Δεν άκουσε ούτε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας η κυβέρνηση; – Αναρμόδια η Μενδώνη για τα ιστορικά σινεμά της Αθήνας

Διαστάσεις πήρε χθες το θέμα της διάσωσης των ιστορικών κινηματογράφων της Αθήνας», μετά και την αναφορά της Προέδρου της Δημοκρατίας, κας Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, ότι «τα τοπόσημα μιας πόλης δεν είναι μόνο τα μνημεία της». Ωστόσο, με νέα τοποθέτησή της, η Λίνα Μενδώνη εξακολουθεί να δηλώνει αναρμοδιότητα και να πετάει τη μπάλα στο υπουργείο Περιβάλλοντος.

Με την ανάρτησή της, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πήρε χθες θέση στο θέμα  που έχει δημιουργηθεί με τους κινηματογράφους Ιντεάλ, Άστορ και Ίριδα, αλλά και γενικότερα για τα «τοπόσημα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας που χάνονται». «Η ερημοποίηση της Σταδίου μάς πληγώνει. Το καμένο κτίριο που στέγαζε τον “Απόλλωνα” και το “Αττικόν” παραμένει τραύμα ανεπούλωτο στον αστικό ιστό. Το “Ideal”, το “Άστορ”, η “Ίριδα” κινδυνεύουν. Χάνουμε κινηματογράφους που μας μύησαν στα “μυστικά του σινεμά σαν της ποιήσεως τη μαγεία”, όπως έγραψε ο Ανδρέας Εμπειρίκος, γνωρίζοντάς μας μεγάλους δημιουργούς, που απόσταξαν στις εικόνες τους τη λυρική ουσία της ζωής».

Στην ίδια ανάρτηση η κα Σακελαροπούλου επισήμανε ότι τα τοπόσημα μίας πόλης δεν είναι μόνο τα μνημεία της, υπογραμμίζοντας: «Είναι τα σπίτια, τα καφενεία, οι κινηματογράφοι και τα θέατρα, οι κήποι, οι πλατείες της, ό,τι δηλαδή προσδίδει σε μία πόλη ταυτότητα, ό,τι περιέχει την ιστορία των ανθρώπων, των αναζητήσεων, των παθών και των προσδοκιών τους, ό,τι συνέχει τους κατοίκους της. Αν κοπεί αυτό το ενοποιητικό νήμα, η πόλη χάνει τον άξονά της και ο καθένας από μας τη σύνδεση με τα ίδια του τα βιώματα».

Ο συγκινητικός τόνος και η ευγενική παρέμβαση της Προέδρου στο ζήτημα, για το οποίο υπάρχουν εντός και εκτός Ελλάδας φωνές υπέρ της διάσωσης των ιστορικών κινηματογράφων, φαίνεται όμως ότι δεν άγγιξε την κυβέρνηση. Με νέα τοποθέτησή της, απαντώντας σε ερώτηση της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος», η Λίνα Μενδώνη ισχυρίζεται και πάλι ότι το θέμα είναι εκτός των αρμοδιοτήτων της.

Το ερώτημα του Ελεύθερου Τύπου

Η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ δια του προϊσταμένου του πολιτιστικού της τμήματος, κ. Κ. Ζαλίγκα , υπέβαλε προς την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, την ακόλουθη ερώτηση: «Κυρία υπουργέ, γνωρίζουμε ότι η διάσωση του Ιντεάλ, του Άστορ και της Ίριδας είναι αρμοδιότητα του υπουργείου Περιβάλλοντος. Η δική σας γνώμη ως υπουργός Πολιτισμού και ως απλός κάτοικος αυτής της πόλης και χώρας ποια είναι; Αξίζει να χαθούν τρία τοπόσημα ακόμη, με τόσο μεγάλη ιστορία (το Ιντεάλ λειτουργεί εδώ και 101 χρόνια), για να ανεγερθούν ξενοδοχεία, γραφεία ή οτιδήποτε άλλο που στερεί από τους κατοίκους ένα ακόμα σημείο συνάντησής τους στην πόλη; Προτίθεστε να αναλάβετε κάποια πρωτοβουλία για να μην αλλάξει η χρήση τους;».

