Ο «μπαλαντέρ» ESG στη σύγχρονη τραπεζική

Αποτελεί κοινό τόπο πως η κλιματική αλλαγή συγκαταλέγεται -αν όχι αποτελεί τη μεγαλύτερη- μεταξύ των κορυφαίων προκλήσεων της εποχής μας, καθιστώντας αναγκαίο τον ορισμό μακροπρόθεσμων στόχων, σε συνάρτηση με τη συστηματική συνεργασία σε διεθνές επίπεδο για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της.

Μάλιστα, υπό αυτό το πρίσμα, έχουν προκύψει μια σειρά από μέτρα, που εκφράζονται και αποτυπώνονται μέσω των δύο παγκόσμιων συμφωνιών, αυτής του Παρισιού για το κλίμα και την ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030.

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έμεινε αμέτοχη, καθώς έθεσε ως απώτερο στόχο να καταστεί ως η πρώτη κλιματικά ουδέτερη Ήπειρος έως το 2050. Υπό αυτό το πρίσμα δε, ηγείται της παγκόσμιας προσπάθειας έχοντας αναλάβει μια σειρά φιλόδοξων δεσμεύσεων.

Πολλώ δε μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία η αειφορία ανέκαθεν αποτελούσε κεντρικό στοιχείο του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με τις επιμέρους Κοινοτικές Συνθήκες να υπογραμμίζουν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές της διαστάσεις.

Για την επίτευξη του στόχου της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως βασικό άξονα υλοποίησης το χρηματοπιστωτικό σύστημα, με σκοπό την κινητοποίηση ιδιωτικών ροών κεφαλαίων προς αειφόρες επενδύσεις. Ως βασικά συστατικά του roadmap που έχει σχεδιαστεί, έχουν τεθεί τα νέα κριτήρια ESG (Environment, Social, Governance), που συνδυάζουν την
ανάπτυξη και την οικονομική απόδοση με την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα πιστωτικά ιδρύματα καλούνται να ενσωματώσουν τη διάσταση της αειφορίας (ESG factors και  risks) σε όλο το φάσμα της λειτουργίας τους. Ζητούμενο; Να λαμβάνουν υπόψη τους Περιβαλλοντικούς και Κοινωνικούς κινδύνους, στην επιχειρησιακή στρατηγική τους, στη διακυβέρνηση και στην εν γένει διαδικασία διαχείρισης κινδύνων.

Μάλιστα, η Ελληνική Ένωση Τραπεζών παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις που προκύπτουν σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, συντονίζει το έργο των Τραπεζών-μελών της, ενώ παράλληλα έχει συγκροτήσει ειδική Διατραπεζική Επιτροπή (Επιτροπή Αειφόρου Ανάπτυξης).

Με τον τρόπο αυτό συμμετέχει ενεργά σε Επιτροπές και Ομάδες Εργασίας, του Δημοσίου Τομέα, καθώς επίσης και σε άλλες θεμελιώδεις δράσεις και πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα. Το Business Voice απευθύνθηκε στην Alpha Services and Holdings, εταιρεία συμμετοχών, εισηγμένη στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών, η οποία και κατέχει το σύνολο (100%) των μετοχών της Alpha Bank (ΑΛΦΑ Τράπεζα Ανώνυμη Εταιρία), για να μας αναλύσει την προσέγγιση και στρατηγική της σχετικά με το ESG.

H Αlpha Services and Holdings, που αποτελεί την μητρική εταιρεία του Ομίλου Alpha Bank, διατηρεί -εκ παραλλήλου και μεταξύ άλλων- δραστηριότητες και περιουσιακά στοιχεία που αφορούν στο σχεδιασμό, την προώθηση και τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων στο όνομα και για λογαριασμό μίας ή περισσότερων ασφαλιστικών επιχειρήσεων με την ιδιότητα του ασφαλιστικού πράκτορα, καθώς επίσης και στην παροχή λογιστικών και φοροτεχνικών υπηρεσιών σε συνδεδεμένες εταιρείες και σε τρίτους.

Μάλιστα, η Αlpha Services and Holdings διαθέτει άμεση συμμετοχή στις θυγατρικές εταιρείες ΑΛΦΑ Τράπεζα ΑΕ, AlphaLife ΑΑΕΖ, Alpha Ασφαλιστικές Πρακτορεύσεις, REOCO ORION X Μ.Α.Ε., REOCO GALAXY II Μ.Α.Ε., REOCO GALAXY IV Μ.Α.Ε. και Alpha Group Jersey Limited.

Προκλήσεις από την ενσωμάτωση του ESG στην δανειοδότηση

Σε μια προσπάθεια να γίνει αντιληπτό το εύρος των προκλήσεων όπως αναδύονται τόσο για τα ίδια τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όσο και τους πελάτες τους αναφορικά με την πτυχή του ESG στην τραπεζική και δη στο
πεδίο της δανειοδότησης, τα στελέχη της Alpha Services and Holdings τονίζουν πως στο θέμα υφίστανται δύο διαστάσεις: Η τεχνική και η κουλτούρα.

Η πρώτη μπορεί να φαντάζει ως πολύπλοκη, ωστόσο εξαιτίας του γεγονότος πως «δένει» με το βασικό ρόλο των τραπεζών, είναι στην πραγματικότητα σχετικά εύκολο να ενσωματωθεί. Μπορεί να προϋποθέτει και να απαιτεί μεγάλους όγκους δεδομένων, καθώς επίσης νέες μεθοδολογίες ανάλυσης του κλιματικού κινδύνου και της βιωσιμότητας, εντούτοις όμως οι τράπεζες είναι οργανισμοί που ξέρουν πως να επιλύουν τεχνικά προβλήματα και μάλιστα εν καιρώ και να τα απλουστεύουν, βιομηχανοποιώντας τις διαδικασίες.

