Αστυνομική βία και αυθαιρεσία: Αποτυχία της πολιτείας να φυλάξει τους «φύλακες» διαπιστώνει η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Κείμενο τεκμηρίωσης 38 σελίδων με τίτλο «ΕΛ.ΑΣ. – Ζητήματα Υπέρμετρης Αστυνομικής Βίας και Αυθαιρεσίας» δημοσίευσε η παλαιότερη Μη Κυβερνητική Οργάνωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Το κείμενο υπογράφουν η νομικός και μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Κατερίνα Πουρναρά, και ο επιστημονικός συνεργάτης της οργάνωσης, Ιάσονας Γουσέτης. Οι συντάκτες του κειμένου υπογραμμίζουν ότι περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας «βλέπουν το φως της δημοσιότητας όλο και συχνότερα, ιδίως μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης» και ότι παρά τις αναρίθμητες καταγγελίες, τις εκκλήσεις και προτάσεις θεσμών, φορέων και πολιτών, τις επίμονες αιτιάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και δικαστηρίων περί δομικού προβλήματος ατιμωρησίας της αστυνομικής αυθαιρεσίας, «το εν λόγω φαινόμενο, όχι μόνο δεν περιορίζεται, αλλά, αντιθέτως, μοιάζει να συντηρείται και να τροφοδοτείται, αν όχι να προωθείται σιωπηρά από την Πολιτεία».

Στο κείμενο-παρέμβαση της Ελ.Ε.Δ.Α αναλύονται τα κύρια προβλήματα που εντοπίζονται, «διαχρονικά» όπως σημειώνουν οι συντάκτες, σχετικά με τη δράση της ΕΛ.ΑΣ. και αφορούν κυρίως:

α) τη χρήση υπέρμετρης βίας,

β) την εκτεταμένη χρήση τεχνικών μέσων για την καταστολή
κινητοποιήσεων πολιτών (χημικών αερίων, οβίδων κρότου-λάμψης, πλαστικών σφαιριδίων,
εκτοξευτών ύδατος κ.ά.),

γ) την καταγραφή των επιχειρήσεων ειδικών μονάδων της αστυνομίας με τεχνικά μέσα (λ.χ. κάμερες) και την αποφυγή εξατομίκευσης των στελεχών τους (λ.χ. έλλειψη/απόκρυψη διακριτικών),

δ) την επίδειξη ή την ανοχή ρατσιστικής συμπεριφοράς απέναντι σε πρόσφυγες, μετανάστες, Ρομά, αστέγους και άλλες ευάλωτες ομάδες, καθώς και την επίδειξη ή την ανοχή σεξιστικής συμπεριφοράς απέναντι σε γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ άτομα,

ε) την εκτεταμένη χρήση υπηρεσιακών όπλων αστυνομικών και τη συχνή χρήση όπλων εκτός υπηρεσίας, με αποτέλεσμα τη διάπραξη ανθρωποκτονιών και βαριών σωματικών βλαβών, καθώς και αυτοτραυματισμών των ίδιων των οργάνων, ή και μελών της οικογένειας τους,

στ) την εκτεταμένη πρακτική των αναιτιολόγητων προσαγωγών,

ζ) τις ολοένα και συχνότερα καταγγελλόμενες παραβιάσεις των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων, καταχρήσεις εξουσίας, ακόμα και βασανιστήρια, ιδίως στο στάδιο της αστυνομικής προανάκρισης και

η) την απουσία ουσιαστικού πειθαρχικού και ποινικού ελέγχου που οδηγεί σε φαινόμενα ατιμωρησίας, καθώς και σε καταδίκες της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).

Επιπλέον, στο κείμενο της Ελ.Ε.Δ.Α., εξετάζεται η επάρκεια και η τήρηση του σχετικού θεσμικού πλαισίου, οι συνθήκες αστυνόμευσης κατά τη διάρκεια της καραντίνας και τα περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας εκείνης της περιόδου, για τα οποία οι συντάκτες σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι «Όχι μόνο δεν έλειψαν ούτε και σε αυτή την περίοδο αλλά εντάθηκαν, αναδεικνύοντας τον πάγιο χαρακτήρα του φαινομένου».

