Χαράτσια με το… καλή χρονιά

H καλή μέρα από το πρωί φαίνεται και το 2022 θα δείξει τα δόντια του από την 1η Ιανουαρίου, καθώς η αλλαγή του χρόνου ενεργοποιεί μικρούς και μεγάλους «μπουναμάδες» με χαράτσια σε είδη καθημερινής χρήσης και στα διόδια των αυτοκινητοδρόμων, συρρίκνωση των επιδοτήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα και επιβολή τέλους ταφής στους δήμους που θα οδηγήσει σε αύξηση των δημοτικών τελών.

Οι τελευταίες μέρες του 2021 έφεραν εκατομμύρια καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος ενώπιον λογαριασμών που έχουν διογκωθεί σε πρωτοφανή βαθμό. Οι εκκαθαριστικοί λογαριασμοί του Δεκεμβρίου προκάλεσαν διπλό χτύπημα. Αφενός εμπεριέχουν τις αυξημένες ρήτρες αναπροσαρμογής των μηνών μετά τον Σεπτέμβριο, όταν η μέση χονδρική τιμή απογειώθηκε και βρέθηκε από τα 134,72 ευρώ ανά μεγαβατώρα κοντά στα 200, μετά λίγο κάτω από τα 230, για να κλείσει τη χρονιά γύρω στα 250.

Η ρήτρα αναπροσαρμογής υπολογίζεται με βάση την απόσταση από τα 50 ευρώ και αυτό χοντρικά σημαίνει ότι τον Δεκέμβριο η πρόσθετη χρέωση μπορεί να είναι τετραπλάσια από τη βασική που διαφήμιζε η εταιρεία όταν την επέλεξε ο καταναλωτής. Αφετέρου οι λογαριασμοί αυτοί απέδειξαν πόσο ανεπαρκή ήταν τα μέτρα στήριξης που ανακοίνωσε η κυβέρνηση με την επιδότηση των 9 ευρώ τον Σεπτέμβριο, ακόμη και αν στη συνέχεια αυξήθηκε στα 18 και τα 39 ευρώ (το ΦΕΚ για τα 49,5 του Δεκεμβρίου δεν έχει ακόμη εκδοθεί). Το χειρότερο όμως έρχεται από τον Ιανουάριο…

Αυτές οι επιδοτήσεις, έστω και αν ήταν ισχνές, αφορούσαν έως τώρα όλους τους καταναλωτές οριζόντια. Ομως από την 1/1/2022, και σύμφωνα με τα δημοσιεύματα όλων των προηγούμενων ημερών, οι Βρυξέλλες διαφωνούν με το ενδεχόμενο να συνεχιστεί η κρατική επιδότηση με αυτόν τον τρόπο. Ολα δείχνουν ότι θα εισαχθούν εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια, οπότε το πλέγμα της όποιας προστασίας θα αφορά πλέον τους πολύ φτωχούς και συγκεκριμένες ομάδες.

Οι λιγότεροι φτωχοί θα μπορούν να φτωχύνουν περαιτέρω με την… ησυχία τους, παλεύοντας να καταλάβουν από πού τους έρχονται οι έξτρα χρεώσεις. Το μόνο που θα τους μένει είναι η προσφυγή σε φορείς καταναλωτικής προστασίας, τα στοιχεία των οποίων θα αναγράφονται στους νέου τύπου λογαριασμούς. Αγνωστο επίσης είναι τι θα γίνει με άλλους χρήστες ηλεκτρισμού, όπως οι αγρότες της μέσης τάσης και οι βιομηχανίες που κλήθηκαν να σηκώσουν πρόσθετο ενεργειακό κόστος 150 εκατομμυρίων ευρώ τον μήνα.

Κυπελλάκια, περιέκτες τροφίμων

Η 1η Ιανουαρίου 2022 φέρνει στην καθημερινότητα την περιβαλλοντική εισφορά σε προϊόντα μιας χρήσης και μάλιστα προσαυξημένη. Η επιβολή εισφοράς 4 λεπτών του ευρώ σε τέτοια πλαστικά προϊόντα που έχουν ευρεία κατανάλωση λόγω ραγδαίας ανάπτυξης του ντελίβερι ήταν γνωστή από τον Οκτώβριο του 2020. Ομως η κυβέρνηση με άρθρο που περιέλαβε στο τελευταίο νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της πανδημίας επέκτεινε την εισφορά και στα χάρτινα προϊόντα που αρχικώς εξαιρούνταν.

Τα προϊόντα στα οποία επιβάλλεται η εισφορά είναι: 1) Κυπελλάκια για ποτά, συμπεριλαμβανομένων των καλυμμάτων και των καπακιών τους. Πρόκειται για τα κυπελλάκια στα οποία χιλιάδες άνθρωποι αγοράζουν καθημερινά τον καφέ τους, κάποιο άλλο ρόφημα, αναψυκτικό ή ποτό. Οπως ανέφερε ήδη ο νόμος 4736/2020, «η εισφορά επιβάλλεται ανά τεμάχιο προϊόντος» και «το πλαστικό κάλυμμα ή καπάκι λογίζεται ως διακριτό προϊόν». 2) Περιέκτες τροφίμων, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, «συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων».