«Στην Alpha Bank διαχειριζόμαστε ένα τεράστιο τεχνικό έργο με συνεχείς προκλήσεις, αλλά αποδείχτηκε ιδιαίτερα εύκολο να λάβουμε τις κατάλληλες αποφάσεις, στήνοντας τις σωστές δομές.

Υπό αυτό το πρίσμα, ο ρόλος της Διοίκησης είναι καίριας σημασίας, καθώς οφείλει να καταλαβαίνει και να εστιάζει στην ουσία αυτών των ζητημάτων που για τις τράπεζες είναι θεμελιώδη: Την διαχείριση κινδύνου και την υποστήριξη των πελατών στην διαδικασία της βιώσιμης μετάβασης. Βασική προϋπόθεση για αυτό, είναι και να υπάρχουν οι σωστές δομές διακυβέρνησης σε επίπεδο εκτελεστικής διοίκησης αλλά και Διοικητικού Συμβουλίου. Η κατάλληλη κατανομή των αρμοδιοτήτων θεωρείται ως απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί ο αναγκαίος βαθμός ενεργοποίησης», όπως σημειώνουν σχετικά.

Από την άλλη άποψη η ενσωμάτωση σε επίπεδο καθημερινών εργασιών συχνά προσκρούει σε θέματα κουλτούρας τα οποία ενώ φαντάζουν ως απλά, τουλάχιστον σε επίπεδο θεωρίας, στην πράξη -όμως- αποδεικνύονται πιο δύσκολο να ξεπεραστούν. Όπως επισημαίνουν τα στελέχη της Alpha Services and Holdings:

«Εδώ αντιμετωπίζουμε θέματα κατανόησης αλλά και αναγνώρισης της σημασίας που δημιουργούν αντίσταση. Για να ξεπεραστούν η μόνη λύση είναι συνεχής επικοινωνία από την διοίκηση σε συνδυασμό με εκπαίδευση. Μάλιστα, στην Alpha Bank έχουμε ιδρύσει την ESG Ακαδημία, η οποία μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, θα έχει εκπαιδεύσει όλο μας το προσωπικό βάση ρόλου σε γενικό ή εξειδικευμένο επίπεδο. Όσο για τα ανώτατα στελέχη μας, επικοινωνούν με κάθε ευκαιρία την σημασία της βιωσιμότητας στην μελλοντικά ανάπτυξη της τράπεζας».
 
Η κουλτούρα υπερτερεί της πολυπλοκότητας!

Σε ότι αφορά στην πλευρά των πελατών, η εικόνα εμφανίζεται σαφώς διαφοροποιημένη. Ουσιαστικά η διαδικασία της μετάβασης, φέρνει μια σειρά από disruptions και ανακατατάξεις στην αγορά. Στις μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ ο βαθμός πολυπλοκότητας είναι μεγάλος, δεν εμποδίζει τις πιο προοδευτικές από το να αναγνωρίζουν τόσο τα ρίσκα, όσο και την ευκαιρία που τους προσφέρει. Κατ’ αυτό τον τρόπο παρατηρείται πως παρά τα εμπόδια, προχωρούν στην υιοθέτηση βιώσιμων μοντέλων, ώστε να αντλήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
 
Αντίθετα, στις ΜμΕ, η αντιμετώπιση συχνά εστιάζει στα προβλήματα συμμόρφωσης με το κανονιστικό πλαίσιο και όχι στην αναγνώριση μιας νέας πραγματικότητας στην αγορά. «Γεγονός, που δημιουργεί εμπόδια στην ενσωμάτωση ESG, πολύ μεγαλύτερα από την τεχνική διάσταση, που μάλιστα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι συγκριτικά μικρότερη. Η κουλτούρα, λοιπόν, υπερτερεί της πολυπλοκότητας», σύμφωνα με τα ίδια στελέχη.
 
Πως στηρίζεται η αλλαγή στις επιχειρήσεις;

Τα στελέχη της Alpha Services and Holdings σημειώνουν πως σήμερα στην αγορά υφίστανται αρκετά, όσο και σημαντικά κίνητρα που προσφέρονται από χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως λ.χ. το Ταμείο Ανάκαμψης και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ), που συνεισφέρουν σημαντικό μέρος του κόστους των επενδύσεων μετάβασης. Ταυτόχρονα, οι τράπεζες προσφέρουν βελτιωμένους όρους χρηματοδότησης για τέτοιες επενδύσεις, όπως και
με Sustainability Linked Loans.
 
«Ο βασικός, όμως, τρόπος να βοηθήσουμε τους πελάτες μας είναι αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία να τους μιλήσουμε για την βιωσιμότητα και να τους μεταφέρουμε την άποψη ότι είναι κάτι που θα διασφαλίσει την κερδοφορία τους και όχι κάτι που πρέπει να κάνουν για να συμμορφωθούν με ένα πλαίσιο που κάποιος επιβάλει. Η ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας στο πλαίσιο της “Συμβουλευτικής Τραπεζικής” διέρχεται -και αυτή- μέσα από την εκπαίδευση, αλλά και από την αλλαγή λειτουργικών μοντέλων που θα επιτρέψουν στο στέλεχος που διαχειρίζεται τον πελάτη, να αναπτύξει μια τέτοιου είδους σχέση», όπως υπογραμμίζεται σχετικά.
 
Κατ’ επέκταση, η εκπαίδευση και η επικοινωνία αναδεικνύονται ως τα βασικότερα εργαλεία στην ενσωμάτωση του ESG, τόσο από τις ίδιες τις τράπεζες, όσο και στους πελάτες, υπερβαίνοντας τα εμπόδια σε επίπεδο κουλτούρας.