Ανησυχητικές είναι οι διαπιστώσεις των συντακτών σε σχέση με την απουσία ουσιαστικού πειθαρχικού ελέγχου των περιστατικών αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας, η οποία καταλήγει σε ατιμωρησία. Δεν είναι δε λίγες οι φορές που, όπως αναφέρεται στο κείμενο, σημειώνονται πολιτικές παρεμβάσεις κατά τη διερεύνηση των περιστατικών. «Όσα βήματα αναβάθμισης του θεσμικού πλαισίου κι αν γίνουν, όσο πραγματοποιούνται και γίνονται ανεκτές τέτοιου ή οποιουδήποτε άλλου είδους πολιτικές παρεμβάσεις, δεν πρόκειται να υπάρξει ουσιαστική διερεύνηση των περιστατικών αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας από τη δικαιοσύνη και τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα. Κι αυτό είναι ένα (ακόμη) εξαιρετικά ανησυχητικό πλήγμα για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα» καταλήγουν οι συντάκτες.

Οι προτάσεις της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Το κείμενο τεκμηρίωσης καταλήγει σε 11 προτάσεις με στόχο τη μείωση των περιστατικών αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας και την ενίσχυση της λογοδοσίας των σωμάτων ασφαλείας στις περιπτώσεις τέτοιων περιστατικών. Οι προτάσεις της Ένωσης είναι:

1. Άμεση εφαρμογή της υποχρέωσης των αστυνομικών να φέρουν διακριτικά στις στολές τους, όπως προβλέπει ο νόμος και η σχετική απόφαση του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ.
2. Βιντεοσκόπηση της δράσης των ειδικών δυνάμεων της ΕΛ.ΑΣ. με σεβασμό στα δικαιώματα και τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών. Σκοπός του μέτρου οφείλει να είναι ο έλεγχος των αστυνομικών δυνάμεων και όχι η καταγραφή των πολιτών.
3. Εισαγωγή καμερών καταγραφής εντός των περιπολικών κατά τη διάρκεια προσαγωγής ή σύλληψης πολίτη, σε χώρους κρατητηρίων και σε χώρους όπου λαμβάνει χώρα η αστυνομική προανάκριση.
4. Σε σχέση με τη χρήση δακρυγόνων και κρότου λάμψης κατά την αντιμετώπιση και καταστολή κινητοποιήσεων πολιτών: α) Η ανάγκη πλήρους απαγόρευσης χρήσης συγκεκριμένων ουσιών που είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία β) Η ανάγκη να οριστούν τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την καταστολή των κινητοποιήσεων, καθώς και να θεσπιστούν συγκεκριμένοι κανόνες για τη χρήση αυτών γ) Η ανάγκη εκπαίδευσης των αστυνομικών αναφορικά με την ανωτέρω χρήση των μέσων δ) Η απαγόρευση χρήσης οβίδων κρότου λάμψης για την καταστολή κινητοποιήσεων πολιτών, καθόσον αυτές αποτελούν όπλα.
5. Μείωση του μεγέθους των ειδικών δυνάμεων της ΕΛ.ΑΣ. Το μέγεθος των ειδικών δυνάμεων στην Ελλάδα είναι υπέρογκο, μονοσήμαντα προσανατολισμένο στην καταστολή και δεν συμβάλλει ουσιωδώς στο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
6. Απαγόρευση της κατοχής υπηρεσιακού όπλου εκτός της υπηρεσίας.
7. Θέσπιση ειδικού πειθαρχικού παραπτώματος στο οποίο θα περιγράφει συμπεριφορές διάκρισης των οργάνων της ΕΛ.ΑΣ. έναντι μειονοτήτων, μεταναστών/τριών, προσφύγων, μελών της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, Ρομά και άλλων κοινωνικών ομάδων.
8. Οριοθέτηση των πρακτικών σχετικά με τις προσαγωγές. Τροποποίηση του Π.Δ. 141/91 και συγκεκριμένα του άρθρου 74 παρ. 15 περ. θ, που αφορά τις προσαγωγές, προκειμένου να οριστούν συγκεκριμένα: α) Τα χρονικά όρια της προσαγωγής β) Η ρητή αιτιολόγηση της πρόσκαιρης στέρησης της ελευθερίας γ) Η υποχρέωση των αστυνομικών οργάνων να εξηγούν στους προσαχθέντες πολίτες την αιτία της προσαγωγής και τα δικαιώματά τους.
9. Έκδοση εγκυκλίων από την ηγεσία της Δικαιοσύνης προς τους/ις αρμόδιους εισαγγελείς και δικαστές για την τυχόν ποινική διερεύνηση περιστατικών κακομεταχείρισης προσώπων που έχουν προσαχθεί, συλληφθεί ή εκτίουν ποινή και φέρουν εμφανή σημάδια ότι υπέστησαν προσβολές της σωματικής τους ακεραιότητας.
10. Τροποποίηση του άρθρου 137Α Π.Κ. με στόχο τον εκσυγχρονισμό της διάταξης και την προσθήκη άδικων συμπεριφορών, που έχουν κριθεί από το ΕΔΔΑ ότι συνιστούν βασανιστήρια.
11. Αποτελεσματική πειθαρχική διερεύνηση των υποθέσεων αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας, ανεξάρτητη και ανεπηρέαστη, από τις ανακοινώσεις και παρεμβάσεις της ηγεσίας της ΕΛ.ΑΣ. και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.

