Πληθωρισμός: Η νέα λιτότητα – Γιατί σήμερα είναι χειρότερος από ότι πριν 25 χρόνια

Η αύξηση των τιμών, η ακρίβεια, ο πληθωρισμός όπως λένε οι οικονομολόγοι έκανε πάλι την εμφάνισή του παγκοσμίως ύστερα από περίπου 30 χρόνια απουσίας από τις ανεπτυγμένες οικονομίες. 

Στην Ελλάδα, ο πληθωρισμός έφτασε το Δεκέμβριο  στο 5,1%, επίπεδο στο οποίο είχε κινηθεί τελευταία φορά το 1998, στις ΗΠΑ εκτινάχθηκε στο 7% για πρώτη φορά τα τελευταία 39 χρόνια, ενώ στην ευρωζώνη διαμορφώθηκε στο 5,1%, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 ετών.

Η αύξηση των τιμών, όταν βρίσκεται σε λελογισμένα και υπό έλεγχο επίπεδο, γύρω στο 2% θεωρείται καλή για την οικονομία, κάτι σαν το «λάδι» που επιτρέπει στη οικονομική «μηχανή» να κινείται. Όταν οι τιμές αυξάνονται, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έχουν κάθε λόγο να προχωρήσουν σε αγορές και επενδύσεις σήμερα, επειδή αύριο όλα θα είναι λίγο ακριβότερα. 

Ο πληθωρισμός, όμως, μπορεί να γίνει ο χειρότερος εχθρός των εργαζομένων, γιατί όταν οι τιμές αυξάνονται χωρίς να ανεβαίνουν και οι αμοιβές αυτό σημαίνει ότι ο πραγματικός μισθός μειώνεται. 

Το μεγάλο πρόβλημα σήμερα είναι ότι, σε αντίθεση με τη δεκαετία του 1970 και του 1980, δεν υπάρχουν μηχανισμοί αναπροσαρμογής των μισθών ανάλογα με τον πληθωρισμό (όπως ήταν για παράδειγμα η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή τη δεκαετία του 1980). 

Επιπλέον, τα συνδικάτα και οι μηχανισμοί συλλογικής διαπραγμάτευσης έχουν αποδυναμωθεί, ενώ η παγκοσμιοποίηση της αγοράς και το λεγόμενο κοινωνικό «ντάμπινγκ» από χώρες με χαμηλές αμοιβές, είναι επίσης παράγοντες που πιέζουν τους μισθούς προς τα κάτω. 

Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και τα πανίσχυρα γερμανικά συνδικάτα, βάζουν πλέον σε δεύτερη μοίρα το θέμα των αυξήσεων των μισθών και θέτουν σε προτεραιότητα τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας. 

Οι δε κεντρικές τράπεζες, θεωρούν… θετικό το γεγονός ότι τα συνδικάτα είναι αδύναμα και επομένως θα είναι δύσκολο να αυξηθούν οι μισθοί, οπότε μειώνεται ο κίνδυνος να φουντώσει ο πληθωρισμός και από την πλευρά της ζήτησης. 

Ο λόγος είναι ότι τους τελευταίους μήνες, η αύξηση των τιμών προέρχεται κυρίως από την πλευρά της προσφοράς αγαθών, καθώς η πανδημία μπλόκαρε την εφοδιαστική αλυσίδα (παραγωγή, μεταφορές, πωλήσεις) με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη προσφορά τη στιγμή που η ζήτηση αυξήθηκε απότομα μόλις τελείωσε η καραντίνα -συνδυασμός που αυτόματα ανεβάζει τις τιμές.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες, που έχουν ως έργο να διατηρούν τον πληθωρισμό γύρω στο 2% «ελπίζουν» τώρα ότι τα προβλήματα εφοδιασμού θα επιλυθούν χωρίς να αυξηθούν στο μεταξύ και οι μισθοί, διότι εάν οι τελευταίοι ανέβουν, τότε θα αυξηθεί και η ζήτηση αγαθών. Εάν συμβεί αυτό, τότε θα υπάρχει πάλι ανισορροπία, αυτή τη φορά από την πλευρά της ζήτησης, κάτι που θα συμβάλει στην άνοδο των τιμών και στη δημιουργία ενός φαύλου πληθωριστικού κύκλου που θα οδηγεί συνεχώς τις τιμές ψηλότερα.

Με άλλα λόγια, οι νομισματικές αρχές ελπίζουν ότι θα λύσουν το πρόβλημα σε βάρος των μισθών και κάθε λογής αμοιβών.  

