Κουτσούμπας: Αποδείχθηκε η ανωτερότητα του σοσιαλισμού έναντι του καπιταλισμού

Η τηλεδιάσκεψη ξεκίνησε το πρωί του Σαββάτου (3/12) με εισαγωγική τοποθέτηση από τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα.

Ακολουθεί η εισηγητική τοποθέτηση του κ. Κουτσούμπα:

«Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Φέτος στις 30 Δεκέμβρη 2022 θα συμπληρώνονταν 100 χρόνια από την ίδρυση της ΕΣΣΔ που έγινε στις 30 Δεκέμβρη του 1922. Αυτά τα 100 χρόνια που πέρασαν από εκείνη την ιστορική στιγμή θα πρέπει να τα προσεγγίσουμε, απαντώντας ταυτόχρονα σε ορισμένα συγκεκριμένα κρίσιμα ερωτήματα:

Πρώτον: Επέδρασε η ίδρυση της ΕΣΣΔ μετά την Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, θετικά ή όχι για τους λαούς και τις εθνότητες της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και για τους λαούς όλους του κόσμου;

Δεύτερον: Ήταν όλη αυτή η πορεία ανοδική, θετική σε όλες τις εκφάνσεις της, χωρίς λάθη, αδυναμίες, αστοχίες, πισωγυρίσματα; Εάν όχι, πού οφείλονται αυτά τα αρνητικά, πού εντοπίζονται, γιατί προκλήθηκαν: Αυτά είναι που επέδρασαν και οδήγησαν τελικά στην διάλυση της ΕΣΣΔ, στην ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος;

Τρίτον: Έγινε ο κόσμος καλύτερος ή χειρότερος μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ; Ωφελήθηκαν ή ζημιώθηκαν οι λαοί του κόσμου από το πρώτο αυτό μεγάλο ιστορικό πισωγύρισμα της ανθρωπότητας, που από «έφοδος στον ουρανό» μετατράπηκε σε τραγικό κατρακύλισμα στη «σκοτεινιά του Άδη»;

Γενικά, βρίσκονται μακριά από τη λογική μας οι περιοδολογήσεις. Επιτρέψτε μου όμως να μην τις αποφύγουμε, αποτιμώντας αντικειμενικά αυτά τα 100 χρόνια που πέρασαν από τότε (1922-2022).

Φυσικά, πριν από αυτά, προηγήθηκε μια ολόκληρη περίοδος κατά την οποία η ανάπτυξη του καπιταλισμού και η πάλη των τάξεων έφερε νομοτελειακά τον κομμουνισμό στο ιστορικό προσκήνιο. Από το “Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος” των Mαρξ-Ένγκελς το 1848 και την πρώτη προλεταριακή επανάσταση της Παρισινής Κομμούνας το 1871, έως την επιτυχία της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία το 1917.

Η επανάσταση του 1917, αποτέλεσε την αφετηρία ενός από τα μεγαλύτερα κατορθώματα του πολιτισμού στην Ιστορία της ανθρωπότητας, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Μια επανάσταση που επικράτησε μέσα από την καθοδήγηση του Κόμματος του Λένιν στη Ρωσία, με τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη ενάντιά του, μέσα από την συμμαχία της Αντάντ, με επέμβαση για το πνίξιμο της επανάστασης, με ένα άγριο εμφύλιο πόλεμο από την παλιά εξουσία, τους ιδιοκτήτες του πλούτου και την τελική νικηφόρα επικράτησή της, έως την ίδρυση της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, στο τέλος του 1922.

Κι έτσι ξεκίνησε η νέα ιστορική πορεία της ΕΣΣΔ από τις 30 Δεκέμβρη του 1922 έως τις 26 Δεκέμβρη του 1991, οπότε και η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο κατέβηκε από το Κρεμλίνο, με την ελπίδα πλέον της ανθρωπότητας να φεύγει από το φάρο, τη Σοβιετική Ένωση, που φώτιζε όλες αυτές τις δεκαετίες τους λαούς και να περνάει η ελπίδα ξανά και αποκλειστικά μόνο στην πάλη των λαών!

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Συνολικά, αυτά τα 69 χρόνια της ύπαρξης της ΕΣΣΔ, παρά τα όποια προβλήματα, το σοσιαλιστικό σύστημα απέδειξε την ανωτερότητα του σοσιαλισμού έναντι του καπιταλισμού, τα τεράστια πλεονεκτήματα που παρέχει για την εργασία και τη ζωή των εργαζομένων.

Η Σοβιετική Ένωση και το παγκόσμιο σοσιαλιστικό σύστημα αποτέλεσαν το μόνο πραγματικό αντίβαρο στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα. Ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν καθοριστικός.