Εκδήλωση – συζήτηση της Ένωσης για τα ζητήματα της αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας

Η Ένωση, με αφορμή τη δημοσίευση του κειμένου, διοργανώνει εκδήλωση συζήτηση με τίτλο με τίτλο «ΕΛ.ΑΣ.: Ζητήματα υπέρμετρης βίας και αυθαιρεσίας» τη Δευτέρα, 5 Δεκεμβρίου 2022 στις 18:00, στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών (Ακαδημίας 60, Αθήνα). Εκεί, θα συζητηθούν οι μελέτες περίπτωσης που αναλύει το κείμενο τεκμηρίωσης, τα προβλήματα που έχουν εντοπιστεί καθώς και οι προτάσεις της ΄Ενωσης για την αντιμετώπισή τους.

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν οι:

– Βίκυ Βασιλαντωνοπούλου, Ειδική Επιστήμονας, Συνήγορος του Πολίτη
– Θανάσης Καμπαγιάννης, Δικηγόρος, Μέλος ΔΣ του ΔΣΑ
– Δέσποινα Παρασκευά – Βελουδογιάννη, Υπεύθυνη Εκστρατειών, Ελληνικό Τμήμα Διεθνούς Αμνηστίας
– Κατερίνα Πουρναρά, Δικηγόρος, Μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ανδρέας Τάκης ενώ χαιρετισμό θα απευθύνει ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

Θα ακολουθήσουν παρεμβάσεις από τον Αυγουστίνο Ζενάκο από τη δημοσιογραφική ομάδα The Manifold, τη Βοηθό Συντονίστρια του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, Γαρυφαλλιά Αναστασοπούλου, τον φωτογράφο Μάριο Λώλο και τον Κωνσταντίνο Πουλή από το ThePressProject.

Μαδημένη μαργαρίτα ο κυβερνητικός σχεδιασμός για την ημερομηνία των εκλογών

Παραμένει στην λίστα «ασφαλών χωρών προέλευσης» του Υπουργείου Μετανάστευσης η Τουρκία παρά τις αντιδράσεις – Εκτός η Ουκρανία

«Μαύρο» στην Επιτροπή της Βουλής για το νομοσχέδιο για τις παρακολουθήσεις καταγγέλλουν ΣΥΡΙΖΑ και ΜέΡΑ25