Η ανακοίνωση της Υπουργού

Προφανώς, ως Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού και ως πολίτης, είμαι απολύτως υπέρ της διατήρησης της χρήσης και λειτουργίας όλων των ιστορικών κινηματογράφων, στο κέντρο της Αθήνας. Όταν, στις 12 Φεβρουαρίου 2012, δεκάδες κτήρια παραδόθηκαν στον βανδαλισμό και στις φλόγες, ανάμεσά τους και οι δυο ιστορικοί και διατηρητέοι κινηματογράφοι ΑΠΟΛΛΩΝ και ΑΤΤΙΚΟΝ, η καταστροφή στο πολιτιστικό απόθεμα αλλά και στη μνήμη της πόλης μας ήταν ανήκεστη.

Το λαμπρό διατηρητέο κτήριο το οποίο φιλοξενούσε τις δύο αίθουσες είχε κτιστεί σε σχέδια του Ερνέστου Τσίλερ-1870-81). Από τότε η οδός Σταδίου σκοτείνιασε. Εμειναν τα καμένα ερείπια, τα χάσκοντα παράθυρα να μας θυμίζουν ότι ο αστικός ιστός των Αθηνών δε μπορεί να αφήνεται στον καιρό…

Παρά τις άοκνες προσπάθειες της κυβέρνησης και τις θεσμικές διευκολύνσεις που ανέλαβε για την επαναλειτουργία τους, οι λινάτσες, στην πρόσοψή τους, μετά από έντεκα ολόκληρα χρόνια, δεν πληγώνουν μόνον εμάς ως πολίτες αλλά και το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Αν διακοπεί η λειτουργία του ΙΝΤΕΑΛ -αν και διαβάζω ότι υπάρχει σαφής δέσμευση για την εξακολούθηση της λειτουργίας του- και του ΑΣΤΟΡ, θα αλλοιωθεί έτι μάλλον ο χαρακτήρας του ιστορικού κέντρου, που έχει ήδη πολύ κακοποιηθεί. Η Αθήνα, ως ζωντανός οργανισμός, πρέπει να εξελίσσεται, διατηρώντας τα τοπόσημά της, όχι ως νοσταλγική ανάμνηση αλλά ως ιμάντα σύνδεσης του παρελθόντος με το μέλλον της.

Η συνέχιση της λειτουργίας των κινηματογραφικών αιθουσών μπορεί να αποδώσει υπεραξία, στην όποια αξιοποίηση των κτηρίων που τα περιβάλλουν. Την ΙΡΙΔΑ, στη γωνία Ιπποκράτους και Ακαδημίας, την θυμάμαι από τα φοιτητικά μου χρόνια, ως αίθουσα πανεπιστημιακής διδασκαλίας.

Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δεν επιτρέπει στο ΥΠΠΟΑ να κηρύξει εν χρήσει, κάποιο κτήριο, παρά μόνον εάν το συγκεκριμένο έχει κηρυχτεί μνημείο βάσει των διατάξεων του νόμου ν. 4858/2021 περί προστασίας των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Στις περιπτώσεις των τριών κινηματογράφων δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για την κήρυξη τους ως μνημεία. Η αρμοδιότητα κήρυξης-χρήσης ενός κτηρίου ανήκει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Αποτελεί επιθυμία όλων μας, όσων μεγαλώσαμε και ζούμε εδώ, η Αθήνα να διατηρήσει την ιστορική της φυσιογνωμία και το άυλο πολιτιστικό της απόθεμα, μέρος των οποίων αποτελούν οι αίθουσες και των πέντε κινηματογράφων. Δεν θέλουμε να αποκοπούν από τη ζώσα πραγματικότητα της πόλης μας