Είναι αυτό που πλέον ονομάζεται Νέα Λιτότητα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει τελευταία ο γραμματέας του ΜέΡΑ25 Γιάνης Βαρουφάκης με αναρτήσεις του στο twitter. 

https://twitter.com/yanisvaroufakis/status/1478001695301021701?ref_src=twsrc%5Etfw” data-wplink-edit=”true

Η ψευδαίσθηση του χρήματος

Το χειρότερο είναι ότι οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται την πραγματική μείωση του μισθού γιατί λειτουργεί αυτό που ονομάστηκε η «ψευδαίσθηση του χρήματος». Εάν κόψουν σε κάποιον το μισθό του από 1.000 ευρώ σε 980 ευρώ (μείωση 2%) θα το θεωρήσει άδικο και θα εξεγερθεί. Εάν όμως του δώσουν αύξηση 2% ανεβάζοντας το μισθό του στα 1.020 ευρώ, αλλά ταυτόχρονα οι τιμές των αγαθών που αγοράζει αυξηθούν λόγω πληθωρισμού κατα 4% στην πραγματικότητα θα έχει πάλι μείωση εισοδήματος κατά 2%, αλλά θα το θεωρήσει δίκαιο.

Η ψευδαίσθηση οφείλεται στη διαφορά ανάμεσα στην ονομαστική αύξηση του μισθού που είναι άμεσα ορατή και υπολογίσιμη, σε αντίθεση με την πραγματική αγοραστική δύναμη που μειώνεται αλλά δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή. 

Το φαινόμενο της «ψευδαίσθησης του χρήματος» περιέγραψε πρώτη φορά ο οικονομολόγος Irving Fischer και εκλαΐκευσε ο John Maynard Keynes στις αρχές του 20ου αιώνακαι έχει αποδειχθεί και εμπειρικά με ψυχολογικά πειράματα. 

Και φαίνεται ότι το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. 

Εάν ο πληθωρισμός κινείται για παράδειγμα στο 5% στην Ελλάδα και υπάρξει αύξηση μισθού κατά 5%, τότε πράγματι η απώλεια καλύπτεται. Εάν όμως με πληθωρισμό 5% η αύξηση του μισθού είναι 2%, τότε θα υπάρχει πραγματική μείωση κατά 3%.

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν έχουν όλα τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις τον ίδιο πληθωρισμό, καθώς πρόκειται για έναν μέσο όρο, που αντανακλά διαφορετικές αυξήσεις σε κάθε κατηγορία αγαθών. 

Αύξηση 25% στο «καλάθι» των βασικών αγαθών

Ο μέσος πληθωρισμός το Δεκέμβριο ήταν 5% σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα, αλλά οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν στο ίδιο διάστημα κατά 135%, του ηλεκτρικού κατά 45%, του πετρελαίου κατά 34%, των τροφίμων από 5,5% (για τα νωπά λαχανικά) έως 19,7% (για το αρνί και το κατσίκι) κ.ο.κ. 

Αυτο σημαίνει ότι κάποια νοικοκυριά, ειδικά εκείνα με τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδήμα έχουν υψηλότερο πληθωρισμό επειδή ξοδεύουν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για να καλύψουν βασικές ανάγκες που έχουν ανατιμηθεί πολύ. 

Στο Μέγαρο Μαξίμου προ εβδομάδων είχαν φθάσει αναλύσεις που κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι η ανατίμηση για το βασικό καλάθι αγαθών ήταν στον πραγματικότητα 25% . 

Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, μάλιστα, έχει δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή όπου ο καθένα μπορεί να εισάγει τις μηνιαίες δαπάνες του και να υπολογίσει τον «προσωπικό του πληθωρισμό». 

Εάν βάλουμε στον υπολογιστή αυτό τα δεδομένα μιας μέσης οικογένειας προκύπτει πληθωρισμός πάνω από 7%, 

Μπορείτε να βρείτε τον προσωπικό σας πληθωρισμό εδώ: https://www.euro-area-statistics.org/digital-publication/statistics-insights-inflation/bloc-4a.html?lang=el

Διαβάστε ακόμη:

Μυστικό δείπνο Μητσοτάκη-Σκλαβενίτη – Τι συζήτησαν για την εκτίναξη της ακρίβειας

Η «κρυφή» ακρίβεια τρομάζει την κυβέρνηση: Αύξηση 25% σε είδη πρώτης ανάγκης

Τα δύο σενάρια για τις τιμές ενέργειας και τον πληθωρισμό το 2022