Τα σοσιαλιστικά κράτη έδωσαν ιστορικά παραδείγματα διεθνιστικής αλληλεγγύης σε λαούς που αγωνίζονταν ενάντια στην εκμετάλλευση, στην ξένη κατοχή και τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Συνέβαλαν αποφασιστικά στην κατάλυση του αποικιοκρατικού συστήματος και τον περιορισμό των πολεμικών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων.

Η κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής απελευθέρωσε τον άνθρωπο από τα δεσμά της μισθωτής σκλαβιάς, άνοιξε το δρόμο για την παραγωγή και την ανάπτυξη των επιστημών, με στόχο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Έτσι, όλοι είχαν εξασφαλισμένη εργασία, δημόσια δωρεάν ιατρική περίθαλψη και Παιδεία, παροχή φθηνών υπηρεσιών από το κράτος, κατοικία, πρόσβαση στην πνευματική και πολιτιστική δημιουργία. Η ριζική εξάλειψη της τρομερής κληρονομιάς του αναλφαβητισμού, σε συνδυασμό με την άνοδο του γενικού επιπέδου μόρφωσης και ειδίκευσης, και ο εκμηδενισμός της ανεργίας, αποτελούν μοναδικά σοσιαλιστικά επιτεύγματα.

Στη Σοβιετική Ένωση, οι ώρες εργασίας ήταν από τις λιγότερες στον κόσμο. Σε όλους τους εργαζόμενους εξασφαλίζονταν ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης και ετήσιες άδειες με αποδοχές. Διευρύνθηκε ο μη εργάσιμος χρόνος, άλλαξε το περιεχόμενό του.

Η Κοινωνική Ασφάλιση των εργαζομένων ήταν φροντίδα πρώτης προτεραιότητας του σοσιαλιστικού κράτους. Δημιουργήθηκε το καθολικό σύστημα συνταξιοδότησης, με σημαντικό επίτευγμα το χαμηλό όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση (55 χρόνια για τις γυναίκες, 60 για τους άνδρες).

Η σοσιαλιστική εξουσία έθεσε τις βάσεις για την κατάργηση της ανισοτιμίας της γυναίκας, ξεπερνώντας τις τεράστιες δυσκολίες που αντικειμενικά υπήρχαν. Εξασφάλισε στην πράξη, τον κοινωνικό χαρακτήρα της μητρότητας, την κοινωνική φροντίδα για το παιδί.

Η αστική και οπορτουνιστική προπαγάνδα, μιλώντας για αντιδημοκρατικά και ανελεύθερα καθεστώτα, προβάλλει τις έννοιες “δημοκρατία” και “ελευθερία” με το αστικό τους περιεχόμενο: Ταυτίζει τη δημοκρατία με τον αστικό κοινοβουλευτισμό, την ελευθερία με τον αστικό ατομισμό και την ατομική καπιταλιστική ιδιοκτησία. Το πραγματικό όμως, περιεχόμενο της ελευθερίας και της δημοκρατίας στον καπιταλισμό είναι ο οικονομικός καταναγκασμός της μισθωτής σκλαβιάς και η δικτατορία του κεφαλαίου γενικά στην κοινωνία και ειδικά μέσα στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση εγκαινίασε τη διαδικασία ισοτιμίας εθνών και εθνοτήτων, στο πλαίσιο ενός τεράστιου πολυεθνικού κράτους και έδωσε την κατεύθυνση επίλυσης του εθνικού προβλήματος με την εξάλειψη της εθνικής καταπίεσης σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις της.

Η προσφορά και η υπεροχή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ πρέπει να κριθεί σε συνάρτηση με την ιμπεριαλιστική στρατηγική περικύκλωσής της, που προκάλεσε μεγάλες καταστροφές, συνεχή εμπόδια και απειλές.

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Η πρώτη περίοδος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ως βασικό, πρωταρχικό στόχο, την εξάλειψη της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, τη σχεδιασμένη αντιμετώπιση κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων που κληροδότησε ο καπιταλισμός και όξυνε η ιμπεριαλιστική περικύκλωση και επέμβαση. Εκείνη τη χρονική περίοδο η σοβιετική εξουσία θεαματικά μείωσε τη βαθιά ανισομετρία που κληρονόμησε η επανάσταση από την τσαρική αυτοκρατορία.

