θυρών» ανάμεσα στις κυβερνήσεις, χωρίς διαφάνεια και δημοκρατική λογοδοσία. 

Το γεγονός είναι ότι ύστερα από δυόμιση χρόνια πληθωρισμού και πολέμου στην Ουκρανία, η δυσαρέσκεια αυξάνεται και πολιτικές λύσεις δεν εμφανίζονται. 

Ο πολιτικός λόγος αναλίσκεται κατά μεγάλο μέρος σε επικοινωνία και απόπειρες δημιουργίας εντυπώσεων καθώς και σε διαχειριστικές προτάσεις οι οποίες, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις των κομμάτων, περιορίζονται σε ένα αναπόδραστο πλαίσιο το οποίο δεν βάζει σε προτεραιότητα τις ανησυχίες, τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις του απλού ανθρώπου. 

Ως επιτυχία μιας χώρας ορίζεται η οικονομική ανάπτυξη, με προτεραιότητα στις επιχειρήσεις -κατά προτίμηση μεγάλες για να ανταποκρίνονται στον οξύ ανταγωνισμό-  χωρίς να υπάρχει μέριμνα για τη διανομή του παραγόμενου πλούτου, η οποία αφήνεται στις δυνάμεις της αγοράς. 

Στο θέμα της ακρίβειας, για παράδειγμα, οι άνθρωποι με μεσαίο εισόδημα έχουν χάσει το 15-20% της αγοραστικής τους δύναμης λόγω της ακρίβειας τα τελευταία δυόμιση χρόνια και οι τιμές δεν πρόκειται να υποχωρήσουν ακόμα κι αν σταματήσουν να ανεβαίνουν (ακόμα δηλαδή κι αν μειωθεί ο πληθωρισμός). 

Η απώλεια αγοραστικής δύναμης (απώλεια εισοδήματος στην ουσία) μονιμοποιείται και το μόνο διορθωτικό μέτρο, το μόνο «φάρμακο» είναι  η αναπλήρωση του χαμένου εισοδήματος, με αυξήσεις μισθών. 

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, -που ρυθμίζει την οικονομία μέσα από τα επιτόκια και την κυκλοφορία του χρήματος- αποτρέπει από μέτρα που αυξάνουν το εισόδημα, με το φόβητρο ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ανατροφοδοτήσει τον πληθωρισμό. 

Οι κυβερνήσεις δηλώνουν κι αυτές σε μεγάλο βαθμό αδυναμία παρέμβασης, καθώς οι αμοιβές καθορίζονται «ελεύθερα» στην αγορά. Όμως η διαπραγματευτική δυνατότητα των εργαζομένων έχει διαβρωθεί, λόγω της ελαστικοποίησης της εργασίας και του περιορισμού των εργασιακών δικαιωμάτων όπως και των συλλογικών διαπραγματεύσεων. 

Οι κρατικές παρεμβάσεις περιορίζονται και από το δόγμα της ελεύθερης αγοράς, αλλά παρ’ ολα αυτά στη χώρα μας, ανακοινώθηκαν παρεμβάσεις, κυρίως στους προμηθευτές, προκειμένου να αποφευχθούν «αδικαιολόγητες» ανατιμήσεις. Η εμβέλεια αυτών των μέτρων αυτών όμως αμφισβητείται, αφενός διότι τα όρια μεταξύ θεμιτής και αθέμιτης παρέμβασης στην αγορά είναι θολά, αλλά και επειδή οι τιμές είναι ήδη ψηλά και τίποτα δεν υποχρεώνει τους προμηθευτές να τις μειώσουν.

Τελικά, εναπόκειται στον πολίτη-καταναλωτή να κάνει την υποτιθέμενη «σωστή επιλογή» για να βρει την καλύτερη τιμή, προκειμένου να… αποφεύγουν οι προμηθευτές «αδικαιολόγητες» αυξήσεις τιμών από τις οποίες θα χάσουν πελάτες.

Ομοίως στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, όπου οι καταναλωτές καλούνται σε μια διαρκή αναζήτηση της καλύτερης τιμής στην αγορά, όπως τα ποντίκια στα πειράματα του Σκίνερ που έψαχναν σε έναν λαβύρινθο το «σωστό» πορτάκι πίσω από το οποίο υπήρχε επιβράβευση με τροφή. 

Η απόσταση μεταξύ πολιτικής ρητορικής και πρακτικής διαρκώς μεγαλώνει και αυτός είναι ένας από τους λόγους που όλο και περισσότεροι ψηφοφόροι απομακρύνονται από τα λεγόμενα «συστημικά» κόμματα, αλλά και από την ίδια την εκλογική διαδικασία. 

Οι περισσότεροι δημοσκόποι και πολιτικοί αναλυτές προβλέπουν ότι η αποχή θα αυξηθεί και πάλι το 2024, όπως γίνεται συνεχώς από το 1979 που έγιναν οι πρώτες ευρωεκλογές, με μόνη εξαίρεση το 2019 που σημειώθηκε άνοδος. 

Η μόνη λύση για να αλλάξει η ζωή των ανθρώπων είναι, ασφαλώς, η πολιτική. Αλλά θα πρέπει οι  πολιτικοί να «ακούσουν» τα προβλήματα των απλών  ανθρώπων για να σχεδιάσουν πολιτικές που θα δίνουν λύσεις, πέρα από την επικοινωνία και τις εντυπώσεις.