Η αγορά, δηλαδή δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις εστίασης, γνώριζαν εδώ και μήνες ότι η εισφορά αυτή αφορά μόνο τα προϊόντα που είναι πλαστικά, ενώ τα χάρτινα εξαιρούνται και πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση. Ομως με το άρθρο 77 του νομοσχεδίου που συζητείται από τις αρχές της εβδομάδας άλλαξαν τα δεδομένα ελάχιστες μέρες πριν από την έναρξη εφαρμογής. Ο λόγος; Οπως ανέφερε κυνικά η αιτιολογική έκθεση, με αυτόν τον τρόπο «διευκολύνεται η πρακτική εφαρμογή του μέτρου επιβολής τής εν λόγω περιβαλλοντικής εισφοράς, αφού καθίσταται πιο απλή η εφαρμογή της», καθώς είναι ιδιαιτέρως δυσχερής «η διάκριση ανάμεσα σε πλαστικά και χάρτινα».

Παραλλήλως τίθεται και περιβαλλοντικός στόχος «να αποτραπεί μια ανεπιθύμητη αντικατάσταση των πλαστικών κυπέλλων για ροφήματα και περιεκτών για τρόφιμα από υλικά που επιβαρύνουν άμεσα το περιβάλλον με μικροπλαστικά και τελικά δεν αλλάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες, με στροφή προς χρήση επαναχρησιμοποιήσιμων περιεκτών». Πόσο έτοιμα είναι άραγε τα καταστήματα που χρησιμοποιούν τέτοιες συσκευασίες να διαθέτουν στους πελάτες τους άλλες επαναχρησιμοποιήσιμες; Και τι θα συμβεί τον ερχόμενο Ιούλιο, όταν υποτίθεται πως τα πλαστικά πρέπει να καταργηθούν δι’ απαγόρευσης αλλά τα χάρτινα όχι;

Διόδια

Νέα αύξηση στο κόστος των μετακινήσεων που ήδη έχει διογκωθεί μέσω των καυσίμων φέρνουν οι αυξήσεις στους δεκάδες σταθμούς διοδίων όλων των αυτοκινητοδρόμων που κατασκευάστηκαν και λειτουργούν με το σύστημα της παραχώρησης. Η μία μετά την άλλη οι κοινοπραξίες ανακοίνωσαν μετά από πολύ καιρό ανατιμήσεις, ακολουθώντας την άνοδο του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή όπως προβλέπεται από τις συμβάσεις παραχώρησης.

Με τις έως τώρα ανακοινώσεις η αύξηση φτάνει έως και τα 30 λεπτά ανά σταθμό διοδίων για τα μεγάλα οχήματα, λεωφορεία και φορτηγά, δηλαδή τις κατηγορίες 3 και 4. Τα επιβατικά Ι.Χ. και τα δίκυκλα θα υποστούν μικρότερες αυξήσεις μεταξύ 5 και 20 λεπτών ανά διέλευση, ενώ σε κάποιους σταθμούς οι χρεώσεις δεν αλλάζουν για τις μικρές κατηγορίες.

Δημοτικά τέλη

Σε αυξήσεις των δημοτικών τελών θα οδηγήσει αναπόφευκτα η επιβολή από την 1η Ιανουαρίου τέλους ταφής ύψους 20 ευρώ για κάθε τόνο απορριμμάτων που θάβεται και δεν ανακυκλώνεται. Ο στόχος του τέλους ηχεί υψηλός και περιβαλλοντικού χαρακτήρα, αλλά εκπορεύεται από μια κυβέρνηση που ελάχιστα έχει κάνει για την ανακύκλωση, ενώ προωθεί την καύση που την ανταγωνίζεται. Το θέμα είναι ότι προκύπτει σημαντική οικονομική επιβάρυνση.

Για παράδειγμα ο Δήμος Αθηναίων θα κληθεί να πληρώσει σχεδόν 7 εκατομμύρια, ο Πειραιάς 1,5 εκατομμύριο, η Γλυφάδα 1 εκατομμύριο και το Μαρούσι πάνω από 800.000 ευρώ – ποσά που θα πολλαπλασιαστούν καθώς το τέλος θα αυξάνεται κάθε χρόνο, για να φτάσει στα 55 ευρώ ανά τόνο την 1/1/2027. Υπάρχουν δήμοι σε δεινή οικονομική κατάσταση που δύσκολα θα μπορέσουν να αποφύγουν τη μετακύλιση αυτού του πρόσθετου κόστους στους δημότες μέσω των δημοτικών τελών, ενώ το ίδιο ισχύει για τους μικρότερους δήμους με προϋπολογισμούς που είναι οριακοί.