Στην περίοδο 1917-1940 η σοβιετική εξουσία γενικά σημείωσε επιτυχίες. Πραγματοποίησε τον εξηλεκτρισμό και την εκβιομηχάνιση της παραγωγής, την επέκταση των μεταφορών, την εκμηχάνιση μεγάλου μέρους της αγροτικής παραγωγής. Ξεκίνησε τη σχεδιοποιημένη παραγωγή και πέτυχε θεαματικούς ρυθμούς ανάπτυξης της σοσιαλιστικής βιομηχανικής παραγωγής.

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μεταπολεμική ανόρθωση, η σοσιαλιστική οικοδόμηση μπήκε σε νέα φάση. Το Κόμμα βρέθηκε αντιμέτωπο με νέες απαιτήσεις και προκλήσεις. Ως σημείο στροφής ξεχωρίζει το 20ό Συνέδριο του KKΣE (1956), επειδή σε αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της οικονομίας, της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων. Άλλαξε ο συσχετισμός στη διαπάλη που διεξαγόταν όλη την προηγούμενη περίοδο, με στροφή υπέρ των αναθεωρητικών-οπορτουνιστικών θέσεων στο 20ό Συνέδριο, με αποτέλεσμα το Κόμμα σταδιακά να χάνει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά.

Για τα προβλήματα που ανέκυπταν στην οικονομία, χρησιμοποιήθηκαν ως λύσεις τρόποι και μέσα που ανήκαν στο παρελθόν. Με την προώθηση της “αγοραίας” πολιτικής, αντί να ενισχύονται η κοινωνική ιδιοκτησία και ο Κεντρικός Σχεδιασμός, η ομογενοποίηση της εργατικής τάξης με διεύρυνση της ικανότητας και δυνατότητας για πολυειδίκευση, για εναλλαγές στον τεχνικό καταμερισμό εργασίας, η εργατική συμμετοχή στην οργάνωση της εργασίας, ο εργατικός έλεγχος από κάτω προς τα πάνω, άρχισε να δυναμώνει η αντίστροφη τάση. Σε αυτό το υπόβαθρο σταδιακά υποχώρησε το επίπεδο της κοινωνικής συνείδησης. Χάθηκε η προηγούμενη εμπειρία και αποτελεσματικότητα που είχε το εργοστασιακό σοβιέτ, το σταχανοφικό κίνημα στον έλεγχο της ποιότητας, στην αποτελεσματικότερη οργάνωση και διεύθυνση, στις ευρεσιτεχνίες για εξοικονόμηση υλών και χρόνου εργασίας κ.λπ.

Η θεωρητική διολίσθηση και η αντίστοιχη πολιτική οπισθοχώρησης στην ΕΣΣΔ ήρθε σε μια νέα φάση που οι παραγωγικές δυνάμεις είχαν αναπτυχθεί σ’ ένα ανώτερο επίπεδο και απαιτούσαν αντίστοιχη ανάπτυξη του Κεντρικού Σχεδιασμού. Δηλαδή, ήταν ώριμη η ανάγκη εμβάθυνσης των σοσιαλιστικών σχέσεων.

Στη δεκαετία του 1980 ο οπορτουνισμός, με την περεστρόικα, ολοκληρώθηκε σε προδοτική, αντεπαναστατική δύναμη.

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Η σοσιαλιστική οικοδόμηση είναι μια ενιαία διαδικασία, η οποία ξεκινά με την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη. Αρχικά, διαμορφώνεται ο νέος τρόπος παραγωγής, ο οποίος επικρατεί βασικά με την ολοκληρωτική κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων, της σχέσης κεφαλαίου-μισθωτής εργασίας. Στη συνέχεια, οι νέες σχέσεις επεκτείνονται και βαθαίνουν, αναπτύσσονται οι κομμουνιστικές σχέσεις και ο νέος άνθρωπος σε ένα ανώτερο επίπεδο που κατοχυρώνει την ανεπίστρεπτη κυριαρχία τους, εφόσον έχουν καταργηθεί οι καπιταλιστικές σχέσεις παγκόσμια ή τουλάχιστον στις αναπτυγμένες και στις βαρύνουσες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα χώρες.

Στη σοσιαλιστική πορεία εμπεριέχεται η δυνατότητα αντιστροφής της και οπισθοδρόμησης προς τον καπιταλισμό. Η οπισθοδρόμηση δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο στην κοινωνική εξέλιξη και σε κάθε περίπτωση αποτελεί προσωρινό φαινόμενο στην Ιστορία της. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι κανένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα δεν εδραιώθηκε μια κι έξω στην Ιστορία. Το πέρασμα από μια κατώτερη φάση ανάπτυξης σε μια ανώτερη δεν ήταν ευθύγραμμα ανοδική διαδικασία. Αυτό αποδεικνύει και η ίδια η ιστορία επικράτησης του καπιταλισμού.

