Η δοκιμασία -και η ευκαιρία- της απλής αναλογικής

Η ώρα των εκλογών σημαίνει τη λήξη μιας μακράς προεκλογικής περιόδου, οπότε ο λόγος περνάει τώρα στους πολίτες. 

Το μήνυμα της κάλπης θα έρθει να βάλει σε μια… τάξη τις υποσχέσεις, τις αντιπαραθέσεις που προηγήθηκαν αλλά και να καθορίσει τις εξελίξεις στη συνέχεια. 

Δεν αποκλείεται, βέβαια, να ξεκινήσει αμέσως μια νέα προεκλογική περίοδος, εφόσον οδηγηθούμε σε νέες εκλογές.

Η ιδιομορφία αυτών των εκλογών είναι ότι διεξάγονται με το σύστημα της απλής αναλογικής, ενώ οι επόμενες θα γίνουν με ενισχυμένη αναλογική, γεγονός που ανοίγει διαφορετικές προοπτικές ανάλογα με το αποτέλεσμα. 

Πέρα από τον καταμερισμό των εδρών, το εκλογικό αποτέλεσμα θα δώσει και ένα μήνυμα προς τις πολιτικές ηγεσίες. 

Εάν μεν προκύψει καθαρός νικητής με σημαντική διαφορά, ο «πειρασμός» για τον πρώτο  να πάει σε δεύτερες εκλογές προκειμένου να κερδίσει το «μπόνους» των 40 εδρών θα είναι μεγάλος, ενώ και το ευρύτερο πολιτικό μήνυμα πιθανόν να είναι υπέρ μιας συμπαγούς αυτόνομης και ενδεχομένως αυτοδύναμης κυβέρνησης. 

Εάν, όμως, τα αποτελέσματα δείξουν διασπορά των ψήφων και ενίσχυση των μικρών κομμάτων, ίσως το μήνυμα για το πολιτικό σύστημα να είναι διαφορετικό και η αριθμητική να ευνοήσει τις συνεργασίες. 

Εάν το μήνυμα λέει «συνεργαστείτε», ενδεχομένως να δημιουργηθούν διαφορετικές συνθήκες από εκείνες που επικράτησαν προεκλογικά και οι προϋποθέσεις και οι περιορισμοί που έβαζε κάθε πλευρά για συμμετοχή σε κυβερνητικό συνασπισμό να αποδειχθούν εκτός του νέου πλαισίου που θα έχει διαμορφωθεί. 

Η απλή αναλογική είναι το μόνο σύστημα που δίνει «λόγο» και παρέμβαση στα μικρά κόμματα ενώ αναβαθμίζει και τη λειτουργία του κοινοβουλίου. 

Με αυτοδύναμες κυβερνήσεις τα μικρότερα κόμματα αλλά και γενικά η αντιπολίτευση δεν έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν ούτε μια λέξη στα νομοσχέδια που φέρνει η εκάστοτε κυβέρνηση. Η κυβερνώσα πλειοψηφία περνάει τη νομοθεσία χωρίς πρόβλημα και η κοινοβουλευτική επεξεργασία καταλήγει μια σχεδόν  τυπική διαδικασία. 

Αντίθετα, με κυβερνήσεις συνεργασίας, οι δυνάμεις που συμμετέχουν στο συνασπισμό αναγκάζονται να διαπραγματευτούν και να συμφωνήσουν ώστε να προκύψει η κοινή συνισταμένη η οποία θα περάσει από τη βουλή, χωρίς να καταρρεύσει η συμμαχία. 

Η κατάσταση αυτή μπορεί να δημιουργήσει αστάθεια, αλλά από την άλλη οδηγεί αναγκαστικά σε συνεννοήσεις και συναινέσεις, οι οποίες πρέπει να έχουν απήχηση όχι μόνο στο κοινοβούλιο αλλά και στην κοινωνία.

Η συνεννόηση και οι συναινέσεις είναι κατ΄εξοχήν το στοιχείο που λείπει από το ελληνικό πολιτικό σύστημα και η έλλειψη αυτή τροφοδοτεί αρκετές στρεβλώσεις και παθογένειες, όπως ο πελατοκεντρικός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος και του Δημοσίου. 

Επιπλέον, χωρίς πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις δεν μπορεί να γίνει μακροχρόνιος πολιτικός σχεδιασμός, καθώς οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις έχουν την τάση να ανατρέπουν κάθε φορά τα πεπραγμένα της προηγούμενης. 

Με κυβερνήσεις συνεργασίας και ανάλογα με τα αποτελέσματα των εκλογών και τους πολιτικούς συσχετισμούς οι συμμαχίες και οι συναινέσεις διαμορφώνονται κάθε φορά προς τα αριστερά ή τα δεξιά του πολιτικού φάσματος, με το κέντρο να παίζει πάντα ένα ρυθμιστικό -και εξισορροπητικό- ρόλο.  

Δίνεται επίσης η δυνατότητα να νομοθετηθούν και θεσμικές παρεμβάσεις με μεγάλη πλειοψηφία οι οποίες θα υπερβούν τον ορίζοντα μιας κυβέρνησης για θέματα στα οποία μπορούν να διαμορφωθούν ευρείες συναινέσεις.

Ουδείς αμφιβάλλει ότι ο μακροχρόνιος σχεδιασμός και οι συνεννοήσεις για σημαντικές θεσμικές παρεμβάσεις στην Ελλάδα είναι πιο αναγκαίες από ποτέ. Όχι μόνο γιατί η χώρα έχει μείνει πίσω οικονομικά και παραγωγικά, αλλά και επειδή ο κόσμος αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς και πρέπει όλοι να «διαβάσουμε» σωστά τα νέα δεδομένα και να προσαρμοστούμε σε αυτά.

Την ίδια στιγμή, όμως, όλοι γνωρίζουμε ότι η νοοτροπία του πολιτικού συστήματος δεν ευνοεί τη συνεννόηση ούτε υπάρχει εκείνος ο δημόσιος τομέας που θα λειτουργήσει απερίσπαστος από το πολιτικό σύστημα για να «τρέχει» η χώρα ανεξάρτητα από τις πολιτικές διακυμάνσεις. 

Υπό αυτό το πρίσμα, η απλή αναλογική θα βάλει σε μια δοκιμασία τις πολιτικές ηγεσίες, αλλά αποτελεί και μια ευκαιρία για το πολιτικό σύστημα, προκειμένου να υπερβεί τις αγκυλώσεις και τις στρεβλώσεις, ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής.

Ειδήσεις σήμερα

Βενιζέλος: Καταστρατήγηση του Συντάγματος η απόρριψη της διερευνητικής εντολής

Πολιτική χωρίς πολιτικές

Σημειώσεις στο περιθώριο της προεκλογικής αρένας