Η διαμόρφωση του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής ξεκινά με την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, τον Κεντρικό Σχεδιασμό, την κατανομή του εργατικού δυναμικού στους διάφορους κλάδους, τη σχεδιασμένη κατανομή του κοινωνικού προϊόντος, τη διαμόρφωση θεσμών εργατικού ελέγχου. Στη βάση αυτών των νέων οικονομικών σχέσεων αναπτύσσονται με γρήγορους ρυθμούς οι παραγωγικές δυνάμεις, ο άνθρωπος και τα μέσα παραγωγής, οργανώνεται η παραγωγή και όλη η κοινωνία. Επιτυγχάνεται η σοσιαλιστική συσσώρευση, ένα νέο επίπεδο κοινωνικής ευημερίας.

Η κοινωνικοποίηση στο σοσιαλισμό, όπως και όλη η οργάνωση της οικονομίας και κοινωνίας, πραγματοποιείται μέσω του κράτους της εργατικής τάξης, υπό την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο στηρίζεται στην κινητοποίηση των εργατικών μαζών, στον εργατικό έλεγχο.

Η όποια καθυστέρηση, και πολύ περισσότερο η υποχώρηση, στην ανάπτυξη των σοσιαλιστικών σχέσεων οδηγεί στην όξυνση της αντίφασης παραγωγικών δυνάμεων – σχέσεων παραγωγής. Στη βάση αυτή, οι αντιθέσεις και διαφοροποιήσεις μπορούν να μετατραπούν σε κοινωνικούς ανταγωνισμούς, να οξυνθεί η ταξική πάλη. Στο σοσιαλισμό υπάρχει αντικειμενική βάση που εμπεριέχει τη δυνατότητα, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, κοινωνικές δυνάμεις να λειτουργήσουν ως δυνάμει φορείς των εκμεταλλευτικών σχέσεων, όπως συνέβη τελικά στην ΕΣΣΔ.

Από μια περίοδο και μετά, το Κόμμα έχασε σταδιακά τον επαναστατικό καθοδηγητικό του χαρακτήρα και έτσι έγινε δυνατό να κυριαρχήσουν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις στο Κόμμα και στην εξουσία.

Χαρακτηρίζουμε τις εξελίξεις του 1989-1991 ως νίκη της αντεπανάστασης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αυτές οι εξελίξεις υποστηρίχτηκαν από τη διεθνή αντίδραση, ότι η σοσιαλιστική οικοδόμηση, ιδιαίτερα στην περίοδο εξάλειψης των καπιταλιστικών σχέσεων και θεμελίωσης του σοσιαλισμού, μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συγκεντρώνει τα ιδεολογικά και πολιτικά πυρά του διεθνούς ιμπεριαλισμού.

Η αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ δεν προήλθε από ιμπεριαλιστική στρατιωτική επέμβαση, αλλά από τα μέσα και από τα πάνω, ως αποτέλεσμα της οπορτουνιστικής μετάλλαξης του KK και της αντίστοιχης πολιτικής κατεύθυνσης της σοβιετικής εξουσίας.

Προτεραιότητα έχουν οι εσωτερικοί παράγοντες, οι κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες που αναπαράγουν τον οπορτουνισμό στο έδαφος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Δεν υποτιμάμε βεβαίως και τη μακρόχρονη επίδραση και την πολύμορφη παρέμβαση του ιμπεριαλισμού στην ανάπτυξη του οπορτουνισμού και στην εξέλιξή του σε αντεπαναστατική δύναμη.

Επομένως, η επιστημονικότητα και η ταξικότητα της πολιτικής του KK είναι καθοριστική προϋπόθεση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Στο βαθμό που τα στοιχεία αυτά χάνονται, ανδρώνεται ο οπορτουνισμός, ο οποίος, αν δεν αντιμετωπιστεί, εξελίσσεται σε αντεπαναστατική δύναμη.

Το Κόμμα μας έχει αναλάβει τις δικές του ευθύνες για τις λαθεμένες εκτιμήσεις και την θεωρητική ανεπάρκεια κατανόησης σε βάθος έγκαιρα όλων αυτών των εξελίξεων

Η κριτική αντιμετώπιση της στάσης του KKE απέναντι στη σοσιαλιστική οικοδόμηση δεν απαξιώνει σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι το Κόμμα μας, με συνείδηση του διεθνιστικού του χαρακτήρα, σε όλη την πορεία του, υπερασπίστηκε τη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού – κομμουνισμού στον 20ό αιώνα, ακόμα και με τη ζωή χιλιάδων μελών και στελεχών του. Ήταν και είναι συνειδητή επιλογή του Κόμματός μας η μαχητική υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα.

Το KKE δεν πέρασε με το πλευρό αυτών των δυνάμεων, που, προερχόμενες από το κομμουνιστικό κίνημα, στο όνομα της κριτικής στην ΕΣΣΔ και στις υπόλοιπες χώρες, οδηγήθηκαν στο μηδενισμό, στην άρνηση του σοσιαλιστικού χαρακτήρα τους, στην υιοθέτηση της προπαγάνδας του ιμπεριαλισμού, ούτε αναθεώρησε τη στάση υπεράσπισης, παρά τις αδυναμίες της.

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Η τραγωδία που βιώνουν οι λαοί της πρώην ΕΣΣΔ αλλά και οι λαοί όλου του κόσμου δεν έχουν προηγούμενο, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος το 1991 έως σήμερα, το 2022.

– Στυγνή εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Κατακτήσεις δεκαετιών της εργατικής τάξης, των λαών πετάχτηκαν στον «κάλαθο των αχρήστων». Εργασιακός μεσαίωνας. Διάλυση της κοινωνικής ασφάλισης. Περιορισμός συνδικαλιστικών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Αύξηση της ανεργίας. Οικονομικές κρίσεις και σειρά αντεργατικών- αντιλαϊκών νόμων. Οξυμμένο πρόβλημα στέγασης. Πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας. Κίνδυνος ενεργειακής φτώχειας, ανατιμήσεις, πληθωρισμός που κατατρώει το λαϊκό εισόδημα. Μεγάλη φορολογία.

– Κακοποίηση των γυναικών, διεύρυνση της ανισοτιμίας ανδρών-γυναικών. Έλλειψη προστασίας των παιδιών. Έξαρση της μάστιγας των ναρκωτικών. Διόγκωση των φαινομένων παιδικής κακοποίησης, όπως στην «Κιβωτό του Τρόμου». Έξαρση του ρατσισμού, του εθνικισμού, του φασισμού-ναζισμού. Κρατική καταστολή και βία. Υποκλοπές και παρακολουθήσεις από εγχώριες και ξένες μυστικές υπηρεσίες, διαφθορά και σκάνδαλα.

– Όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Αντιθέσεις, συγκρούσεις, ιμπεριαλιστικός πόλεμος, με πιο πρόσφατο αυτόν στην Ουκρανία. Προσφυγιά, μετανάστευση. Κίνδυνος πυρηνικής απειλής.

– Καταστροφή του περιβάλλοντος. Ένταση καταστροφών από καιρικά φαινόμενα, χωρίς προστασία των λαϊκών οικογενειών (πλημμύρες, σεισμοί, πυρκαγιές). Ενεργειακή φτώχεια και έλλειψη ρεύματος, ενέργειας. Κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης. Πόλεμος για το νερό. Και τόσα άλλα, αριθμός ατέλειωτος προβλημάτων.

Αυτός είναι ο καπιταλισμός, βάρβαρος και αδυσώπητος για τους λαούς και τη νεολαία.

Όσοι περίμεναν ή υπολόγιζαν βελτίωση της διεθνούς κατάστασης, νέα περίοδο ευημερίας για τους λαούς στις διάφορες χώρες του κόσμου και σε όλες τις ηπείρους, διαψεύστηκαν οικτρά.

Οι καπιταλιστές είχαν σχέδιο. Τα αστικά επιτελεία δούλευαν συστηματικά για την επαναφορά της βαρβαρότητας μέσα από την ανατροπή του σοσιαλισμού και την διάλυση της ΕΣΣΔ. Ο προπαγανδιστικός τους μηχανισμός παρέσυρε αγνούς ανθρώπους που πίστευαν σε κάτι πιο όμορφο.

Πολλοί και πολλές παρασύρθηκαν. Είναι καιρός να δουν τώρα, πώς και ποιοι έσκαβαν το λάκκο των ανθρώπων του μόχθου, της προόδου, των κομμουνιστών, για να φτάσει η ανθρωπότητα ξανά σε στιγμές της προϊστορίας της. Όλοι αυτοί, με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση της ΕΣΣΔ που θυμόμαστε και τιμάμε φέτος, ίσως είναι καιρός να βγάλουν πλέον ουσιαστικά συμπεράσματα και με το χέρι στην καρδιά και το νου πιο καθαρό να ενταχθούν στην μεγάλη στρατιά της παγκόσμιας επανάστασης».